Кәсіпорынның өндірістік құрылымы дегеніміз кәсіпорынның өндірістік бөлімшелерінің құрамы мен көлемдерін, олардың өзара байланыстарының түрлерін



Pdf көрінісі
бет33/53
Дата24.12.2023
өлшемі0.53 Mb.
#487816
түріҚұрамы
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   53
treatise63052

ЕЗ 
А ЕҚ Ө ДӨ (А+∆А) 
ЖК 
Бірінші саты Екінші саты Үшінші саты 
 
Сурет – Айналым қаражатының ауыспалы айналымы 
 
Айналым қаражатының көздері: 
1. Акциялар өткізу 
2. Несие 
3. Пайда 
4. Меншікті қаражат (мемлекеттің, акционерлік қоғамның және жеке тұлғаның 
жарғылық қорының бөлігі түрінде – 40% дейін). 
Сонымен қатар кәсіпорындар айналым қаражатын толтыру үшін уақытша қолданылатын 
қаражаттарды тартады: 
5. Қарыз қаражат (қысқа мерзімді несие) 
6. Тартылған қаражат (жалақы бойынша берешек, жеткізушілерге – несиегерлік 
берешек, тұтыну қоры бойынша берешек). 
Айналым қаражатын басқарудың басты міндеті – ауыспалы айналымның 
үздіксіздігін және оның ұзақтығын қысқартуды қамтамасыз ету, айналым қаражатының 
оңтайлы құрылымы мен үйлесімділігін қамту. Өндірістік кәсіпорынның қызмет етуінің 
негізгі шарты – айналым қаражатының жеткілікті көлемінің болуы. 
 
Өндірістік айналым қорлардың құрамы, құрылымы мен нормалануы 
 
Норма — жоспарлы кезеңде өнім бірлігін дайындау мен өндеуге қажетті 
максималды ұйғарынды материалдар шығысы. Материал шығыс нормасына материалдың 
пайдалы (таза) шығысы, технологиялық қалдықтар мен қайтарылмайтын ысырабы кіреді.


Материалдың пайдалы (таза) шығысы – конструкторлық және технологиялық құжаттама 
негізінде алғашқы материалдың көлеміне, оның пайдалығына, массасына, бұйымның 
ауданы мен ұзындығына және т.б. қарай анықталады. Технологиялық қалдықтар 
ұсынылған бұйымның қолданыстағы өндіріс технологиясына байланысты және 
пайдаланылатын материалға тәуелді. Материалдық ресурстарды тұтыну барысында 
басқадай ысыраптар пайда болу мүмкін, олар өнімнің өндіріс технологиясына тікелей 
байланысты емес, бірақ қалыптасқан өндіріс шартында белгілі минимумде техникалық 
жағынан әрқашан болатын. Материалдар шығыс нормасын әзірлегенде қалдықтар мен 
ысыраптардың қолданылатын және қолданылмайтын түрлеріне бөлінетінін ескеру қажет. 
Шығыс нормасына әдетте олардың қолданылмайтын бөлігі ғана қосылады.
Жалпы түрде материал шығыс нормасы келесі формуламен көрсетіледі: 




,











êæ
êîëä
r
q
q
q
q
P

 
мұнда: Р
r
— бұйымның таза салмағы; 
q' — технологиялық қалдықтар; 
q'
қолд 
— қолданылатын қалдықтар; 
q" —техникалық жағынан әрқашан болатын басқадай ысыраптар; 
q"
кж
 — кәдеге жаратылатын қалдықтар. 
ӨАҚ құрамына енген өндірістік запастар, аяқталмаған өндіріс және болашақ 
кезеңдерге жатқызылатын шығыстар нормаланады, ал дайын өнімнің запастары айналыс 
қорлары арқылы қаржыландырылса да, өндірістік айналым қорлары сияқты нормаланады.
ӨАҚ-ның 45%-н өндірістік запастар құрайды – шикізат, негізгі материалдар, сатып 
алынатын шала фабрикаттар, құраушы бұйымдар, қосалқы материалдар, жөндеу үшін 
және аспаптар мен құрал-сайманның босалқы бөлшектерін орауға арналған ыдыс. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   53




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет