Дәрістер тезистері Дәріс №1 Тақырыбы
Баланы мектепке психологиялық жолмен дайындау
жүктеу/скачать 381.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6-7 жастағы балалардың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері. 6-7 жастағы балалардың танымдық процестерінің маңызды ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады: Тіл.
- Сенсорлық даму
| Баланы мектепке психологиялық жолмен дайындау
Психолог ғылымдарының баланы мектепке дайындау туралы пікірлері мен зерттеулері.баланың психикалық дамуы. Психолог зерттеушілердің еңбектеріне талдау 6-7 жастағы балалардың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері. 6-7 жастағы балалардың танымдық процестерінің маңызды ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады: Тіл. Мектепке барар алдында баланың сөздік қоры үлкен кісілермен кәдімгі өмірдің өзіне қатысты кез-келген мәселесі бойынша түсінісе алатындай дәрежеге жетеді. Бұл жаста бала қандай сөзді қолдануға болады, ал қандай сөздер соншалықты жағымсыз, тіпті оларды айту ұят екендігін түсінеді. Бала сөзге дыбыстық талдау жасай алады. Сөзді дыбыстарға бөліп, сөздегі дыбыстардың ретін анықтай алады (егер бала балабақшаға барып жүрсе). 6 жасар бала түсінікті тілмен-контексті тілмен қатынас жасай алады, яғни не туралы айтылу керектігін жеткілікті түрде толық сипаттап бере алатын тіл деңгейінде, сондықтан да талқыланатын жағдай тікелей қабылдаусыз да толық түсінікті болады. Сенсорлық даму. Бала заттардың түсін, пішінін, мөлшерін және олардың кеңістіктегі орналасуын айырып қана қоймай, оған ұсынылған заттардың да түрін, пішінін дұрыс атай алады, заттарды мөлшеріне қарай сәйкестендіріп (үлкен, кіші, аз, көп) анықтай алады. Және ол қарапайым пішіндерді бейнелеп, оларды берілген түске бояй алады. Бұл жастағы балалар заттардың белгілі бір эталондарға сәйкестігін көрсете алады. (эталондар- бұл адамзаттың ойлап шығарған заттарының негізгі қасиеттері мен сапаларының үлгісі). Әсерленушілік пен білуге құмарлық қаншалықты басым болғанмен, бұл жаста қабылдау әлі ұйымдаспаған. Әлі де мақсатты түрде қарау және көру, тыңдау және есту, т.б. қажетті біліктіліктері қалыптаспаған. Зейін тікелей қызығушылықпен байланысты, өйткені қызықты іске бала көңілі тез ауады. Ерік күшін талап ететін ырықты зейін әлі де болса нашар дамыған. Айналаны зерттеуге бағытталған баланың танымдық белсенділігі оның зейінін зерттеу объектілеріне қызығушылығы жоғалғанша аударады. Егер 6 жасар бала өзіне маңызды ойынмен айналысқан болса, ол алаңдамай 2 тіпті 3 сағат ойнай береді. Осылайша ол ұзақ бар ықыласын аударып өнімді іс-әрекетпен айналыса алады. Алайда бұлай зейінді шоғырландыру - баланың айналысқан нәрсесіне қызығушылықтың салдары. Егер оған ұнамайтын іс-әрекетте ықыласты болу керек болса, ол қажып, алаңдап, тіпті өзін өте бақытсыз сезінеді. Балаға зейінін тәрбиелеуде көмектесу қажет. Үлкендер сөз нұсқаулары арқылы баланың зейінін ұйымдастыра алады. Дегенмен де, бұл жастағы балалар өз тәртіптерін еркін реттей алса да, ырықсыз зейін басым болады. Балаларға біркелкі жалықтыратын және тартымдылығы аз іс-әрекетпен айналысу өте қиын. Зейіннің бұл ерекшілігі сабақтарда ойын элементтерін енгізуге және іс-әрекет түрлерін жеткілікті ауыстырып отыруға негізгі себеп болып табылады. Ес. Мектепке дейінгі жас - естің қарқынды даму кезеңі. Ес- жетекші танымдық процесс болып саналады. Ес процестерінсіз адам баласы мәдениеттің қандай саласы болмасын, қалағанынша меңгере де, жан-жақты жетіле де алмас еді. Шын мәнінде мектепке дейінгі жаста баланың тілді меңгеруі соншалықты, ол нағыз ана тілін йеленуші (таратушы-носитель) болады. Ес бала үшін маңызды оқиғалар мен мәліметтерді жадында қалдырады және сақтайды. Мектепке дейінгі балалық шақ адамның барлық қалған өміріне көп естелік қалдырады. 6 жасар бала енді еркін есте сақтай алады, еске сақтау тәсілдерін саналы қолдана алады. Бірақта ырықсыз еске сақтау жемісті бола бермек. Ойлау. Тіл дамуы және ғылыми ұғымдарды меңгеру бірлігінде дамиды. Баланың сау психикасының ерекшелігі – танымдық белсенділігі. Ойлау- сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс- қатынастарының адам миында жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі. Баланың білуге құмарлығы үнемі айналадағы әлемді танып білуге бағытталған. Бала ойын барысында эксперимент жүргізеді, себеп – салдарлық байланысты және тәуелділікті анықтауға тырысады. Онда айналадағы өмір құбылыстары бойынша көптеген сұрақтар туындайды. Ақыл- ой жағынан бала қаншалықты пәрменді болса, ол сонша көп сұрақтар қояды және оның сұрақтары соншалықты алуан түрлі болады. Бала заттың бейнесін ғана емес, оның қимыл- қозғалыстары туралы да ойлайды. Бейнелі ойлау - 6 жасар бала ойлауының негізгі түрі. Әрине ол жекелеген жағдайларды логикалық ойлауды да орындай алады, бірақ та бұл жаста көрнектілікке сүйенген оқыту басымдырақ болады. Қиял. 6 жасар бала өз қиялында алуан түрлі жағдайдар құра алады және баланың өзі әртүрлі жағынан көрінеді. Ойын барысында қалыптаса отырып, қиял басқа да іс-әрекет түрлеріне өте алады. Тілі және қиялы жасқы дамыған бала қызықты сюжет ойлап шығарып, айтып бере алады. Тез арада жанынан ойлап шығарады (импровизация), өз шығармасына рахаттанып, оған басқа адамдарды да қатыстыра алады. Қиял бала өмірінде үлкен роль атқарады. Қиялдың үздіксіз жұмысы - баланың айналадағы әлемді танып білуінің және игеруінің маңызды жолы. Әр баланың қиял ерекшеліктері оның жеке қызығулары мен қасиеттеріне, алдына қойған мақсатына байланысты болып келеді. Қиял баланың барлық психикалық процестерімен ұштасып жататын процесс. Қиялда творчестволық элементтер пайда болады. Бұл элементтердің жүйелі оқуға көшуде үлкен маңызы бар. Кейінгі жылдардағы зерттеулер нәтижесі бойынша жас бала өте икемді және жеңіл оқытылады, ол бұрынғы есептегеннен гөрі көбірек меңгере алады. Ал бұл мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу бағдарламасының танымдық мазмұнын мағыналы байытуға жаңа бағыттар береді. Дегенмен, баланың мүмкіндіктері шексіз емес, оның жасының психофизиологиялық ерекшеліктеріне байланысты олар шектеулі. Мектеп жасына дейінгі балалардың үлкен мүмкіндіктерін жүзеге асыруда қолданылатын тәрбиелеу әдістері мен түрлері мектепке дейінгі жастың психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып құрылған жағдайда ғана ең жоғары нәтиже береді. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуды тек дидактикалық ойындар, тікелей бақылаулар және пәндік сабақтар, әртүрлі практикалық және бейнелеу іс-әрекеттері түрінде жүргізуге болады, бірақ ешқашанда дәстүрлі мектеп сабағы түрінде жүргізуге болмайды. Мектеп жасына дейінгі балалармен ұйымдастырылатын және жүргізілетін ойын-сабақтарының негізі ойын- осы жастағы іс-әрекеттің жетекші-негізгі түрі болып табылады. жүктеу/скачать 381.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|