3.Инклюзивті білім берудің философиялық және мәдени аспектілері.
Инклюзивті білім берудің философиялық негіздері ең алдымен қарастырылған табиғат тәрізді білім беру тұжырымдамасына негізделген.
Инклюзивті білім берудің заманауи принциптері философиялық бағыттарға негізделген: экзистенциализм, постмодернизм және психоанализ.
Экзистенциализмде (Ф. Ницше, К.Ясперс, А. Камю, және басқалар) мүгедек және мүгедек адамдарды тәрбиелеу мен оқытудың тәсілдерін іздеуге әсер еткен «гуманистік тәрбиенің» тұжырымдамалық негіздері енгізілген. Сондай-ақ, осы философиялық бағытта «патологиялық құбылыстарға болмыстық мағына беріледі, ал бұл құбылыстардан арылу шынайы өмірге қарай қозғалыспен байланысты».Экзистенциалистердің идеяларын іс жүзінде жүзеге асыру психотерапия аясында қолданылды.
Постмодернизмде (Ж.Делеуз, М.Фуко, Ж. Бодриллард) қалыпты және патологиялық құбылыстардың, ақылсыздық пен ақылдың арасындағы шекаралардың болмауына баса назар аударылады.
Психоанализ (3. Фрейд, А.Фрейду А. Адлер, К. Юнг және басқалар) невроздарды емдеудің психоаналитикалық тәжірибесінің деректерін дүниетанымдық жалпылау негізінде пайда болды. А.Адлердің әлеуметтік бейімделуге және кемшілік кешенін өтеуге бағытталған процесс ретінде ақауы бар адамдардың дамуы туралы идеясы педагогикада дамыды.
Әдіснамалық және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету:
- мүмкіндіктері шектеулі білім алушыларды инклюзивті және кіріктіріп оқытудың әдіснамалық және оқу-әдістемелік негіздерін әзірлеуді, ерекше оқытуды қажет ететін тұлғаларды жалпы білім беру процесіне қосу аясында оларды әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық-педагогикалық қолдауды ұйымдастыруды;
- ерекше оқытуды қажет ететін білім алушыларға оқу жоспарларын, оқу бағдарламаларын бейімдеуді (білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды, базалық пәндер бойынша оқытудың пәндік нәтижелері мен дағдыларын, оқу процесін ұйымдастыру шарттарына қойылатын талаптарды);
- ерекше оқытуды қажет ететін білім алушыларды оқыту нәтижелерін мониторингілеу және бағалау жүйесін әзірлеуді, инклюзивті білім беру шарттарына адамның оқу жетістігін критериалды бағалауды бейімдеуді;
- үйден оқыту сапасын бағалау жүйесін әзірлеуді;
- ерекше оқытуды қажет ететін тұлғаларды оқыту шарттарына типтік оқу жоспарлары мен техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын бейімдеуді көздейді.
Кадрлық қамтамасыз ету:
- инклюзивті тәжірибені іске асырушы ұйымдардағы қызмет шарттарына педагогтардың дайындығын қамтамасыз ету;
- педагогикалық мамандықтары бар жоғары, техникалық және кәсіптік білім беретін оқу жоспарына «Инклюзивті білім беру» және «Арнайы педагогика негіздері» пәндерін қосуды;
- инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын ұйымдарға арналған педагог кадрлардың, педагогтардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау бағдарламасын жетілдіруді;
- ЖОО-да мүгедектерге білім беру процесін психологиялық-педагогикалық қолдау мақсатында штаттық қызметкерлерді: тьюторды, арнайы психологты, сурдоаудармашыны қосатын арнайы құрылымдық бөлім құруды көздейді.
Материалдық-техникалық қамтамасыз ету:
- инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын жалпы білім беретін оқу орындарында материалдық-техникалық базаны арнайы оқу-әдістемелік, техникалық көмекші компенсаторлық құралдармен қамтамасыз ету және қолжетімді «кедергісіз орта» құру есебінен нығайту механизмдерін игеруді;
- білім беру ұйымдарын және жоғары оқу орындарын білім беру бағдарламаларын меңгеру тиімділігін көтеретін көмекші техникалық құралдармен (тифло-, сурдо-және т.б. техникалар) қамтамасыз етуге және мүгедектерге арналған оқу кабинеттері мен аудиториялардағы арнайы орындардың болуына қойылатын талаптарды әзірлеуді көздейді.
Инклюзивті білім беруді дамытуды ақпараттық қамтамасыз ету:
- қоғамды, үкіметтік емес ұйымдарды тарту арқылы ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларға қоғамның толеранттық қарым-қатынасын қалыптастыруды, сондай-ақ адамдар құқығын қорғауға бағытталған бағдарламаларды жергілікті атқарушы органдармен әзірлеуді көздейді;
- әр білім алушының компенсаторлық техникалық және көмекші құралдарға ерекше білім алу, әлеуметтік, оңалту мұқтаждықтары, қажеттіліктері мен барлық білім беру деңгейлерінде көрсетілетін түзету- педагогикалық қолдау түрлері мен көлемі туралы мәліметтері көрсетілуі тиіс мүмкіндіктері шектеулі адамдарды әлеуметтік және медициналық- педагогикалық қолдау жүйесін ақпараттандырудың техникалық-экономикалық негізін әзірлеуді көздейді;
Жүзеге асырудың негізгі шарттары:
- нормативтік-құқықтық негіздерді жетілдіру;
- ғылыми, оқу-әдістемелік, кадрлық, қаржылық-экономикалық және басқа да ресурстардың шоғырлануы;
- әлеуметтік-педагогикалық шарттарды құру;
- ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларды әлеуметтік бейімдеуге және кәсіби бағдарлау мен өзін-өзі дамытуға жағдай жасау;
- адамдардың жеке мүмкіндіктері мен білім алу қажеттіліктерін ескере отырып, ақпараттық коммуникативтік технологияларды пайдалануды қамтамасыз ететін интерактивті оқыту. Адам кемістігінің даму деңгейі неғұрлым төмен болса, соғұрлым мұғалімнің білім деңгейі жоғары болу керек.
Қазіргі таңда барлық әлем жұртшылығының назарын аударып отырған мәселе адамдардың жеке сұраныстары мен ерекшеліктеріне ортаның, отбасының қатысуымен білім беру үрдісіне толық қосуды қарастыратын инклюзивті білім беру.
Инклюзивті оқыту адамдарды жалпы білім беру үрдісіне толық енгізу және әлеуметтік бейімделуге, жынысына, шығу тегіне, дініне қарамай адамдарды айыратын кедергілерді жоюға ата-аналарын белсенділікке шақыруға адамдардың түзеу-педагогикалық және әлеуметтік қажеттіліктерін арнайы қолдау, қоршаған ортаның адамдарды жас ерекшеліктеріне бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни жалпы білім беру сапасы сақталған тиімді саясат.[8]
Достарыңызбен бөлісу: |