Дипломдық ЖҰмыс мамандығы
жүктеу/скачать 139.26 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Орман түгендеу материалдарына ағымдағы өзгерістер енгізу сапасы
Ағаш кесу жасы
Қайта қарау кезеңінде кеңістіктік бөлу бойынша да, оларды жүзеге асыру көлемі мен технологиясы бойынша да жобалау баптауларынан негізсіз ауытқуларға жол берілді. Өткен орман түгендеу материалдары толық сақталмаған . Ағымдағы өзгеріс орман қорында орман орналастыру материалдарына уақтылы, бірақ аздаған ауытқулармен және толық көлемде енгізілді. Ағаш кесу көлемдерінің жыл сайынғы есебі жүргізіледі . Орман екпелерін құру, оларды орманды жерлерге көшіру және есептен шығару орман мекемесінің орталық аппаратында және орман шаруашылығында орман екпелері кітабында жүзеге асырылды . Ағаш кесу жүргізілген салық салу сипаттамаларына жүргізіліп жатқан орман шаруашылығы жұмыстары туралы белгілер енгізілді. Орман түгендеу материалдарына ағымдағы өзгерістерді енгізуді қанағаттанарлық деп бағалауға болады (3-кесте). Орман қорының есебі жыл сайынғы бірінші қаңтарда (1-нысан) жер санаттарында болған барлық өзгерістерді ескере отырып жасалады. 20-кесте
Бағалау: қанағаттанарлықсыз – өзгерістер енгізілмеген немесе тексерілген бөлімдер санының 10%-дан астам қателері бар; барлық басқа жағдайларда қанағаттанарлық. 3.2 Тексеру кезеңіндегі орман шаруашылығы іс-шараларының көлемдерінің орындалуы Орман орналастыру жұмыстары орманды түгендеумен 15 жылдық қайта қарау кезеңіне жобаланды. Орман шаруашылығының 2001 жылдан 2019 жылға дейінгі 19 жылдық кезеңіне жүргізілген іс-шаралардың нақты көлемдері келтірілген (4-кесте). Төменде орман мекемесі жүргізетін орман орналастыру жұмыстарына талдау берілген. Негізгі кесу Қара сексеуілді кесуге арналған алдыңғы орман тізімдемесі бойынша жобаланған негізгі мақсаттағы ағаш кесу көлемі 17573 га алаңдағы жалпы қор үшін 5,7 мың м 3 құрады . Орман мекемесінің жағдайы үшін түпкілікті ағаш кесулері Қазақстан Республикасының ойпатты ормандары мен Қазақ таулы аймақтарындағы ормандардағы түпкілікті ағаш кесу ережесіне (1995) сәйкес жобаланған. Жоғарыда көрсетілген Қағидаларға сәйкес соңғы қайта қарау кезеңіне бір кесу әдісі жобаланған - кесу. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 29 сәуірдегі № 526 « Сексеуіл ормандарын сақтау шаралары туралы» қаулысымен қайта қарау кезеңінде сексеуіл ормандарында түпкілікті ағаш кесуге де тыйым салынғандықтан, түпкілікті кесу жүргізілмеген . Орманды күту бойынша ағаш кесу Орманды күту жұмыстары бұрынғы орман түгендеуімен жобаланбаған және мекеме тарапынан жүргізілмеген. Санитарлық кесулер де қайта қарау кезеңіне арналмаған. Басқа кесулер орман түгендеуімен жобаланбаған, дегенмен, тексеру кезеңінде мекеме соңғы жылдары жүргізген. Өткен 2001-2020 жылдар аралығында . басқа кесінділер 3658 га жерді қамтыды және 13,2 мың м 3 ағаш кесті. Анықталғандай, орман мекемесінің аумағындағы қараусыз қалған күріш алқаптарында өсетін бұталар (тарақ, жүзгін) негізінен кесілген . Орман есебімен жобаланған және мекеменің іс-шараларға жүргізетін жұмыстарының көлемі 4-кестеде келтірілген. Бұрынғы орманды қорғау іс-шараларының орман түгендеуін орман мекемесі жыл сайын өткізуді жоспарлады: ағымдағы орман патологиялық зерттеуі, топырақты қазу, питомникті бүрку және жасанды ұяларды орналастыру. Орманды қорғау іс-шараларының ішінен орман мекемесі алдыңғы орман түгендеумен бекітілген аумақтың 100% (5,0 мың га) бойынша ағымдағы орман патологиялық зерттеуін жүргізді. Топырақ қазу жұмыстары 100 пайызға, жасанды ұя салу 100 пайызға орындалды. Орман мекемесінде питомник болмағандықтан, питомникті бүрку жұмыстары жүргізілмеген. шаруашылығы мекемесінде орманды қорғау шараларының болжамды көлемі 100 пайызға орындалды . Ормандарды қалпына келтіру бойынша іс-шаралар Өткен орман түгендеуінде 44733,0 га орман дақылдары жоспарланған. Нақтылау кезеңінде орман мекемесімен 27040,0 га (60,4%) отырғызылды . Оның 25029,8 га (92,6%) орман мекемесімен есептен шығарылған – 1000 га (3,7%) , есептен шығарылмаған 1010,2 га ( 3,7 %) . Орман мекемесi орман орналастыру жылында 1000 гектар орман екпелерiн жасады. Айта кетерлігі, орман мекемесінің орман екпелерін жасау көлемі толық аяқталмаған . Орман мекемесі орман шаруашылығы жұмыстарының орындалмай қалу себебін кей жылдары қаржы тапшылығымен, техниканың жоқтығымен түсіндіреді. Алдыңғы орман қорының табиғи жаңаруы 278281,0 га аумаққа жоспарланған. Табиғи салық салу кезінде табиғи қалпына келтіруге ықпал ету шаралары бар учаскелер табылмады, салық салу сипаттамаларында белгілер болмады. қалдырылған, орман қорымен орман алқаптарына ауыстыру мақсатында табиғатта тексеруге ұсынылған ормансыз жерлер мекемеде сараптамадан өтпеген және орман алқаптарына ауыстырылмаған . 3.3 Орман зиянкестері мен ауруларының таралу динамикасы Орман зиянкестерінің әсерін өртпен салыстыруға болады. Олармен күресудің үш бағытын атауға болады: Химиялық улы химикиаттармен үлкен өнімділік және залалдықпен – бүріккіштер, тоңазытқыштар мен аэроалгенераторлар; Биологиялық - ормандарға пайдалы зиянкестер жаулармен жәндіктер қоныстандыру; Механикалық терең каналдар қазу және жарық ұстағыштар арқылы. Өсімдірек химиялық әдіс кенінен тараған. Сондықтан орман ағаштарымен өсімдіктерінің зиянкестері және ауруларымен күресте қолданылатын машиналар жұмысына тоқталамыз. Өсімдіктердің зиянкестерімен аурулары орман шаруашылығына көп зала келтіреді. Оларды құрту үшін бүріккіштерді, тоңазытқыштарды, аэрозол генераторлардың, дәрілегіштерді, топырақты өсімдікке зиянды заттардан арылтатын, жәндіктерді елітетен заттарды әзірлеп, шашатын машиналарды пайдаланады. Өсімдіктердің барлық өсіп, жетілу фазасында комплектілі күрес жүргізу тиімді. Ол үшін қоймаларды дизенфекциялайды, себер алдында тұқымдарды дәрілейді, егістіктерге улы заттарды бүркіп, тозаңдатады, оны үстеп қоректендіреді және арамшөптерді жояды. Өсімдіктерді зиякестерден, аурулардан және арамшөптерден қорғау үшін қолданылатын химикат заттар арналып жасалған мақсатына қарай: инсектицидтер, фунгицидтер және гербицидтер деп үшке бөлінеді. Инсектидтер заттарды зиянды жәндіктерден, фунгитцидтер- өсімдік ауруларын құрту үшін, гербитцидтер арамшөптерді құрту үшін пайдалынады. Бүріккіш машиналар улы химикат ерітіндісін өсімдікке шашады. Тоңазытқыш машиналар өсімдікті ұнтақталған улы заттармен тозандатады. Аэрозол генераторлары улы химикаттарды жылыту және механикалық жолмен 0,002 мм-ге дейін бөлшектеп, тұманға айналдырады, ол өсімдіктердің үстіне қаптап, тұрып қалады. Дәрілеу машинасы егетін және отырғызылатын тұқымдық материалдарды әр түрлі ауру қоздырғыштардан арылтуға арналған. Өнделетін жердің көлеміне қарай қолмен және атпен сүйретілетін, тракторға тіркелетін бүріккіштермен тоназытқыштар да қолданылады. Орман шаруашылығына зиян келтіретін аурулармен зиянкестерді құрту үшін, сондай-ақ үлкен алқаптардағы өсімдіктерді үстеп қоректендіру үшін авиацияныда қолдануға болады. Дақылдар зиян келтеретін аурулармен, зиянкестермен күресу, арамшөптерді құрту үшін қолданылатын машиналарға қойылатын агротехникалық талаптар. Машиналар улы химикаттың өнделетін жер көлемінің бірлік өлшеміне қажетті мөлшерде жұмсалуын қамтамасыз етуге және оның бүкіл жұмыс кезінде сол қалыпта сақталуын, ал тоңазытқыш құрылғылар сұйықтық пен ұнтақ заттардың өңделетін учаскеге біркелкі бөлініп отырылуын қамтамасыз етуге тиіс. Тұқымды улы химикатпен өңдеу біркелкі жүргізілуі тиіс. Тұқым умен араластырылғанда оның бүлінуі 0,5 пайыздан аспауы тиіс. Жұмыс органдары химикаттар әсерінен бұзылмайтын болуға тиіс. Бүріккіш машиналар. Бүріккіш машиналардың негізгі механизмдері мен жүйелері: араластырғышы бар резервуар, насос, сорғыш және айдағыш торлар, манометрлі сақтандырғыш клапан, улы химикат толтыратын құрылғы тоңазытқыш құрылғы жұмыс органдарына жалғасы және рама. Машина жұмыс істеп тұрғанда резервуардағы сұйық улы химикат араластырғыш пен үнемі шайқалып тұрады да, сорғыш сүзгіштен өтісімен сорғыш магистраль бойынша насоспен сорылады. Улы химикат қысымының әсерімен айдағыш магистральға келіп, сақтандырғыш-редукция клапаны дистанциялық басқару клапаны арқылы өтіп, тоңазытқыш құрылғыға қарай кетеді. Тоңазытқыштар улы химикат ерітіндісін ұп-ұсақ етіп үгеді, ол сыртқа шашыратылып тасталады да, өсімдікке және топырақ бетіне шөгіп қалады. Машинаға сұйықтық құйғанда дистанциялық басқару клапаны мен эжектор вентилін жауып, сорғыш магистральдың вентилін ашу керек. Эжектордың шаңдатқыш шлангысын тоғанға ал сұйықтық толтыратын шлангыны резервуардың өңешіне қояды. Резервуарға бірнеше шелек су құйып, трактордың қуат тарататын білігін іске қосады да эжектор вентилін ашып қояды. Сұйықтық толтыратын құрылғы түтіктерінде пайда болатын сирексудің нәтижесінде тоғанға су насоспен сорылып, резервуарға тартылып келеді. Сұйықтықты толтырып алғаннан кейін эжекторды жауып қояды. Тоңазытқыштар. Тозаңдатқыш машинасының негізгі тораптары мен механизмдері ұнтақ тәрізді улы химикаттарға арналған бункер, желдеткіш, тоңазытқыш құрылғы, жұмыс органдарына келетін жалғас, рама. Тозаңдатқыштарды тракторлерге, автомобильдерге өздігінен жүретін шассилерге және самолеттерге орнатады. Улы химикатты жұмсау мөлшерін өзгерту үшін тесікті жапқышпен жауып қою керек. Ауа улы химикаттарды тартып алады да сыртқа шығаратын келте түтікке бағыттайды, одан әрі тозаңдатқыш қақпақ арқылы өңделетін учаскеге жібереді. Тозаңдатқыш бүріккіштер. Бұл машиналардың жұмыс тораптары мен тозаңдатқыш және бүріккіш механизмдері болады, мұның өзі улы химикаттар қолданып, ауыл шаруашылығы дақылдарының ауруларымен зиянкестеріне қарсы күресті былай жүргізеді: өсімдіктерді у шашқан кезде су мен немесе улы химикаттардың ерітінділерімен дымқылдатылған ұнтақ тәрізді улармен тозаңдатуға; өсімдіктерді құрғақ ұнтақ тәрізді химикаттармен тозаңдатуға; тозаңдатқышты өте ұнтақпен бөлу өсімдіктерді ауаның қуаты ағысына ұстап, оларға ерітінділер, суспензиялар және минералды майлы эмульсиялар бүркуге; өсімдікке улы затты ауа жібермей-ақ әдеттегі әдіспен бүркуге қолайлы. Мұндай машиналарға ОНК-Б маркалы тозаңдатқыш-бүріккіш жатады. Қазірде өнеркәсіп оларды шығармайды. Аэрозолды генераторлар. Генератор ауа айдағыштан ауа шығаратын трубопроводтардан екі ауа сүргіштен оттықты қыздыру камерасынан улы сұйықтық шаштың сұғындырмадае улы сұйықтық құйятын бактан және рамадан құралған. Двигатель қозғалатын ауа айдағыш ауаны трубопроводтар арқылы оттыққа да қызу камерасына да айдайды. Генератор ауа айдағыштан ауа шығаратын трубопроводтардан, екі ауа сүзгіштен оттықты қыздыру камерасының улы сұйықтық шашатын сұғындырмадан улы сұйықтық құятын бактан және рамадан құралған. Бензин бактан жиклер арқылы отын құбырынан өтіп оттыққа құйылады. Ауа бензинді ыдыратып, жанармай қоспасы пайда болады, ол от алдыру свечасынан лап етіп тұтатанады да, түгел жанып кетеді. Свеча қызу камерасына қойылып, магнетодан қуат алып жұмыс істейді. Қызған газ сұғындырманың тар мойнына арқылы аса жылдамдықпен өтеді де оған жиклер арқылы улы сұйықтық құйылады. Улы сұйықтық біразы тозаңдалады, ал басқасы буланып, тұманға айналады. Осы тұман өсімдікке шашылады. Генератордың жұмыс өнімділігі – 5-20га/сағ, жердің әр гектарына 5-6л сұйықтық жұмсалады. Дәрілегіштер. Универсалды ПУ-3 дәрілегіш машинасы бидай, жүгері зығыр және басқа дақылдардың дәндерін құрғақ және сұйық химикаттармен дәрілеуге арналған. ПУ-3 дәрілегіші астық бункерінен астықты трубопроводқа жеткізіп тұратын ожаулы элеватордан астықты сумен араластыруға арналған барабаннан құрғақ у бункерінен барабан камерасындағы ұштықтарға сұйықтық құйып тұратын шестерня тәрізді насостан, сүзгіштен резервуардан шығару камерасынан құралған. Машинаның барлық тораптары рамаға орнатылған. Жұмыс органдарын электор моторы немесе бензинді двигатель қозғалтады. Жұмыс мына төмендегінше жүргізіледі. Үйілген жалдан күреп алғыш элеватордың жоғарғы қалақшасына тасымалданады. ПУ-3 дәрілегіші астық бункерінен астықты трубопроводқа жеткізіп тұратын ожаулы элеватордан астықта умен араластыруға арналған барабаннан құрғақ у бункерінен барабан камерасындағы ұштықтарға сұйықтық құйып тұратын шестерня тәрізді насостан сүзгіштен, резервуардан шығару камерасынан құралған. Машишаның барлық тораптары рамаға орнатылған. Жұмыс органдарын электор моторы немесе бензинді двигатель қозғалтады. Жұмыс мына төмендегінше жүргізіледі. Үйілген жалдан күреп-алғыш элеватордың жоғарғы қалақшасына тасымалданады. Одан соң астық трубопровод пен сұғындырма мойыны арқылы ол барабанның араластыру камерасына түседі. Құрғақ улы химикатта бункерден трубопровод арқылы осы камераға түседі. Барабан айналған кезде астық умен араласып, шығу камерасына қарай жылжиды да содан кейін дәріленген астық қаптарға салынады. Дәнді сұйық немесе жартылай құрғақ химикатпен дәрілегенде жұмыс процесі біршама өзгереді: құрғақ ұнтақ удың бункерден түсуі тоқтатылады, ал барабанның араластыру камерасына ұштықтар арқылы трубамен сұйық улы химикат жеткізіледі, ол резервуардағы насоспен сорылып алынады. Резервуарлар. Бүріккіштердің резервуарларын болат табақтардан пісіріп жасайды. Оның жоғарғы жағынан мойын жасап, оған сұйықтық құятын сүзгіш орнатады. Мойынды қақпақпен нығыздап жауып қояды. Резервуардың қапталында немесе төмеңгі жағында сұйықтықты жіберетін түтік болады. Резервуардың ішінде улы химикат ерітіндісін араластырып тұратын араластырғыш бар. Улы химикат бүріккіш машиналар. Жұмысқа қосарда бүріккішті мұқият қарап, құрастырылуының дұрыстығын тексереді. Әсіресе гайкалардың, винттерді және басқа да бекітпе детальдардың мықтап магистралыі мен сақтандырғыш редукция калапандарыңдағы сүзгіштердің акаусыздығы мен тазалығына, тозаңдатқыштар ұшындағы сұйықтық шығытын тесіктерінің тазалығына, насос клапандарындағы серіппелердің ақаусыздығына, гидросистемадағы аралық төсемнің түгелдігіне және оның саңылаусыз болуына ерекше назар аударады. Қарап шыққаннан кейін машинаның үйкелетін жерлерінің бәрін майлап, оны жүргізіп, жұмыс органдарын тексеруге кіріседі. Бұл үшін резервуарға 10-15 шелек су құйып, сорғыш және айдағыш торлардағы крандарды ашып, насосты жайлап іске қосады. Насос жұмыс істеп тұрған кезде сұйықтықтың тозаңдатқыш құрылғысына құйылуын, жүйедегі қысымды ағып тұрған жерлерін тексереді. Егер сақтандырғыш редукция клапанындағы тесік арқылы сұйықтық резервуарға құйылса, редукция клапанының маховигін оңға айналдырылып, қысымды арттыру керек. Тозаңдатқыштар. Жұмысқа қосар алдында тозаңдатқыштың комплектілігін және жинақтаудың дұрыстығын, тозаңдатқыш құрылғысының желдеткіш фланеціне кигізілген бекітпелерлің беріктігін, болтты жалғастырғыштардың бәрінің тартылып тұруын, орнықтырғыштар мен мөлшерлеу жапқшының акаусыздығы тексереді. Сонан кейін тораптар мен механизимдерді майларды, ал одан соң тозаңдатқышты кәшә айналымға салып 5 минут бойы бостан бос жүргізіп көреді. Жүргізіп көргеннен кейің улы химикатпен толтырады да тозаңдатқыштың жүкпен жұмыс істеуін тексереді. 3.4 Тұқым және орман питомнигі 2021-2022 жылдар аралығында орман шаруашылығы мекемесінің екпелерінен, негізінен Қуаңдария өзенінің бойында жиналған сексеуіл тұқымдары алқаптарға себуге пайдаланылды . Жиналған тұқымның сапасы жоғары емес, орта есеппен I класы -12,9°o, II класы - 57,1°o, III класы - 30,0%, бұл белгілі бір дәрежеде жасалған орман дақылдарының жағдайына әсер етті . барысында көгалдандыру материалдарына деген қажеттілікті толық қанағаттандыру үшін, артығын сату мүмкіндігімен питомник салу жоспарланды . Кейбір жылдары мекеме 2015 жылға дейін өнім беретін алаңы 1,5 гектарға дейін, 415 мыңға дейін көшеттік материал шығаратын уақытша питомниктер құрып, сол арқылы өз қажеттіліктерін толық қанағаттандырып келді. Алайда, қаржыландырудың қысқаруына байланысты мекеме соңғы жылдары көшеттік материалды тұқымбақта өсірумен айналыспайды, питомниктің өзі де жоқ, осыған байланысты 6 -кесте берілмейді. Орман мекемесінің аумағында 3 тұрақты орман тұқымы учаскелері және 60 плюс екпелер бар. Тұрақты орман тұқымы учаскелері мен плюс плантациялары 2005 жылы құрылғандықтан және қара сексеуілдің пісу жасы 26 жасты құрайтындықтан қазіргі уақытта пайдаланылмайды. Сондықтан қазіргі уақытта екпелер қурап қалды. 4 ЕҢБЕКТІ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 4.1 Басқару және жұмыс күші Орман мекемесінің жұмыс істеп тұрған қызметкерлері ормандарды өрттен, заңсыз кесуден және басқа да орман бұзушылықтардан қорғауда жеткілікті тиімділікті қамтамасыз етпейді. Орман шаруашылығы мамандарының болмауы орман шаруашылығының өндірістік-техникалық құжаттамасын жүргізуге кері әсерін тигізді. Ұсынылатын штаттық кесте орманды қорғаудың болжамды құрылымын және алдағы қайта қарау кезеңіне ормандарды қорғау, қорғау және молықтыру жөніндегі болжанатын іс-шаралардың көлемін ескере отырып жасалды. Орман орналастыру процесін ұйымдастыруды жақсарту және орман мекемесіне жүктелген функцияларды орындау бойынша жедел шешімдер қабылдау мақсатында орман түгендеу бөлімі орман мекемесінің штатына келесі қажетті мамандарды қосымша енгізуді ұсынады : орман орналастыру . инженер -1, инженер – орман патологы – 1, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы жөніндегі инженер – 1 , материал қоймасы мен жанар-жағармай қоймасының меңгерушісі – 1, жүргізуші – 6, электрик – 1, токарь – дәнекерлеуші – 1 және тазалаушы – 1. орман шаруашылығының штаттық құрамын қайта жабдықтау және кадрлармен толықтыру үшін қосымша 2 орманшы , 2 орманшының көмекшісі , 2 учаске бригадирі, 13 орманшы (инспектор), 5 патрульдік көлік жүргізушісі, 5 тракторшы, 3 орман шаруашылығында 1-ші типті өрт сөндірушілер , техниктер және ӨҚҚ 1 өрт сөндіру машинасының жүргізушісі, 1 тракторшы, 1 радиотелефонист, 1 өрт техникасы мен жабдықтарын жөндеуші және 3 орман өрт сөндірушісі . Мемлекеттік орман иеленушінің орман өрт сөндіру бекеті туралы ереженің 5-тармағына сәйкес тұрақты жұмысқа өрт сөндіру машинасының жүргізушісі, тракторшы-машинистер, радиотелефонист, өрт машиналарын, жабдықтар мен жабдықтарды жөндеу жөніндегі слесарь және орман өрт сөндірушілері қабылданады. жұмыс (18-кесте). Орман мекемесінің жобаланатын қызметкерлері орман шаруашылығы өндірісін басқаруды және орманды қорғауды тиісті деңгейде толық қамтамасыз етуі керек. Орман мекемесінің басшыларымен өткен екінші техникалық кеңесте орман мекемесінің күйлері келісілді. 21-кесте жүктеу/скачать 139.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||