4
Мазмұны
Кіріспе
5
1
ЕҢБЕК НАРЫҒЫНЫҢ
ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
8
1.1 Еңбек нарығының мемлекеттік теориялық ерекшеліктері
8
1.2
Қазақстан Республикасының еңбек нарығының мемлекеттік
реттеу ерекшеліктері
13
1.3
Шет елдердегі еңбек нарығының қалыптасу тәжірибелері
26
2
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖӘНЕ ҚАРАҒАНДЫ
ҚАЛАСЫНЫҢ
Е
Ң
БЕК
НАРЫҒЫНДАҒЫ
ЖҰМЫСПЕН
ҚАМТУДЫ
БАСҚАРУ
ЖҮЙЕСІНІҢ
КӨРСЕТКІШТЕРІН
ТАЛДАУ
33
2.1
Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының талдау негізінде
аймақтағы жұмыспен қамтуды басқару жүйесінің қазіргі жағдайы
33
2.2
Қарағанды қаласыны
ң енбек нарығын талдау негізінде аймақтағы
жұмыспен қамтуды басқару
46
2.3
Қарағанды қаласында мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруды
талдау және жұмыспен қамтуды басқару жүйесін жетілдіруі
53
3
ҚAЗAҚCТAНДAҒЫ ЕҢБЕК НАРЫҒЫН ЖӘНЕ ЖҰМЫСПЕН
ҚАМТУДЫ РЕТТУДІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ
61
3.1
Қaзipгi eңбeк нapығының жүйесін жетілдіру мәceлeлepi мeн шeшy
жoлдapы
61
3.2
Қaзaқcтaн Pecпyбликacының eңбeк нapығын бoлжay жәнe oны
peттey
65
3.3
Eңбeк нapығының мeмлeкeттiк peттeyдeгi oзық шeтeл тәжipибeciн
Қaзaқcтaндa қoлдaнy
70
ҚОРЫТЫНДЫ
76
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ
78
Қосымша 1
70
Қосымша 2
81
Қосымша 3
Қосымша 4
82
83
5
Кіріспе
Қазақстан
тәуелсіздік
алғаннан
бері
экономикадағы
нарықтық
қатынастардың даму жолына нық тұрды. Нарықтық қатынастарға көшу және
бірқатар себептерге байланысты экономикалық құлдырау халықты жұмыспен
қамтудың бірқатар экономикалық және заңдық проблемаларын туындады.
Жұмыспен қамту қатынастарын қалыптастыру негізінде жатқан маңызды
қағидаттар Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген меншік
нысандары шеңберінде еңбек қызметінің белгілі бір саласында еңбек ету
құқығын таңдау еркіндігінің еріктілік принциптері болып табылады.
Өз
кезегінде, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың
"Қазақстан-2030" атты Қазақстан халқына Жолдауында халықты жұмыспен
қамту жөніндегі стратегия баяндалған. Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму
Стратегиясы белгіленген барлық "қазақстандықтардың" өсіп-өркендеуі,
қауіпсіздігі және әл-ауқатының жақсаруы осы кезеңнің өзекті міндеті
жұмыспен қамту және кедейлік мәселелерін шешу болып табылатыны
көрсетіледі.
Атап айтқанда, шағын несиелер жүйесін енгізу; шағын және орта
бизнесті дамыту көзделіп отыр; көп еңбекті қажет ететін салаларды басым
дамыту және оларға шетелдік инвестициялар мен ұлттық капиталды белсенді
тарту, бюджеттік сатып алулар кезінде шарттар мен келісім-шарттар, жұмыспен
қамту проблемаларына қатаң көзқарас жасау;
қоғамдық жұмыстарды, ең
алдымен жол мен орман отырғызу құрылысын дамыту; жеке кәсіпкерлік
жолындағы барлық қажетсіз әкімшілік кедергілерді алып тастау; қызмет
көрсету саласын және әсіресе туризмді энергиямен дамыту.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Халықты жұмыспен қамту - маңызды
әлеуметтік-экономикалық проблема және елде жүргізіліп
жатқан әлеуметтік-
экономикалық саясат тиімділігінің басты өлшемі. Көптеген елдерде бұл
проблема қоғамның әлеуетін және оның перспективаларын айқындайтын
негізгі мәселе ретінде қарастырылады, өйткені жұмыспен қамту саласы
адамның өмірлік маңызды қажеттіліктерін қанағаттандырады және оның
мүмкіндіктері іске асырылады. Жұмыспен
қамту қоғамның дамуы мен
қоғамдық қайта құрулар бағыты туралы жалпы айту қажет маңызды
индикаторлардың бірі болып табылады деп сеніммен айтуға болады.
Сондықтан, Қазақстан Республикасының Үкіметі 1996 жылы халықты
жұмыспен қамтудың мемлекеттік саясатының тұжырымдамасын бекітті. Жыл
сайын
халықты
жұмыспен
қамтуға
жәрдемдесудің
республикалық
бағдарламасы әзірленеді.
Оларда мемлекеттік реттеуді еркін еңбек нарығын
қалыптастыру мен үйлестіруге көп көңіл бөлінеді. Халықты жұмыспен қамтуды
ынталандыру ең алдымен өндірісті кеңейту, Қазақстан жағдайында неғұрлым
тиімді жаңа өндірістер құру есебінен жүргізілуі тиіс.
Сонымен қатар,
қызметкерлердің еңбек жағдайлары мен еңбек кепілдіктерін шарттық айқындау
мүмкіндігі кеңейтілуі тиіс, бұл жұмыс орындарын тұрақтандыруға,
қызметкерлердің де, кәсіпкерлердің де мүдделерін барынша толық есепке алуға
ықпал ететін болады.
6
Дипломдық жұмыстың мақсаты : Халықтың жұмыспен қамтылуын кешенді
зерттеу болып табылады.
Аталған мақсатқа байланысты келесі орындалады:
- жұмыспен қамту ұғымын анықтау, оның негізгі түрлерін талдау, құқықтық
режим ұғымын анықтау;
- адамның және азаматтың құқықтарын зерттеу, еңбек шартының негізгі
құқықтық нысаны ретінде оның мазмұны арқылы ұғымын анықтау;
- Қазақстан қызметінің түрлі салаларында
халықты жұмыспен қамтудың
қазіргі заманғы үрдістерін зерттеу.
Қазіргі уақытта бүкіл әлемде жұмыс істейтін халықтың едәуір үлесін
лайықты еңбекпен қамтамасыз етуге бағытталған жаңа саясатты, жаңашыл
шешімдерді және практикалық шараларды іздестіру жүргізілуде. Бұл мәселеге
назар аударуды экономика мен жұмыспен қамтуды түсінуге негізделген еңбек
нарығын реттеудің жаңа қағидаттарын әзірлеуді талап етеді.
Еңбек нарығы мен еңбек қатынастарын реттеу мәселелерін шешуге ресейлік
және қазақстандық ғалымдар өз еңбектерін арнады, В. В. Адамчук, И. М.
Алиев, А. Бакирова, М. А. Винокуров, Н. А. Волгина, С. Г.
Ермолаева, В. А.
Киселева, Г. Г. Меликьян, Н.К. Мамыров, А. А. Никифорова, А. И. Рофе, С. А.
Сураганова, П. Э. Шлендер және т. б. экономиканың бейресми секторын және
бейресми жұмыспен қамтуды зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан авторлар: В.
Е. Гимпельсон, Р. И. Капелюшников, Е. Кубишин, С. Нөгербеков.
Осы тақырып бойынша пікірталастың болуы зерттеудің келешегін
дәлелдейді және одан әрі әзірлемелер үшін кең ауқымды мүмкіндіктер ашады.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
Достарыңызбен бөлісу: