Зерттеу пәні: Әлихан Бөкейхановтың Қазақстанның өмірбаяны, саяси және ғылыми-зерттеу қызметіне қосқан үлесі туралы мәліметтерді талдау.
Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша ғылыми-зерттеу әдебиеттерін талдау, белгіленген тақырып бойынша ғылыми еңбектерді іріктеу және жүйелеу. Арнайы әдістер ретінде жиналған нақты мәлімет арқасында фактілер ұқсас болады. Түсінуге және жүйелеуге мүмкіндік беретін тарихи-салыстырмалы әдіс көптеген тарихи оқиғалардың мазмұны ұқсас, бірақ уақыт пен кеңістіктегі көріністердің әртүрлі формалары болуы мүмкін, керісінше мазмұны әртүрлі, бірақ формасы ұқсас болуы мүмкін. Уақыт өте келе тарихи оқиғалардың реттілігін зерттеу, фактілерді нақтылау бойынша жүргізілген хронологиялық әдістер бойынша зерттеу жүргізу.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: I Мемлекеттік Думаның депутаты, Ресей масондық белгілері мен "халық бостандығы" партиясының беделді мүшелерінің бірі, тұңғыш қазақ саяси партиясының, қазақ тарихындағы тұңғыш Алашорда ұлттық үкіметінің ұйымдастырушысы және басшысы, көптеген ғылыми-зерттеу экспедицияларының белсенді қатысушысы, патшалық Ресейдің, кейіннен Қазақ КСР мен КСРО - ның бірқатар ғылыми және мемлекеттік мекемелерінің қызметкері - Бөкейханов қызметінің тарихи тізбесі толық емес. Ғылыми-тарихи әдебиетте ондаған жылдар бойы, тіпті соңғы уақытқа дейін Ә.Н. Бөкейхановтың есімі бүкіл әлемге бар деп айтуға болады. Өкінішке орай, қазіргі таңда қазақ тарихынан орны қалған ұлы тұлғаның еңбектерін зерттеу жұмыстарын өскелен ұрпақ білмеу қызығушылық танытпауы, тарихшының соғынан қалдырған ауқымды мұрасының қоғам арасында жүйелі қолданылмауына алып келіп отыр. Ә. Бөкейханов іс жүзінде ұмыт болып, егер айтылған болса, онда тек белгілі бір, саясаттандырылған және өте жағымсыз контексте берілген.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: қорғауға шығарылған зерттеу жұмысының нәтижелері әр түрлі деңгейдегі оқу орындарында, семинар сабақтарда, тарихи жиында талқыланадын дереккөз және қосымша ақпарат ретінде қолдануға болады.
Зерттеудің дереккөз базасы: Ә.Н. Бөкейхановтың өмірі мен қызметі туралы құжаттардың едәуір бөлігі бұрынғы КСРО МҚК қоғамдық байланыстар орталығы ұсынған материалдардан, сондай-ақ Р.Бөкейханов [2] пен С.Аққуұлының [3] жеке мұрағаттарынан алынған. XIX-ғ.к. XXғ. Қазақстан тарихының аз зерттелген, сондықтан да өзекті мәселелерін, оның ішінде ұлт-азаттық қозғалыс тарихының, Қазақстандағы ғылыми ойдың қалыптасуы мен дамуының жалпы мәнмәтініндегі саяси қайраткер және ғалым ретінде Ә.Бөкейхановтың ғылыми мұрасы зерттелді. 30-жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған Бөкейханның жарқын есімін халыққа қайтару, бұдан басқа, тарихи әділеттілікті қалпына келтіру, отандық тарихымыздың "ақ дақтарын" жою ісінде зор маңызға ие. С.Аққуұлының «Қазақ жерін жинаушы: Әлихан Бөкейханның мұрасы» [4], М.Е. Белгібаевтың «Әлихан Бөкейхан-қоғам қайраткері және ғалым: туғанына 140 жыл» атты география оқулығынан [5], Л.Енисеева-Варшавскаяның мақаласы «Даланың ұлы: Әлихан Бөкейханның мұрасы» [6], С.Қозыбаевтың «Демократиялық баспасөздің негізін қалаушы: мәдениет» атты ғылыми мақаласынан [7], А.К. Мамраеваның «ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуы және Ә. Бөкейханов» кітабы [8], «Ә.Бөкейхановқа – 155 жыл» атты оқу орындарында өткізілген конференциялар мен дөңгелек үстелдерден алынған мәліметтер зерттеу жұмысының дереккөздері болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |