Дипломдық ЖҰмыс тақырыбы: «Сыртқы экономикалық байланыстың аймақтық саясаты»

Қарағанды облысы бойынша экономика секторларының индустриальды-инновациялық даму стратегиясын іске асыру бойынша келесі бағыттар анықталған:

1.Даму институтарының басты жобалары

Бүгінгі күнде облыстық 10 жобасы мемлекеттік даму институтында қаралуда. Олардың ішінде маңыздысы мен бірігіп жүзеге асыру жоспары:

«Қазахстанның даму банкі» АҚ

1. 
   «Биэтонол өндіру құылысы зауыты» АҚ «Nur Astyk» ЖШС жобаны жүзеге асыру (Теміртау қаласында) аймақтағы экологиялық жағдайды жақсартумен бірге, бидай шикі зат экспортын шектейді, сондай-ақ өнеркәсіп затын өңдеуді молайтады. Онымен бірге, осы өнеркәсіп мекемесіне150-170 жұмыс орынын жасайды.
   
2. 
   «Кар ГРЭС-1 қайта құру мен жаңғырту» мен «Вassel Grop» ЖШС бұл жобада электр қуатын сағатына 240 мВт, ал жылу қуатын сағатына 150 Гкалл дейін көбейтуге мүмкіндік береді.
   
3. 
   «Биосфарм» ЖШС бұл жобада инфузиондық сұйықтық өнеркәсіп зауыт құрылысын салуды жүзеге асыру жоспарлайды.
   
4. 
   «Silicium Kazakstan « ЖСШ» ЖШС кремний поликристалл өнеркәсібін бастауды жоспарлайды.
   

1. 
   2008 жылдың бірінші жартыжылдығында жылу қуатын өндіру мен арнаулы кокс өнеркәсібінің екінші кезекті зауыты енгізу жоспарлануда;
   
2. 
   2008жылының соңында «Қарағанды ағаш өңдеу комбинаты» ЖШС толық қуатпен шығуды жоспарлайды.
   

1. 
   2008 жылы Балхаш қаласында «Ромелт»» « AB Metalls» ЖШС негізінде инновациялық процесін қолдана отырып шойынды өндіру жобасы жүзеге асыру басталады.
   

2) Қарағанды аймағында инновациялық жоба компаниясын құруда жоғары оқу орындармен ғылыми-зерттеу институттарынның жұмыстарының белсенділіктерін арттыру.

3) Технопарк клиенттері- инновациялық компания жобаларын келешекке жылжыту мақсатында Қазақстан трансферта технология жүиесінің қорын пайдаланады.

Инновациялық компаниялар технопарк территориясында орналастырып, оларға қажетті кенес беру қызметі арқылы жеке меншік бизнесінің дамытуын ұсынады .

Қара мен түрлі-түсті металлургия өнімінің тауарлары, жаңа конструкциялық, құрылыстық және химиялық материалдар мен машинажасау бұйымдары зауыты, құрылыс индустриясы мекемесі мен химиялық өнеркәсіптеріне « Технопарк UniScien Tech» ЖШС мен « Жер қойнауын игерудегі проблемаларының кешенді институты» бірігіп бірегей минералогиялық және метолографикалық талдау зертханаларын жоспарлайды, ол техногендік қорлар мен минерал-шикізаттарына минералогиялық және метолографикалық талдау қызметтерін көрсетуге мүмкіндік береді.[11,24]

Бюджетті толықтыру мен жұмыс орындарына, бәсекелік ортаны құруға, облыстағы бизнес-инфрақұрылымын дамуту болашақта нығайып және шағын бизнестің дамуына, өз кезегінде экономиканың жандануына әсер етеді.

Қарағанды облысында 2007-2010 жылдары бизнес-инфрақұрылымының дамуы қатарларының болжау бағыттары, олармен бірге:

1. 
   шағын кәсіпкерлікті дамыту мен жұмыс істеуде, зиялы қызметтер банк ақпараттарын құру.
   
2. 
   шағын кәсіпкерлік дамуы мен жұмыс істеуін оқу-әдістемелік тираждарымен жәрдемдесіп қолдау;
   
3. 
   зерттеме мен эксперимент оқу бағдарламасын іске асыру, оқу қаблеттілігіне өзін - өзі басқаруға қалыптастыруға бағыттау, нарықтық серіктестік қатынасын басқа да объектілермен келісу мен белгілеу, инновациялық бизнес-жобаны жобалау;
   
4. 
   жетекші бизнесмендермен қамқорлық кеңес құру және жоғарғы облыс оқу мекемелерінде мамандармен, ғылыми институттарда, Қарағанды облысы кәсіпкерлер Ассоциациасы инновациялық шағын кәсіпкерлікке жетекшілік жасау;
   

1. 
   шағын кәсіпкерлік субъектік жоба мен инновациялық бизнес-пікір идеясы жұмысын өтеуге облыстың жоғарғы оқу орнындағы тәжірибиелік зертханаларындың базасы негізінде дамуына жәрдемдесу;
   
2. 
   -Жас мамандардың қорын құру, соған байланысты экономикалық аймаққа талантты жас адамдарды тартудың шынайы мүмкіншілігі туады.
   
3. 
   Қарағанды қаласында көрмелік кешен құру үшін, республикалық және халықаралық деңгейде, аймақтық көрме мен бизнес-форум өткізу.
   

Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру жұмыстарын жалғастыру - сыртқы экономикалық саясаттың басым бағыттарының бірі блолып табылады.

Бүгінгі күні халықаралық нарықтағы Қазақстанды экономикалық жаңғыртудың және бәсекелестік қабілеттілігін нығайтудың қосымша құралы ретінде Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру саясатын жүргізу қажет.

Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру бойынша облыстың алғы шарттары жоғары өндірістік әлует арқылы сипатталады, инновациялық өндірісін дамыту үшін қажеттіліктер бар.[12,18]

Кәсіпкерлік деңгейде шығарылатын өнім мен қызметтің бәсекелестік қабілеттілігін арттыруға; ішкі ресурстарды жаңғыртуға; консалтинг құралдарын дамыту мен пайдалануға; дамыту институттарының қызметін тиімді қолдануға; қауіпсіздік басқару жүйелері мен сапалары (ІSO) халықаралық стандарттар бойынша енгізу және сертификаттауға күш-жігер жіберілетін болады. Институционалдық деңгейде білімді дамытуға жәрдем беру және халықаралық стандарттардың міндетті және ерікті талаптарын түсінуге; ұлттық және шетел экспорттарын кірістіре отырып оқыту ұйымдары арқылы ВТО келісімі; жергілікті бизнес үшін сыртқы экономикалық ақпараттың облыстық жүйесін құруға; дамыту институттары, қоғамдастықтар, одақтар және ассоциациялар бизнесімен ынтымақтастық деңгейін көтеруге күш-жігер жіберіледі.

Дүниежүзілік экономикаға бірігудің негізгі шарты – сауда серіктестіктері – елдерін сайлаудағы икемді саясатты жүргізу болып табылады. Ресей, Қытай, Орталық Азия, Каспий және Қара теңіз аймақтарының нарығына ерекше мән беріледі. ТМД, ЕврАзЭС, ШОС аясында экономикалық бірігу – саудадағы басты бағдар болып қалады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Негізінде сыртқы экономикалық байланыстар олардың субъектілерінің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу жолымен іске асырылады. Сыртқы экономикалық байланыстарды іске асыруға сонымен бірге саяси, әлеуметтік-экономикалық, құқықтық және басқа да факторлар әсер етеді.

ҚР Консти­ту­ция­сымен анықталатын өздерінің өкілеттіктері, басқа заң актілері шеңберінде, аймақтық биліктің әрбір тармақтары облыс аумағында орналасқан сыртқы экономикалық бай­ла­ныс жасауға қатысушылардың қызметін бақылау мен бас­қа­руды жүзеге асырады.Облыс әкімшілігі мен оның халықаралық және сырт­қы экономикалық байланыстар жөніндегі құрылымдық бө­лімінің облыс деңгейінде сыртқы экономикалық қызметті жедел басқарудағы маңызы зор.

Қарағанды облысындағы сыртқы экономикалық қыз­метті басқару жөніндегі бүкіл жұмыстар облыстық мәслихатпен, қалалар әкімшіліктерімен, Қарағанды сауда-өнеркәсіп палатасымен және Қарағанды кеден басқар­ма­сы­мен, ірі банктермен, сондай-ақ басқа да ұйымдармен тығыз байланыста жүргізіледі.[21,34]

Қарағанды облысының негізгі экспорттық тауарлар көлемінің қысқаруы ең алдымен әлемдік экономикалық төмендеумен байланысты. Қазіргі кезде бүкіл әлемде жоғарғы шектегі өндірістердің өнімі табысты деп табылған. Бірақ Республикамыздағы инвесторлық стратегияляр – ірі корпорациялардың иегерлері осыған ұқсас өндірісті ұйымдастыруға асықпауда. Бұл олардың шикізаттан үстеме пайда тауып, қызығушылықтарының қысқа мерзімді болуымен байланысты. Үстеме пайда табудың негізгі жолдары – бай шикізатты таңдап, өндіру мен өнімді төмендетілген бағамен сату.

Өнеркәсіптік өндіріске бәсекеге қабілетті отандық дәрілік өнімдерді енгізудің мысалы ретінде Елбасының тапсырмасы бойынша Қарағанды қаласында өсімдік шикізатының негізінде жасалатын фито дәрі – дәрмектері, соның ішінде өндірістік қуаты жылына 2 млн. ампуланы құрайтын қатерлі ісікке қарсы «Арглабин» дәрісін шығаратын фармацевтикалық кешенді келтіруге болады. Қазіргі таңда дайын ампула қалыптарын шығаратын цехтан және казіргі заман талабына сай жабдықтармен жабдықталған сапаны бақылау зертханасынан тұратын фармацевтикалық кешеннің бірінші кезегі жұмыс істей бастады.

Қарағанды облысының 2008-2010 жылдарға арналған сыртқы экономикалық саясаттағы әлуметтік-экономикалық дамуының басты міндеттері облыс кәсіпорындарында сыртқы сауда серіктестерімен байланыс орнату, ұлттық және халықаралық рыногындағы орнын іздестіру және кәсіпорынды техникалық қайта жарақтау болып отыр.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Дағдарыс арқылы жаңару мен даму жолында» Астана қ., 2009 жылдың 6-наурыздағы жолдауында айтылған: «Қазір бүкіл әлем жұртшылығы экономикалық дағдарыстың қиындықтарын бастан өткеруде. Жаһандық дағдарыс дауылы алпауыт мемлекеттерді де шайқалта бастағанын бәріңіз көріп, біліп отырсыздар.Дағдарыс салқыны бізді де айналып өткен жоқ.Өткен ғасырдың соңында Шығыс Азияда басталған кезекті дағдарыс тұсында тәуелсіздігіміз тағы да бір сынаққа түскен болатын.Дер кезінде қабылданған дұрыс шешім, ұтымды іс-қимылдың арқасында біз одан да аман-есен өте шықтық.Қазіргі әлемдік дағдарыс та өткінші құбылыс. Халқымыз мұндай күйзелістер кезінде «көппен көрген ұлы той» деп, сабыр сақтап, ынтымақ-бірлігін бекіте түскен. Қиындықтарды бірлесе жеңіп отырған. Мемлекет дағдарыстың алдын алудың барлық шараларын жасауда. Ұлттық қордан бөлінген ауқымды қаражат қазір отандық экономиканың кідіріссіз жұмыс істеуіне қызмет ете бастады. Бұл дағдарыстан да біздің аман-есен өтетініміз айдан анық».[25,3]

Осыған орай, Елбасымыздың арқауымен Қазақстан Республикасында сыртқы экономикалық байланыстарды жетілдірудің негізгі бағыттары анықталып, стратегиялық даму бағдарламалары қабылданған. Оның ішінде

«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi аумақтық даму стратегиясын», «Қарағанды облысының 2009-2011 жылдарға арналған индустриалдық-инновациялық даму бағдарламасын» атап өтуге болады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. 
   Дюсенбаев А.Д. Стратегия системы управления: концепция, методы, модели: Учеб.пособие. – Караганда, 2006, 125с.
   
2. 
   Нришкин И. Шведская модель общесвенного развития //Мировая экономика и международные отношения. журн. 1991. №4. 20с.
   
3. 
   Каренов Р.С. Кадровый менеджмент: Учеб.пособие. –Алматы: Гылым, 1998. 184 с.
   
4. 
   Каренов Р.С. Основы государственного регулирования: Учеб.пособие –Алматы: Дилим, 1999. 256с.
   
5. 
   Каренов Р.С. Экономические функции государства: Учеб.пособие –Караганда: КарГУ, 2000. 189с.
   
6. 
   Қарағанды облысының 2008-2010 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының Ортамерзімдік жоспары.//Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылдың 14 маусымындағы №647 қаулысымен бекітілген
   
7. 
   «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi аумақтық даму стратегиясы туралы» // Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 28 тамыздағы N 167 Жарлығы
   
8. 
   Қарағанды облысының 2007-2008 жылдарға арналған индустриалдық-инновациялық даму бағдарламасы // Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 майдағы N 1096 Жарлығы
   
9. 
   «2003-2015 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының индустриалдық-инновациялық даму Стратегиясы туралы» // Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 майдағы N 1096 Жарлығы
   
10. 
    Республика Үкіметінің 2006-2008 жылдарға арналған Бағдарламасы //
    
11. 
    Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 30 наурыздағы №80
    

12. 
    Қарағанды қаласының 2006 жылғы әлеуметтiк-экономикалық даму
    

13.Қазақстан Республикасының «Әлеуметтік қамсыздандыру сұрақтары

бойынша ҚР заң актілеріне кейбір өзгерту туралы» заңы.16.12.1998ж

№318-1 ЗРК.

14.Қазақстан Республикасының «Өмір сүру минимумы туралы» заңы.

16.11.1999ж.

15.Қазақстан Республикасының «ҚР еңбек туралы» заңы. 24.12.1999ж.

16.Қазақстан Республикасының «Жекелеген азаматтар категорияларына

жеңілдіктер беру сұрақтары бойынша ҚР кейбір заң актілеріне

өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы, 7.04.1999ж.№374

17.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998ж.

18.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі. Алматы, 1995ж;

19.«Қазақстан - 2030» стартегиясы. Алматы, 1997ж.

20.Қарағанды облысының кедейшілікпен күрес жөніндегі бағдарламасы// Қарағанды, 1997ж.

20.Микульский К.И. Взаимодействие экономики и социальной политики: Учеб.пособие. – М,– Экономика, 1987. 256с.

21.Ойкен В. Основные принципы экономической политики: Учеб.пособие –М., 1995. 493с.

22.Обратного хода нет :Учеб. / Под ред. Г.Х.Попова. М.: Политиздат, 1989. 410с;

23.Смирнов С., Исаев Н. Социальная политика: Новый курс// Вопросы экономики. 1999.№2. 69 с.

24.Б.Б.Мананов, Ғ.М.Молдақұлова.:Оқулық.- Халықаралық экономикалық статистика, Алматы 2004

25.Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 6 наурыздағы «Дағдарыс арқылы жаңару мен даму жолында» атты Қазақстан халқына Жолдауы, Астана.