Диктантар жинағы 5-9 сынып Қазақ тілі мұғалімі : Бейсембаева Г.Қ
жүктеу/скачать 63.45 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қыр суреттері
| Асанқайғы
Асанқайғы Сәбитұлы - 1361-1469 жылдар аралығында ғұмыр кешкен, қазақтың данышпан ақылгөй жырауы, өз дәуірінің абызы, бас биі. Үйсін Майқы бидің алтыншы ұрпағы. Шоқан Уәлихановтың айтуы бойынша, қазақ халқының қамын, болашағын ойлаған, "дала философы". Осындай ойшыл ел қамын жеп, қайғы-қасірет кешкен. Асан атына кейін "қайғы" сөзі қосылып аңыздалып кеткен. Шежіре-аңыздардың айтуынша, Асанның әкесі, Сәбит ұзақ жасаған, он сегіз мың ғаламның, құстың, жан-жануардың тілін білетін, өзі көріпкел әулие, атақты саясатшы болса керек. Ол баласы Асанды ес білгеннен осындай қасиеттерге баулып өсіреді. Сондай өнегелі, ұлағатты тәрбие көрген Асан жас кезінен-ақ туған халқының қамын, оның келешекте ірі де, іргелі ел болу жағын ойластыра бастайды. Сондықтан да ол жас болса да хан, сұлтан, би, бектермен бірге жүріп, олар ақыл қосысады. Ой-пікір жарыстырып, тайталасып ер жетеді. Бозбала кезінен-ақ ол ақындық-жыраулық, шешендік, тапқырлық өнерді жете меңгереді. (135 сөз) Қыр суреттері Айналасында қарауытқан малы, қыбырлаған жан иесі жоқ. Ызғарлы аяз жан иесінің бәрін де жауратып, жүдеу тарттырып, жылы жайды іздеткендей. Айналадағы жансыздық, өлім ызғары ауылға да өзінің таңбасын басқандай. Күн екіндіден асып, батуға тақаған. Салбыраған табиғат күннің жансыз жарығынан қажығандай болып, түн тыныштығына қарай ерте бастан бой ұрғандай. Күн батпаса да, аспан қоңырқай тарып қараңғыланып, тау түнеріп сұрлана бастап, бейуақтың мезгілінде бұлттың түсіне қосылғандай. Жер мен көк жапырақ сұрғылт түске боялып тұтасқандай болды. Кеш батқаннан бері күншығыстан азырақ жел тұрып, қатаңдап, жаңадан жауған күпсек қарды сырғанатып, жаяу борасындап тұр. Ауылдан күншығысқа шығатын жалғыз аяқ соқыр жолда ақырын ілбіп келе жатқан жалғыз жіңішке қарайған көрінеді. Қалың қар жүрісіне бөгет болып, қозғалысын өндірмейді. Келе жатқан қарайған - жаяу екен. Түн жақындағандықтан жүрісін тездетсе де, қалың қарға қайта-қайта омбылап, малтығып келеді. Жетімсіреген елсіз далада жалғыз келе жатқан жаяу зұлымдық, зорлықтан қашқан жас келіншек – Рәбиға. Бұдан бір жыл бұрын Рәбиғаның күйеуі өлген. Жас келіншек қосағынан айрылған соң, жылау мен қайғыда қаралы жылын өткізген. Күйеуінен қалған жақын туысқан жоқ болатын. Жақында жылын берген соң бұлардың жамағайыны Жақай Рәбиғаны алмақшы болған. Әмеңгершілік жолымен, жасы алпысқа келген кәрі шал болса да, Жақай Рәбиғаның иесі болып шыққан. (188 сөз)(М.Әуезов) жүктеу/скачать 63.45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|