Дәрістер кешені Дәріс №1. Интернет технологиясына кіріспе
Дәріс 11. Авторлық құқық және Интернет
жүктеу/скачать 2.09 Mb.
|
| Дәріс 11. Авторлық құқық және Интернет
Авторлық құқық — объективті мағынада-ғылым, әдебиет немесе өнер туындыларын, яғни осы салалардағы адамдардың шығармашылық қызметінің объективті нәтижелерін жасауға және пайдалануға (басып шығаруға, орындауға, көрсетуге және т.б.) байланысты құқықтық қатынастарды реттейтін азаматтық құқық институты. Компьютерлік бағдарламалар мен мәліметтер базасы да авторлық құқықпен қорғалған. Олар сәйкесінше әдеби шығармалар мен жинақтарға теңестірілген. Авторлық құқық автордың ажырамас және мерзімсіз әрекет ететін мүліктік емес (моральдық) құқықтарын да, сондай-ақ автордың басқа адамдарға бере алатын туындыны пайдалануға мүліктік құқықтарын да қамтиды. Ағылшын термині копирайт © (ағылш. copyright, бастап "көшіру " және" құқық") ағылшын тілінде мүліктік авторлық құқықты, яғни көшіру, көбейту құқығын білдіреді. Көптеген елдерде мүліктік құқықтарды қорғау мерзімі автордың өмір сүру ұзақтығына байланысты және ол қайтыс болғаннан кейін 70 жыл, содан кейін жұмыс қоғамдық игілікке айналады. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі – АК) 125-бабының 2-тармағына сәйкес айрықша құқықтардың (зияткерлік меншіктің) объектісі болуы мүмкін зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелерін және дараландыру құралдарын пайдалануды үшінші тұлғалар құқық иеленушінің келісімімен ғана жүзеге асыра алады. Әдеби және көркем туындыларды қорғау туралы Берн конвенциясында, Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының авторлық құқық жөніндегі және орындаулар мен фонограммалар жөніндегі шарттарында, АК – нің 978-бабында, "авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" 1996 жылғы 10 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі-авторлық құқық туралы Заң) 16-бабында авторлық құқық және сабақтас құқықтар объектілерін қандай да бір нысанда пайдалану автордың немесе құқық иеленушінің тиісті рұқсатымен жүзеге асырылуға тиіс екендігі белгіленген. Осылайша, авторлық құқық туралы Заңның 18-26-баптарында көзделген жағдайларды қоспағанда, авторлық құқық және сабақтас құқықтар объектілерін, оның ішінде Интернет желісінде шартсыз пайдалану жөніндегі кез келген іс-әрекеттер автордың немесе құқық иеленушінің айрықша мүліктік құқықтарының бұзылуына әкеп соғады. 2012 жылғы 12 қаңтарда Қазақстан Республикасында "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зияткерлік меншік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң (бұдан әрі – Заң) қабылданды. Қабылданған Заң қылмыстық кодекске және әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекске туындыларды Интернет желісінде заңсыз (автордың немесе құқық иеленушінің келісімі болмаған кезде) көшіріп алуға, орналастыруға және таратуға одан әрі қол жеткізу мақсатында интернет–ресурстарды құратын тұлғалардың жауапкершілігін нақтылау бөлігінде түзетулер енгізді. Бұдан басқа, адамдардың шектелмеген тобына қолжетімділік беру мақсатында Интернет желісінде қорғалатын туындыларды заңсыз (автордың немесе құқық иеленушінің келісімі болмаған кезде) орналастыратын, сол арқылы өзінің шығармашылық еңбегімен зияткерлік меншік объектілерін құратын авторлардың құқықтарын бұзатын, сондай-ақ авторлар осы құқықтарды берген құқық иеленушілердің құқықтарын бұзатын пайдаланушылардың жауапкершілігі енгізілді. Осылайша, қолданыстағы заңнама пайдаланушылардың ақпаратқа қол жеткізуін шектемейді. Қылмыстық кодекс және әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекс музыкалық туындыларды он-лайн режимде тыңдайтын, Фильмдер көретін, электрондық кітаптар, мақалалар, ақпарат оқитын және басқа да қорғалатын туындыларды интернет желісін пайдаланушылардың жауапкершілігін көздемейді. Соңғы уақытта Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Зияткерлік меншік құқығы комитетіне ұжымдық ұйымдардан да, пайдаланушылардан да авторлық сыйақыны интернет-ресурстармен төлеудің орындылығы тұрғысынан өтініштер келіп түсуде. жүктеу/скачать 2.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|