Шаруашылықта есеп айырысулар мен төлемдер жүргізу. Тұрақты экономикада ұйымдасқан және реттелген ақша жүйесі болмаса өмір сүре алмайды. Демек, банктердің есеп айырысулар мен төлемдерді жүргізудегі рөлі үлкен мәнге ие.
Кәсіпорындар арасындағы есеп айырысудың негізгі бөлігі қолма-қол ақшасыз жүзеге асырылады. Банктер төлемдерде делдал ретінде әрекет ете отырып, клиенттердің тапсырмасы бойынша есеп айырысуды жүзеге асырады, шоттарға ақша қабылдайды және барлық ақшалай түсімдер мен берулердің есебін жүргізеді.
Инфрақұрылымы жеткілікті дамыған елдерде төлем жүйесінің тиімді жұмыс істеуі есеп айырысу технологиясын жетілдіруді талап етеді.
Коммерциялық банктердің ерекше функциясы - төлем құралдарын құру, яғни банктердің ақша массасын көбейту және азайту мүмкіндігі.
Төлем құралдарын құру банктердің несиелік және депозиттік қызметімен тікелей байланысты.
Депозит екі жолмен құрылуы мүмкін: клиенттің банкке қолма-қол ақша салуы немесе қарыз алушыға несие беруі.
Сонымен қатар, бұл операциялар айналымдағы ақша массасының көлеміне әртүрлі әсер етеді.
Мысалы, егер клиент банкке белгілі бір соманы салып, оларды талап ету шотына аударуды тапсырса, онда бұл операцияның нәтижесі баланс активіндегі кассалық қалдықтардың ұлғаюы, ал пассивте - осы сомаға депозиттердің ұлғаюы болады.
Бағалы қағаздарды, атап айтқанда акциялар мен облигацияларды шығаруды және орналастыруды ұйымдастыру функциясы. Кейде бұл функция эмиссиялық-құрылтай функциясы ретінде белгіленеді.
Бұл ретте банктердің жинақтарын өндірістік мақсаттарға бағыттауға құқығы мен мүмкіндігі бар. Бағалы қағаздар нарығы, несие жүйесін толықтырады, онымен өзара әрекеттеседі.
Ұзақ мерзімді салымдарды қажет ететін және акциялар мен облигацияларды шығаруға жүгінетін кәсіпорындардың тапсырмасы бойынша банктер эмиссияның мөлшерін, шарттарын, мерзімін, бағалы қағаздардың типін таңдауды, сондай-ақ оларды орналастыру және қайталама айналымды ұйымдастыру жөніндегі міндеттерді өзіне алады.
Банктер шығарылған бағалы қағаздарды сатып алуға, оларды өз есебінен сатып алуға және сатуға немесе осы үшін банктік синдикаттар ұйымдастыруға кепілдік береді, сатып алушыларға акциялар мен облигациялар, несиелер береді.
Ірі компаниялар шығарған елеулі сомаларға міндеттемелерді банк қор биржасында еркін сату әдісімен емес, өз клиентінің тікелей сату жолымен орналастыруы мүмкін.
Жеткілікті экономикалық хабардарлық және экономикалық жағдайларды бақылау мүмкіндігі банктерге клиенттерге кеңес беру сияқты функцияны жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Банктер кәсіпорындардың қаржылық қызметіне, олардың Бухгалтерлік есеп жағдайына талдау жасайды, даму стратегиясын бағалайды және кірістерді арттырудың мүмкін бағыттарын анықтайды.
Коммерциялық банктер өз қызметінің әртүрлі салаларында ұсынатын кеңес беру қызметтерінің тізіміне, мысалы, консультациялар кіреді:
- Несиелеу және есеп айырысу саласында - ақша нарығының конъюнктурасы, пайыздық мөлшерлемелердің қозғалысы, кредит беру шарттары мен нысандары туралы ақпарат, мәмілелердің әртүрлі типтеріне кредиттік-есептік қызмет көрсету бойынша ұсынымдар беру, қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыруды талдау, оларды жетілдіру бойынша нұсқаларды әзірлеу.
- бағалы қағаздар шығару және олармен жасалатын операциялар саласында - бағалы қағаздар нарығының конъюнктурасы, олардың бағамдарының қозғалысы туралы, Бағалы қағаздар эмитенттері туралы ақпарат, бағалы қағаздарды шығару тәртібі мен олардың айналысы қағидаларын түсіндіру.
- күрделі салымдар саласында - құрылыс қызметтері нарығының конъюнктурасы, құрылыс материалдарының бағасы және құрылыс-монтаждау жұмыстарының әртүрлі түрлеріне тарифтер туралы ақпарат, күрделі салымдардың экономикалық тиімділігінің есептерін жасау және т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |