Тяръцмячи: йусифли ъаваншир



бет8/14
Дата04.07.2016
өлшемі0.73 Mb.
#178244
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14
28
Рунелин емалатханасы вя дцканы бир заманлар Балдинин Парисдяки ятирли маллар маьазасы кими йахшы тяъщиз олунмамышды. Бир нечя чичяк йаьы, суйу вя ядвиййат нювц ади ятриййатчынын фантазийасы цчцн эениш имканлар ачмырды. Амма Гренуй щаваны няфясиня чякян кими баша дцшдц ки, бурада олан материаллар онун мягсяди цчцн кифайятдир. О еля бир дяйярли ятир йаратмаг фикриндя дейилди; бир вахтлар Балдининин йанындакы кими байаьылыгдан узаг вя инсанларын аьлыны башындан алан мяшщур ятирляр дя дцзялтмяк истямирди. Щятта маркизя вяд етдийи портаьал аьаъы чичякляриндян дцзялдиляъяк садя ятир дя онун мягсяди дейилди. Нарынъ, евкалипт вя сярв йарпаьынын ишя эедян ессенсийалары йалныз онун щазырламаг истядийи ясл ятри юрт-басдыр етмяли идиляр – бу ятир ися инсан гохусу иди. О яввялъя пис суррогат кими олса беля юзцнцн малик олмадыьы инсан ийиня йийялянмяк истяйирди. Ялбяття ки, цмуми бир инсан симасы олмадыьы кими, инсан ийи дя олмур. Щяр бир инсанын юзцнямяхсус ийи вар, буну минлярля фярди гохулары билян вя доьулдуьу эцндян инсанлары ийиня эюря айыран Гренуйдан йахшы щеч ким билмирди. Амма щяр щалда, ятриййат нюгтейи-нязяриндян инсан ийинин мцяййян бир ясасы вар иди, щям дя кифайят гядяр садя: тярли-йаьлы, туршмязя-пендир ийи, цмумиййятля бцтцн инсанлара ейни дяряъядя хас олан кифайят гядяр хошаэялмяз ясас, онун цзяриндя ися даща зяриф фярди аура булудлары йырьаланырды.

Амма бу аураны, шяхси ийин олдугъа чятин, тякраролунмаз шифрясини инсанларын яксяриййяти онсуз да щисс едя билмир. Инсанларын яксяриййяти билмир ки, бу ийя маликдир вя цстялик, баъардыгъа ону эейимляринин, йа да сцни гохуларын алтында эизлятмяйя чалышыр. Онлара йалныз о ясас гоху, о илкин вя примитив – инсан тяри йахшы танышдыр; онлар йалныз бу ийдя йашайыр вя юзлярини тящлцкясизликдя щисс едирляр вя бу ийрянъ цмуми цфунят ийи верян щяр бир кяси онлар юзляриня бянзяр кими гябул едирляр.

Щямин эцн Гренуй гярибя ятир йаратды. Дцнйада индийядяк бундан гярибяси йох иди. О юзцня садяъя гоху дейил, гохуйан инсан гохусу мянимсяди. Гаранлыг отагда бу ятри щисс едян щяр бир кяс орада икинъи бир адамын олдуьуну дцшцнярди. Бу ятри юзц дя инсан кими гохуйан бир адам вурсайды, онда о ийиня эюря бизя ики адам кими вя йа даща пис, чевряляри дягиг олмадыьы вя эюлцн дибиня дцшмцш вя суйун цзяриндяки ляпялярля тящриф олунмуш шякил кими йайылдыьы цчцн, даща бирмяналы гябул олуна билмяйян образ кими дящшятли икили ъанлы кими эюрцнярди.

Онун цчцн гянаятбяхш олмаса да, башгаларыны алдатмаг цчцн кифайят едян бу инсан гохусунун имитасийасы цчцн Гренуй Рунелин емалатханасында олан ян аз нязяря чарпан ингредийентляри сечди.

Бир овуъ щяля кифайят гядяр тязя пишик няъисини о щяйятя апаран гапынын аьзындан тапды. О, ондан йарым гашыг эютцрцб бир нечя дамъы сиркя вя цйцдцлмцш дуз олан гарышдырыъыйа гойду. Столун алтында о Рунелин йемяйиндян сонра галмыш дырнаг бойда пендир парчасы тапды. Пендир артыг чох кющня иди, чцрцмяйя башламышды вя кяскин-тцнд ий вверирди. Дцканын арха щиссясиндя дуран сардина чялляйинин гапаьындан о балыг ичалатынын ийини верян ня ися гашыйыб йыьды, ону лах йумурта вя гундуз золаьы, нашатыр, мускат, буйнуз йонгары вя йанмыш донуз ъыздаьы иля гарышдырды. Бцтцн бунлара о кифайят гядяр бюйцк мигдарда сибетин ялавя етди, бу дящшятли соуса спирт гатды, бир гядяр сахлайыб икинъи бутулкайа сцздц. Гарышыьын ийи дящшятли иди. О чиркаб борусу, чцрцмя, киф ийи верирди, йелпийин йеллянмяси бу бухара тямиз щава гатанда ися еля тясяввцр йаранырды ки, исти йай эцнцндя Парисдя, балыг сыралары, Эцнащсызлар Гябиристанлыьы вя аьзынаъан долу евлярин ийляринин бир-бириня гарышдыыьы О-Фер вя Ланжери кцчяляринин кясишмясиндя дайанмысан.

Онсуз да инсан гохусундан чох мейит ийи верян бу горхунъ ясаса Гренуй ъями бир гат ефир йаьлары: истиотлу наня, лаванда, терпантин, лимон, евкалипт ятри гатды, онлары ися ятиршащ, гызылэцл, портаьал чичяйи вя жасминин зяриф чичяк йаьлары букети иля йумшалдыб, ейни заманда онун алтында эизлятди. Тякрар спирт вя аз мигдарда сиркя тюкцлдцкдян сонра бцтцн бу гарышыьын йаратдыьы ийрянъ ясас бурун цчцн тамамиля щисс едилмяз олду. Тязя ингредийенгтляр эизли цфуняти сезилмяз етди, чичяклярин ятри ийрянъ ясасы бязяйиб щятта ону мараглы етди вя гярибя олса да киф вя чцрцнтц ийини сезмяк олмурду, о тамамиля щисс олунмурду. Яксиня, санки бу ятир фяал, рущландырыъы щяйат ятри сачырды.

Гренуй онлары ики ятир шцшясиня тюкцб аьызларыны тыхаъла бярк баьлады вя ъибляриндя эизлятди. Сонра о гарышдырыъыны, щявянэдястяляри, гыфлары вя гашыглар су иля йахшы-йахшы йуду, ийлярин бцтцн излярини итирмяк цчцн онлары аъы бадам йаьы иля силди вя икинъи гарышдырыъыны эютцрдц. Онун ичиндя о тез-базар ефир йаьлары вя чичяк елементляриндян ибарят олан, амма ясасыны сещрли гашыгашы дейил, тамамиля ади мцшк, янбяр, бир гядяр сибетин вя сидр йаьы тяшкил едян биринъийя охшар башга бир ятир дцзялтди. Яслиндя о биринъидян там фяргли – даща аз сиррли, даща тямиз, даща аз тяъавцзкар гохуйурду, чцнки онун тяркибиндя инсан гохусуна бянзяйян елементляр йох иди. Амма ону ади инсан вурсайды вя бу ятир онун юз шяхси ийи иля гарышсайды, ону Гренуйун шяхсян юзц цчцн дцзялтдийи ятирдян айырмаг олмазды.

Ятир шцшялярини икинъи ятирля долдуруб о там сойунду вя юз палтарларына щямин биринъи ятирдян сяпди. Сонра ятирдян голтугларынын алтына, айаг бармагларынын арасына, госыьына вя гулагларынын архасына вурду; бойун вя сачларына чякди, эейинди вя емалатхананы тярк етди.

29

Кцчяйя чыханда бирдян горхду, чцнки билирди ки, щяйатында илк дяфядир инсан ийи верир. Юзц ися щесаб едирди ки, пис ий, олдугъа пис ий верир. Вя щеч ъцря тясяввцр едя билмирди ки, башга инсанлар онун гохусуну пис ий кими гябул етмир вя она эюря дя Рунел вя маркизин мажордомунун ону эюзлядийи пивяханайа эирмяйя ъцрят етмяди. О йени аураны аноним мцщитдя йохламаьы даща аз рискли сайды.



Ян дар вя гаранлыг даланларла даббаг вя бойагчыларын емалатханалары йерляшян вя онларын пий ийли сянятляри иля мяшьул олдуглары чайа тяряф эетди. Йолда киминляся растлашанда вя йа ушагларын ойнадыьы, йа да гоъа гарыларын отурдуьу евлярин гапысынын йанындан кечяндя юзцнц аддымларыны йавашытмаьа вя юз гохусуну юзц иля бирликдя ири галын булуд кими апармаьа мяъбур едирди.

Эянъликдян юйряшмишди ки, инсанлар онун йанындан кечяндя она фикир вермирдиляр; ня вахтса фикирляшдийи кими нифрят етдикляри цчцн дейил, садяъя онун мювъудлуьуну эюрмядикляри цчцн. Ятрафында мякан йох иди, диэяр инсанлардан фяргли олараг, атмосфери титрятмирди, неъя дейярляр, диэяр инсанларын цзяриня кюлэя салмырды. Йалныз гябул етмя аны йараныр вя адятян гаршысындакы адам дящшят ичиндя эери чякилир, бир нечя санийя санки мювъуд олмаг щцгугу олмайан, шцбщясиз, бурада дайанса да, еля бил ки, бурда олмайан бир ъанлыны эюрцрмцш кими, она, Гренуйа бахыр, сонра ися тез-тялясик узаглашыр вя о дягигя щяр шейи унудурду…

Амма, инди Монпелйенин даланларында йенидян щисс едир вя эюрцрдц ки, инсанлара тясир едир вя бу дяфя йенидян буну эюряндя ону бюйцк фяхр щисси бцрцдц. Гуйунун цстцня яйилмиш бир гадынын йанындан кечяндя, бу гадынын бир анлыг башыны галдырыб она бахдыьыны вя сонра, ачыг-айдын сакитляшиб йенидян юз ведряси иля мяшьул олмаьа башладыьыны эюрдц. Архасы она дайанмыш бир киши эери дюнцб узун мцддят марагла архасынъа бахды. Растына чыхан ушаглар она йол верирдиляр – горхудан йох, ядяб хатириня; вя щятта онлар гача-гача евляринин гапысындан чыхараг тясадцфян она тохунанда горхмурдулар, садяъя йахынлашан адама дяймямяк цчцн йанындан сивишиб кечирдиляр.

Бир нечя беля эюрцшдян сонра, юз йени аурасынын эцъцнц дягиг щисс етди вя даща инамлы вя щяйасыз олду. О инсанлара даща тез йахынлашыр, онларын лап йанындан кечмяйя чалышыр, щятта сол ялини бир аз йелляйяряк, эуйа билмядян йолдан кечянин ялиня тохунурду. Бир дяфя эуйа тясадуфян йанындан ютцб кечмяк истядийи кишини итяляди. Дайаныб цзр истяди вя щяля дцнян эюзлянилмядян Гренуйла растлашанда мат галаъаг бу адам санки щеч ня олмайыбмыш кими онун цзрхащлыьыны гябул етди, щятта бир аз эцлцмсцнцб ялинин Гренуйун чийниня дя вурду.

Даланлардан чыхыб Мцгяддяс Пйорт килсясинин гаршысындакы мейдана эялди. Кился зянэи чалынырды. Порталын щяр ики тяряфиндя адамлар топлашмышды. Еля индиъя никащ мярасими сона чатмышды. Щамы эялини эюрмяк истяйирди. Гренуй ора гачыб ъамаата гарышды. Инсан кцтлясинин ичиня, адамларын ян чох олдуьу йеря сохулурду, гой онлар онун ятрафында сых дайансынлар, гой онун шяхси ийини щисс етсинляр. Вя о дцнйаны башына дар еляйян дарысгаллыьы юзцндян кянара итяляйир, айагларыны эениш аралы гойуб, кюйняйинин йахасыны ачыр ки, ий манеясиз бядяниндян ахыб йайыла билсин. Вя башгаларынын щеч ня, тамамиля щеч ня щисс етмядийини – онун дюврясиндя сых дайанмыш бу кишиляр, гадынлар вя ушагларын беля тез алдандыьыны вя ондан эялян пишик пейини, пендир вя сиркядян башдансовду дцзялдилмиш цфунят ийини юзляриня бянзяр бирисинин ийи кими уддугларыны, ону, Гренуйу, атылмыш дцдямяни юз араларына юзляриня тай кими гябул етдиклярини эюряндя ону щядсиз севинъ щисси бцрцдц.
30
Дизляринин йанында бюйцклярин арасында сыхылыб галмыш ушаг, балаъа гыз эюрдц. Рийакаръасына гайьы эюстяряряк, ону галдырды вя гуъаьына эютцрдц ки, щяр шейи даща йахшы эюрсцн. Онун анасы буна няинки дюздц, щятта тяшяккцр дя етди, ушаг ися севинъиндян гыьылдамаьа башлады.

Беляликля, Гренуй йанлыш паклыг екстазында йад ушаьы синясиня сыхараг, кцтлянин ичиндя тягрибян он беш дягигя дайанды. Вя кился зянэляринин гулагбатыран сяси вя инсанларын шадйаналыьы иля мцшайият олунан той нцмайиши йанындан ютцб кечяркян вя онун башынын цстцндя пул йаьышы ъинэилдяйяркян, Гренуйун ичиндя башга шадлыг, ону титрядян вя шящвят тутмасы кими бищуш едян гара шадлыг, гязябли триумф щисии ъошур вя ону зящяр вя юд кими бцтцн бу инсанларын цстцня атмамаг вя тянтяня иля онларын цзцня онлардан горхмадыьыны, щятта демяк олар ки, нифрят етмядийини, амма онларын юзляринин алдадылмалары вя яля салынмаларына имкан вердикляри цчцн, бу ийрянъ ахмаглыгларына эюря онлара щягарятля бахдыьыны демямяк цчцн юзцнц эцъля сахлайырды, чцнки онлар мащиййятъя щеч ня, о ися щяр шейдир! Вя санки онлары лаьа гойараг, ушаьы юзцня бир аз да бярк сыхды, ъийярлярини щава иля долдурараг башгалары иля бирликдя гышгырды:

- Эялиня ешг олсун! Йашасын эялин! Йашасын эюзял ъцтлцк!

Той баша чатдыгдан вя кцтля даьылышмаьа башладыгдан сонра ушаьы анасына верди вя ещтирасдан юзцня эялмяк вя динъялмяк цчцн килсяйя эетди. Килсядя щава сойуг бурумларла сяъдяэащын щяр ики тяряфи иля ики бухурдандан чыхан вя аьыр ядйал кими еля индиъя бурада отуран инсанларын даща зяиф гохуларыны юртян бухурла долу иди. Гренуй балконун алтындакы скамйада отурду.

Бирдян ону бюйцк мямнунлуг щисси бцрцдц. Даьын бятниндя юз тянща орэийалары заманы щисс етдийи сярхош мямнунлуг дейил, шяхси эцъцнц дярк етмясиндян йаранан чох сойуг вя айыг мямнунлуг. Инди няйя гадир олдуьуну билирди. Юз дцщасы сайясиндя ян дяйярсиз васитялярин кюмяйи иля инсан ийиня бянзяр ятир йаратды вя дярщал щядяфя еля дягиг дцшдц ки, щятта ушаг да алданды. Инди о билирди ки, бундан даща артыьына наил ола биляр. Билирди ки, бу гохуну тякмилляшдиря биляр. О няинки инсан, щятта фювгялбяшяр, мяляк ятри йарада биляр, о гядяр эюзял вя щяйатвериъи бир ятир ки, ону щисс едян щяр кяс овсунлансын вя ону, Гренуйу, бу ятрин дашыйыъысыны бцтцн гялби иля севсин.

Бяли, о онлары юзцнц севмяйя мяъбур едяъяк. Онлар бу ятрин тясир сащясиня дцшцб няинки ону юзляриня тай кими гябул етмяйя, щям дя ону дялиъясиня, фядакаръасына севмяйя мяъбур олаъаглар, онлары севинъдян титрямяйя, фярящдян гышгырмаьа, щюнкцрмяйя вадар едяъяк; ону, Гренуйу эюрян кими, Танрынын сойуг бухуру алтында олдуьу кими дизляри цстя чюкяъякляр! О юз фантазийаларындакы кими гцдрятли ятир аллащы олмаг истяйирди, амма инди – щягигятдя вя реал инсанлар цчцн. Вя о билирди ки, бу юз ялиндядир. Чцнки, инсанлар эюзлярини йумуб бюйцклцйц, дящшяти, эюзяллийи эюрмяйя вя гулагларыны баьлайыб инсанлары вя йа сюзляри ешитмяйя билярляр. Амма онлар ятиря давам эятирмяйя билмяздиляр. Чцнки ятир – няфясин гардашыдыр. Ятирля инсанларын ичиня эиряъяк вя онлар йашамаг истяйирлярся ондан горуна билмяйяъякляр. Ятир ися ян дярин йерляря, бир баша цряйя йол тапыр вя орада симпатийа вя щягарят, чимчишмя вя ешг, севэи вя нифрят щаггында гяти щюкм чыхарыр. Ким ятря сащибдирся, инсан цряйиня щюкм едя биляр.

Гренуй скамйада тамамиля сакит отуруб эцлцмсяйирди. Инсанлары юзцня табе етмяк гярарыны гябул едяркян, ейфорик бир ъошьунлуг щисс етмирди. Эюзляриндя диваня алов йох иди, сифяти дяли ифадядян яйфилмямишди. Юзцндян чыхмамышды. Еля сакит, еля шян иди ки, юзц юзцндян цмумиййятля бунун онун няйиня лазым олдуьуну сорушурду. Юзцня ъаваб верди ки, буну бцтцнлцкля гязябля долу олдуьу цчцн истяйир. Вя бу заман о эцлцмсяйирди вя чох разы иди. О там мясум, ади хошбяхт бир адам кими эюрцнцрдц.

Бир мцддят дальын вязиййятдя сакит отуруб, дярин гуллабларла бухурла долу щаваны ичиня чякирди. Вя йенидян онун цзцндян мяьрур бир тябяссцм гачды. Бу Танрынын неъя дя аъиз ятри вар! О неъя дя эцлцнъ дяряъядя пис гохуйур. Бухурданлардан топа-топа гахан щеч ясл бухур да дейил. Бу ъюкя кюмцрц, дарчын вя шора иля гарышмыш пис суррогат иди. Танры пис ий верирди. Танры мискин вя пис ийли иди. Ону, бу Танрыны алдадырдылар, йа да о юзц Гренуй кими йаланчы иди, - амма ондан да пис!


31

Маркиз де ла Тайад-Еспинас йени ятири чох бяйянмишди. Щятта онун, летал флциди кяшф етмиш бир адам цчцн, дейирди, ятир кими икинъи дяряъяли вя учуъу бир субстансийанын фярдин цмуми вязиййятиня беля эцълц тясирини мцшащидя етмяк чох тяяъъцблцдцр: щяр шей бу субстансийанын ингредийентляринин йерля ня гядяр ялагядар олмасы вя йа йердян ня гядяр узаг олмасындан асылыдыр. Ъями бир нечя саат яввял бурада сольун вя байылмаьа йахын бир вязиййятдя йыхылыб галмыш Гренуй онун йашында олан истянилян саьлам адам гядяр тяравятли вя эцмращ эюрцнцрдц; щятта демяк олар ки, онун тзцмрясиндян олан инсанлара хас бцтцн чатышмазлыгларына вя савадсызлыьына бахмайараг, онда аз гала шяхси фярдилийя бянзяр бир шей йаранмышды. Щяр щалда, о, Тайад-Еспинас, чапа щазырланан «Летал флцид нязяриййяси мясялясиня» адлы трактатынын витал дийететика фяслиндя мцтляг бу щадисяни эюстяряъяк. Щялялик ися, о юзц йени ятирдян тяйинаты цзря истифадя едяъяк.

Гренуй она ичиндя ади чичяк ятри олан ики ятир шцшяси верди вя маркиз бу ятирдян вурду. О, еффектдян там разы иди. Она еля эялир ки, о етираф етди, бу дящшятли бянювшя ятри илляр бойу юз рурьушун аьырлыьы иля ону сыхырды, инди ися онун ганадлары чыхыб вя дизиндяки дящшятли аьры кясиб вя гулагларындакы кцй азалыб; цмумиййятля о юзцнц ганадланмыш, эцмращ вя бир нечя йаш ъаван щисс едир. Гренуйа йахынлашыб ону гуъаглады, ону юз «флцидал гардашы» адландырыб ялавя етди ки, о щеч дя сосиал дейил, сырф мцъярряд мцраъият ин ъонспекту универсалитатис флуиди леталис нязярдя тутур ки, онун гаршысында – вя йалныз онун! – бцтцн инсанлар бярабярдир; бундан башга, - буну ися о Гренуйдан араланыб, амма кифайят гядяр достъасына, щеч бир нифрят олмадан, аз гала юзцня бярабяр кими дейирди, – о бу йахынларда флуидум летале мцмкцн гядяр тезликля флуидум витале иля явяз етмяк цчцн онун гаршысынын алынмасы мягсядиля тябягядян кянар тяшкилат тясис етмяйи планлашдырыр вя артыг инди Гренуйа сюз верир ки, о бу тяшкилатын илк тяряфдары олаъаш. Сонра ися о чичяк ятринин ресептурасыны йазмаьы ямр етди, каьызы ъибиня гойду вя Гренуйа ялли луидор баьышлады.

Биринъи мярузядян дцз бир щяфтя сонра маркиз де ла Тайад-Еспинас икинъи дяфя щимайясиня эютцрдцйц шяхси университетин акт залында тягдим етди. Щяддиндян артыг чох адам йыьышмышды. Тякъя елми дейил, щям дя илк нювбядя кцбар ъямиййятин гаймаглары, о ъцмлядян яфсаняви маьара адамыны эюрмяк истяйян чохлу ханым эялмишди. Тайад-Еспинасын рягибляринин – ясасян «Университетин ботаника баьларынын йолдашлыг дярняйинин» нцмайяндяляри вя «Агрикултурайа йардым бирлийинин» цзвляринин – бцтцн тяряфдарларыны сяфярбяр етмяляриня бахмайараг, тядбир эюрцнмямиш уьур газанды. Тамашачылара Гренуйун бир щяфтя яввялки вязиййятини хатырлатмаг цчцн Тайад-Еспинас яввялъя маьара адамынын ийрянъ дяряъядя бахымсыз бир щалда тясвир олунмуш шякиллярини зала пайлады. Сонра ися о йени – эюй мяхмярдян гяшянэ пенъяк вя ипяк кюйняк эейинмиш янликли, киршанлы вя даранмыш Гренуйу эятирмяйи ямр етди; вя артыг онун йериши, йяни дцз, хырда аддымларла, омбасыны йцнэцлъя йырьалайараг эялмяси, щеч кимин кюмяйи олмадан тахта сякийя чхмасы, баш яймяси, эцлцмсяйяряк башыны о тяряф бу тяряфя йеллямяси бцтцн скептик вя тянгидчиляри сусмаьа мяъбур етди. Щятта университетин ботаника баьларындан олан йолдашлар да дилхор щалда сусурдулар. Дяйишиклик олдугъа айдын эюрцнцрдц, бурада ачыг-айдын баш вермиш мюъцзя щяддиндян артыг щейрятамиз иди: яэяр бир щяфтя яввял онлар гаршыларында щцркмцш, вящшиляшмиш дюрдайаглы щейван эюрмцшдцлярся, инди щямин йердя ямялли-башлы сивил, йахшы бядян гурулушлу инсан дайанмышды. Залда демяк олар ки, ситайиш ящвал-рущиййяси йаранды вя Тайад-Еспинас мярузя етмяк цчцн кафедрайа галханда, там сцкут чюкдц. Нювбяти дяфя юз кифайят гядяр мяшщур летал йер флциди нязяриййясини шярщ етди, сонра ися флциди нцмайиш етдирилян субйектин бядяниндян щансы механики вя дийетик васитялярля чыхардыьыны вя ону витал флцидля явяз етдийини изащ етди вя сонда бцтцн бурда отуранлары, истяр достлары, истярся дя рягиблярини бу гядяр инандырыъы бир сцбут гаршысында йени тялимя мцгавимятдян имтина етмяйя вя онунла, Тайад-Есринасла бирликдя зярярли флцидля мцбаризяйя галхмаьа вя мцсбят витал флцидин варлыьыны танымаьа чаьырды. Буну дейяркян яллярини ачыб эюзлярини эюйя дикди вя елм хадимляринин чоху онун ардынъа бу щярякяти тякрар етдиляр, гадынларын ися эюзляри йашла долду.

Гренуй сякинин цстцндя дурмушду вя гулаг асмырды. О бюйцк бир мямнунлугла тамамиля башга, даща реал – юз шяхси флцидинин тясирини мцшащидя едирди. Акт залынын юлчцлярини нязяря алараг, чох ятирлянмишди вя сякинин цстцня галхан кими онун гохусунун аурасы сцрятля зала йайылмаьа башлады. О, ятрин яввялъя биринъи сыралары тутдуьуну, сонра залын мяркязиня кечдийини вя нящайят ахырынъы сыралара чатдыьыны вя галерейайа йайылдыьыны эюрдц – щягигятян дя, щятта эюзляри иля эюрдц! Вя ону щисс едян щяр бир кяс – севинъиндян Гренуйун цряйи чырпынды, - эюз эюря-эюря дяйиширди. Онун ятринин тясири алтында инсанлар юзляри дя билмядян, цзляринин ифадясини дяйишир, юз давранышларыны, юз щисслярини дяйиширдиляр. Яввял она тямкинли тяяъъцбля бахан инди риггятля бахырды, яввял тянгиди шякилдя алныны гырышдырыб вя аьзыны чохмяналы бцзцб щярякятсиз вя дцз отуран инди даща сярбяст отуруб габаьа яйилмишди, цзц ися ушаг кими садялювщ ифадя алмышды; щятта горхаг, ъясарятсиз, ян щяссас – яввял она дящшятля долу нязярлярля, сонра ися лазыми шцбщя иля бахан цзлярдя беля онун гохусуну щисс едян кими, мещрибан мцнасибят, щятта симпатийа яламяти эюрцнцрдц.

Мярузя битяндя бцтцн йыьынъаг эурултулу тянтяня иля йериндян галхды.

- Йашасын витал флцид! Йашасын Тайад-Еспинас! Флцидал нязяриййяйя ешг олсун! Рядд олсун ортодоксал тябабят! – Франсанын ъянубунда ян бюйцк университет шящяри Монпелйенин елм хадимляри гышгырыр вя маркиз де ла Тайад-Еспинас щяйатынын ян ваъиб аныны йашайырды.

Сякидян дцшцб ъамаата гарышмыш Гренуй ися баша дцшдц ки, бу ъошьун алгышлар яслиндя она, тякъя она, Жан-Батист Гренуйа мяхсусдур, бахмайараг ки, залда шадйаналыг едянлярин щеч бири буну билмирди.


32

О щяля бир нечя щяфтя дя Монпелйедя галды. Мяшщурлашды вя ону салонлара дявят едиб маьара щяйатыы вя маркизин кюмяйи иля саьалмасы щаггында сорьу-суала тутурдулар. Тякрар-тякрар ону оьурламыш гулдурлар, зянбил вя нярдиван щаггында щекайяти данышмалы олурду. Вя щяр дяфя бу щекайяти даща ъанлы данышыр вя йени тяфяррцатлар уйдурурду. Беляликля, о данышмаг баъарыьыны йенидян инкишаф етдирди – дцздцр, о гядяр дя йахшы йох, чцнки дили иля онун бцтцн юмрц бойу проблеми олуб, - вя ян ваъиби, йалан данышмаьа юйряшди. Яслиндя, о баша дцшдц ки, инсанлара ня эялди данышмаг олар. Бир дяфя инаныб – она ися гохусуну уддуглары илк няфясдян инанырдылар, - сонра щямишя она етибар едирдиляр. Бундан башга, о яввялляр щеч вахт малик олмадыьы кцбар ряфтарында мцяййян яминлик газанды. Онун донгары да еля бил йох олмушду. Демяк олар ки, дцппядцз дурурду. Вя она мцраъият едяндя даща баш яймир вя она истигамятлянмиш бахышлара давам эятиряряк, дайанмагда давам едирди. Ялбяття ки, бу вахт ярзиндя о ня кцбар инсан, ня салонларын даими иштиракчысы, ня дя ъямиййятин мцстягил цзвц олду. Амма гарагабаг йюндямсизлик ону тярк едиб йерини тябии тявазюкарлыг вя йа ян азы анаданэялмя утанъаглыг кими изащ олуна билян вя бязи ъянаб вя ханымларда риггят щисси йарадан ядайа верди – о заманлар «тябии» вя бир гядяр кобуд мялащят кцбар даирялярин зяиф йери иди.

Мартын яввялляриндя юз шейлярини йыьыб сящяр тездян, гапылар ачылан кими, яввялъядян кющня пал-палтар алверчисиндян алдыьы нязяря чарпмайан гящвяйи пенъяк эейиб вя сифятинин йарысыны юртян нимдаш шлйапа гойуб, эиълиъя чыхыб эетди. Щеч ким ону танымады, щеч ким эюрмяди, щеч ким фикир вермяди, чцнки щямин эцн о билярякдян ятир вурмамышды. Вя эцнортайа йахын маркиз ахтарыша башламаьы ямр веряндя, эюзятчиляр анд-аман едирдиляр ки, онлар шящярдян чыхан мцхтялиф адамлар эюрсяляр дя, мцтляг нязярляриня чарпаъаг щямин о мяшщур маьара адамыны эюрмяйибляр. Онда маркиз шайия бурахды ки, Гренуй Монпелйени онун разылыьы иля, аиля ишляри иля баьлы Парися эетмяк цчцн тярк едиб. Амма цряйиндя бярк гязяблянмишди, чцнки юз флцидал нязяриййясиня тяряфдашлар топламаг цчцн Гренуйла бирликдя краллыг бойу турнейя чыхмаг истяйирди.

Бир аздан сакитляшди, чцнки онун шющряти турнесиз дя, демяк олар ки, юзцнцн щеч бир сяйи олмадан йайылды. «Журнал де гаван» вя щятта «Курйер де л’Ероп»да флуидум летале Таилладе щаггында узун мягаляляр чыхды вя юлкянин щяр йериндян летал зящярлянмядян язиййят чякян хястяляр шяфа тапмаг цмиди иля онун йанына ахышмаьа башладылар. 1764-ъц илин йайында Монпелйедя он ики цзвц олан биринъи «Витал флцид тяшкилатыны» йаратды вя Марсел вя Лионда филиаллар ачды. Сонра юз нязяриййяси цчцн бцтцн сивил дцнйаны фятщ етмяк мягсяди иля Парися цз тутмаг, амма ондан да габаг, юз сяфяриня тяблиьат дястяйи хатириня маьара адамынын саьалмасы вя диэяр експериментляри кюлэядя гойаъаг бир флцидал щцняр эюстярмяк, даща дягиг десяк, декабрын яввялляриндя Канигу зирвясиня йолланан бир груп ъясарятли тяряфдарыны мцшайият етмяк гярарына эялди. Зирвя Парисин узунлуг даирясиндя йерляшир вя Пиренейин ян йцксяк зирвяси сайылырды. Гоъалыьын бир аддымлыьында олан бу алим ону 2800 м щцндцрлцкдя зирвяйя апармаьы вя цч щяфтя ярзиндя ясл, ян тямиз витал щаванын тясириня мяруз гоймаьы ямр етди ки, щамыйа елан етдийи кими, Милад эцнцня мющкям ийирми йашлы эянъ кими йенидян ашаьы дцшсцн.

Тяряфдарлар Вернедян, дящшятли даьын ятяйиндяки сон инсан мяскяниндян кечян кими тяслим олдулар. Амма маркизи щеч ня сахлайа билмязди. Гылынъ кими кясян сойугда палтарларыны сойунуб, севинъдян гышгыра-гышгыра тяк йухары чыхмаьа башлады. Онун щаггында сон хатиря онун мащны иля гар боранында итян, ялляри вяъдя эялмиш шякилдя эюйя галхмыш силуетидир.

Милад эеъяси алимляр маркиз де ла Тайад-Еспинасын гайытмасыны ябяс йеря эюзляйирдиляр. О ня гоъа, ня дя ъаван гайытды. Вя нювбяти илин йазында ян цряклиляр ону ахтармаг цчцн йолланыб Канигу пикинин щяля дя гарлы зирвясиня галханда щеч бир из – ня эейиминин гырыглары, ня бядянинин парчасыны, ня дя сцр-сцмцйцнц тапдылар.

Сюзсцз ки, бу онун тялиминя зяряр вурмады. Яксиня. Тезликля сюз-сющбят йайылды ки, даьын лап зирвясиндя о даими витал флцидля бирляшиб, юзцнц онда щялл едиб вя о замандан эюзя эюрцнмяз олуб, амма щямишя ъаван Пиренейин зирвяляри цзяриндя сцзцр вя ора галхан щяр кяс бир ил ярзиндя хястялик вя гоъалманын ня олдуьуну билмяйяъяк. ХЫХ ясрин сонунадяк бязи тибб кафедралары Тайадын флцидал нязяриййясини мцдафия едир, бир чох мистик ъямиййятляр ону терапевтик олараг тятбиг едирдиляр. Инди дя Пиренейин щяр ики тяряфиндян, даща дягиг десяк, Перпинйан вя Фигерасда, илдя бир дяфя Канигу пикиня гахмаг цчцн эюрцшян ъизли Тайад тяшкилатлары вар.

Орада эуйа ки, эцн дюнцмц мцнасибяти иля вя йа мцгяддяс Иоаннын шяряфиня бюйцк тонгал галайыр, амма яслиндя, буну юз Устав Тайад-Еспинасларына вя онун бюйцк флцидиня илащи ещтирамларыны изщар етмяк вя даими щяйата чатмаг цчцн едирляр.

ЦЧЦНЪЦ ЩИССЯ
33
Яэяр Франса бойу сяйащятин биринъи мярщялясиня Гренуй йедди ил сярф етмишдися, икинъи мярщяляни йедди эцндян дя аз мцддятя баша вурду. Артыг гялябялик кцчя вя шящярлярдян узаг гачмыр, долайы йолларла эетмирди. Онун гохусу, ъибиндя ися пулу вар иди, о юзцня инанырды вя тялясирди.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет