- 1.1. Пайда болу себептеріне
- байланысты
- Спонтандық немесе табиғи мутациялар – адамның қатысуынсыз табиғи мутагендік факторлардың әсерінен дамиды;
- Индукциялық немесе жасанды мутациялар – белгілі мутагендік факторларды бағыталған әсерінен дамиды (адамның қатысуымен).
Мутациялардың жіктелуі - 1. 3. Ағзаның тіршілік қабілетіне әсер
- етуіне байланысты
- Зиянды мутациялар - тұқым қуалайтын ауруларға ұшыратады.
- летальдық мутациялар (өлімге ұшыратады)
- сублетальды мутациялар (тіршілікке қабілеттілігін төмендетеді)
- Нейтральды мутациялар – тіршілікке қабілеттілігіне әсер етпейді, мысалы көз түсі, қан тобы.
- Пайдалы мутациялар - тіршілікке қабілеттілігін жоғарлатады, мысалы, тарақандардың улы химикаттарға төзімділігінің қалыптасуы.
Гендік мутациялар - Миссенс мутациялар – кодон мағынасының өзгеруі және басқа ақуыздың түзілуі;
- Нонсенс-мутациялар – мағынасыз кодондардың (УАА, УАГ,УГА) түзілуі;
- 1920 жылы Н. И. Вавилов тұқым қуалайтын өзгергіштіктің гомологтық қатарлары заңын ашты. « Генетикалық жақын түрлер мен туыстар тұқым қуалайтын өзгергіштіктің ұқсас қатарларымен сипатталады».
- Мысалы: қысқасаусақтылық – ірі қара малда, итте, қойда, адамда кездеседі.
Қолданылатын әдебиеттер: - Қазымбет П. Қ., Аманжолова Л. Е., Нұртаева Қ.С. Медициналық биология / А.- 2000.-376 б.
- Е. Ө. Қуандықов ред. Медициналық биология және генетика/ А.- 2004.-444 б.
- В.Н. Ярыгин. Биология / М.- Высшая школа.- 2001.- т. 1,2.
Достарыңызбен бөлісу: |
