Динаева б. Б., Сапина с. М
жүктеу/скачать 5.44 Mb. Pdf көрінісі
|
| Үшінші т ә с іл - библиографиялық тізімді әліпби тәртібімен беру, ал
мәтін ішінде тізімге сәйкес немірлеу. Бұл кезде мәтін ішінде сілтемелер кез келген нөмірден басталуы мүмкін. Мысалы, Мәтін [14]...мәтін [1]... мәтін [3]. Библиографиялық тізім: 1 БайдосовЖ. 3 Мырзабергенов Б. 14 Ыбыраев Ш. Тағы да қайталап айтамы з: сілтемелер мен библ иограф иялы қ тізім д і ресім деудің қазақстанды қ стандарты бойы нш а пайдала- нылған әдебиет тізім і үтірм ен бөлініп, тө ртб ұр ы ш ты жақш аны ң іш інде берілген сілтем елердің мәтін іш інде кездесу реті бойы нш а құры л ады . 57 Америкалық, еуропалық стандарт бойынша мәтін ішіндегі сілтемелер автордыңтегі және басылым шыққан жыл, мысалы, [О зііп , 2010] түрінде, ал библиографиялық тізім әліпби тәртібі бойынша ресімделеді. 3.11 Б и б л и о гр а ф и я л ы қтізім ге нені енгізу қажет? Б и б л и о гр а ф и я л ы қтізім - мәтіннің маңызды бөлігі, осы тізім бойынша зерттеуге баға беру басталады. Қарастырылып отырған мәселе бойынша сізге дейінгі зерттеулер міндетті түрде көрсетілуі тиіс. Кейбір зерттеушілер библиографиялық тізімге осы тақырып бойынша оқыған әдебиетінің барлығын кіргізуге тырысады. Бұл, бір жағынан жақсы, екінші жағынан жаман. Жақсысы - сіздің осы тақырып бойынша зерттеулермен таныс екеніңізді көрсетеді, жаманы - сіз көрсеткен дереккездің барлығы нақты осы мәселеге тікелей қатысы болмауы мүмкін. Сол себептен библиографиялық тізімге зерттеу кезінде нақты қолданылған әдеби, ғылыми, статистикалық және басқа да дереккөздер енгізілгені дұрыс. Қажет деп санасаңыз, жұмысыңызда нақты қолданылмаған, дәйексөз келтірілмеген, бірақ сіздің қандай да бір идеялық ұстанымдарыңызды керсететін дереккөздерді беруіңізге болады. 3.12 Ж ұм ы сты ауызш а та ны сты р у ережелері Академиялық ортада зерттеу жұмысын жазу кезінде де, оны ауызша таныстыру кезінде де мәтін мазмұны көпше түрде, бірінші жақтан (біз деп) беріледі. Сонымен зерттеу жүргіздіңіз, мәліметтер жинадыңыз, оларды талдадыңыз, қорытынды мәтінді жазып шықтыңыз. Енді оны аудитория алдында қорғауыңыз керек. Аудитория алдында жоба қорғаудың бекітілген ережесі жоқ, дегенмен көпшілік алдында сөйлеудің белгілі бір элементтері сақталуы тиіс. Бірінші элемент - аудиториямен алғашқы байланысты орнату. Бұған тоқталмаймыз, себебі кепшілік алдында сөз сейлеу бойынша оқу- әдістемелік құралдар жеткілікті, олармен өз бетіңізше танысып алуға болады. Аудиториямен алғашқы байланыс орнатуды зерт т еу мәселесім ен т аныст ырудан бастаған дұрыс. Бұдан соң өз зерттеу бағдарламаңыздың басты көрсеткіштерін (зерттеудің мақсат, міндеттерін, зерттеудің шегін, басты болжамдарыңызды, зерттеу әдістеріңізді т.б.), яғни жұмысыңыздың кіріспе бөлімін құрайтын мәліметтермен таныстыру керек. Кейін басты 58 тезисіңізді ұсынып, оны дәлелдеуді бастайсыз. Дәлелдеріңізді талданған мөліметтермен дәйектеуді ұмытпаңыз. Өз тұжырымдарыңыз бен ұстанымдарыңызға баға беруді естен шығармаңыз. Жалпы алғанда, ауызша сейлеу кезінде аудиторияға әсер етудің қосымша мүмкіндіктерін пайдалана отырып, жазбаша мәтініңізді айтып бересіз. Аз уақыттың ішінде жинақтаған мәліметтеріңіз бен алған нәтижелеріңізді толық жеткізу қиын екендігі белгілі. Сондықтан негізгілерін таңдап алып, ұзақ кіріспе сезсіз, бірден баяндауға кіріскен жен, әсіресе, мәліметтерді жинау әдістері мен сол мәліметтерді талдау нәтижелерін ұсыну міндетті. Сейлейтін сезіңіз аудитория үшін түсінікті, қысқа, нақты және аяқталған болуы тиіс. Қорғау кезіндегі баст ы мөселөлердің б ір і - регламентті сақтау, сондықтан уақытты алдын ала есептеп алып, сейлеу кезінде бақылауда ұстап отырған дұрыс. Ғылыми іс-шараның маңыздылығы артқан сайын, регламент те қатаң бақыланады. Келесі мәселе - «алдын ала дайындалған мәтінді оқып берген дұрыс па, өз сезімен еркін айтып берген дұрыс па?» деген сұрақ. Тәжірибелі мамандар сейлейтін сөзін толық алмаса да, жұмыстың мазмұнын ұстап тұрады. Бұл белгіленген тақырыптан ауытқымауға, сезді жүйелі беруге кәмектеседі. Жазылған сезді бас алмастан оқып бермей, аудиториямен байланысты сақтай отырып, мәтін мазмұнын айтып беруге тырысу қажет. Бұл айтылғандарға қоса, сейлеу кезінде кернекі материалдар қолданылуы мүмкін, себебі адамдардың кебі мәтінді тыңцағаннан гөрі керген кезде жақсы қабылдайды, түсінеді. Кернекілікке тақтаға немесе плакатқа жазу (сызу, сурет салу), слайдтар керсету, үлестірме материалдар тарату жатады. Ауызша сейлеу кезінде естө ұст айт ы н т а ғы бір ж ағда й - сейлеу мәнеріңіз бен ым-ишаратыңызды, дене қозғалысыңызды (қол сермеу) бақылауда ұстау. Сез мәнері дегенде, ойға сейлеу кезінде қолданылатын қажетсіз «паразит» сездер келеді. Орынды-орынсыз жиі қолданылатын сездерге «мысалы, және, яғни, қысқасы, жаңағы т.б.» жатады, бұған қоса сез арасындағы кідірістерді толтыратын «і-і- і-і, м-м- м-м» сияқты түрлі ұзақтықпен қолданылатын «паразит» дыбыстарды да ұмытпаңыз. Сонымен қатар дене қимылын да қадағалап тұрған дұрыс. Бұл айтылғандардың барлығы туралы арнайы әдебиеттер кеп, олармен танысуға, керегін пайдалануға мүмкіндік кеп. жүктеу/скачать 5.44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|