Джаншанло Р. Е
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
| Салынған капиталдың тиімділігін бағалау және экономикалық бағалау қарастырылып отырған жобаның потенциалды мүмкіндігін анықтауға бағытталған, ол талап етілетін және күтілетін пайдалылық деңгейін қамтамасыз етеді. Инвестициялық талдауды жүргізу кезінде капитал салымдарының негізгі тиімділігін бағалау міндеттері, жалпы жобаның тағдырын анықтаушы болып саналады.
Қаржылық бағалау жобаны қаржыландыру схемасын таңдауға арналған және сол арқылы қолда бар жобаның экономикалық потенциалын жүзеге асыру бойынша мүмкіндіктерін сипаттайды. Бағалауды орындау кезінде экономикалық тұрпатты ұстану және тек пайда мен жоғалтуларды қарастыру қажет, олар ақшалай эквивалентте өлшенуі мүмкін. Инвестициялық жобаны жасап шығару циклі кезекті үш сатыдан орын алуы мүмкін: 1) жоба идеясын қалыптастыру; 2) жобаның инвестициялық тартымдылығын бағалау; 3) жобаны қаржыландыру схемасын таңдау. Әрбір сатыда өзінің міндеттері шешім табады. Сатылар бойынша жылжу кезінде жоба туралы ой нақтыланады және жаңа ақпараттармен байтылады. Осылайша, әрбір саты өз алдына аралық финишты көрсетеді: осында алынған нәтижелер жобаны жүзеге асырудың мақсаттылығын бекіту болып табылуы тиіс, сол арқылы өңдеп шығарудың келесі сатылары «өткізуші» болып саналады. Бірінші сатыда маркетингтік, өндірістік, заңды және өзге аспектілер бойынша жобаны жүзеге асыру мүмкіндіктерін бағалау жүзеге асырылады. Бастапқы ақпарат жобаның макроэкономикалық айналысының көрінісі болып табылады, ол өнімдерді алу нарығында ұсынылатын, технологиялар, салықтық жағдайлар және т.б. Бірінші саты нәтижесі жоба идеясының сипатының құрылымдық және уақыттық кестесіне сай жүзеге асыру болып табылады. Екінші саты көптеген жағдайларда шешуші болып табылады. Мұнда инвестиция тиімділігін бағалау жүзеге асырылады және тартылған капиталдың мүмкін құнын анықтау негіз болып саналады.Екінші саты үшін бастапқы ақпарат капитал салымдарының кестесі, сату көлемі, ағымдағы (өндірістік) шығындар, айналым қаражаттарындарына деген қажеттілік, дисконттау қойылымы. Бұл сатының нәтижесі болып көп жағдайда кестелер мен инвестиция тиімділігінің көрсеткіштері болып табылады: таза заманауи құндылық (NPV), сатып алушылық мерзімі (РР), табыстылықтың ішкі қойылымы (IRR). Үшінші саты жобаны қаржыландарудың тиімді схемасын таңдаумен байланыстырылады және жоба иеленушісі атынан инвестиция тиімділігін бағалалу болып отыр. Ол үшін несиелерді өтеу қойылымдары мен сызбалары пайыз түріндегі ақпаратта қолданылады, сонымен қатар дивидендтік төлемдер деңгейі мен т.б. Жобаны қаржылық бағалау нәтижесі болып мыналарды санауға болады: жобаны жүзеге асырудың қаржылық жоспары, қаржылық есептіліктің болжамдық үлгісі және қаржылық жағдайының көрсеткіштері. Инвестициялық талдаудың кез-келген тәсілдемесі жобаны өз алдына бөлек экономикалық объект ретінде қарастыру болып табылады. Сол себепті, өңдеп шығарудың екі сатысында инвестициялық жоба ұйымның жүзеге асыруға тиісті басқа қызметтерінен оқшауланған түрінде қарастырылады. Жобаларды қарастырудың оқшауланған (локальды) сипаты оларды қаржыландырудың нақты схемасын таңдау мүмкіндігін көрсетеді. Ол осыған сай осы не өзге капитал салымдарын қаржыландыру көздерінің шешімдерін жалпы ұйым деңгейінде немесе оның өз алдына қаржылық арақатынастарының бөлігі ретінде қарастырады. Осылайша, ең алдымен осы ұйымның ағымдағы қаржылық жағдайы ескеріледі, оны негізінде локальдық жобаларда көрсету мүмкіндігі жоқ болып табылады. Қаржылық инвестициялар талдауы келесідей кезектілікте жүзеге асырылады: 1) өткен кезең мерзімдерінде қаржылық инвестициялар нәтижелерін бағалау және жағдайын талдау, ол бірнеше сатыларды өзіне кіріктіреді: • капиталды инвестициялаудың жалпы көлемін табу, көрсетілген көлемдегі өзгерістер темпін анықтау және олардың жалпы көлемдегі шекті салмағын анықтау; • нақты қаржылық құрылғылардың құрамын қарау, олардың көлемінің өзгеріс темптері мен қаржылық инвестициялаудың жалпы көлеміндегі шекті салмағын анықтау; • табыстылық деңгейін бағалау (жеке қаржылық құрылғылар тиімділігі мен жалпы қаржылық инвестициялар); 2) Ағымдағы және болжанған мерзімдегі қаржылық инвестициялау көлемін мүмкіндігінше талдау, ол уақытша бос ақша қаражаттары көлемінің потенциалды бағыттарын таңдау мен қаржылық инвестицияда пайдалана алу мүмкіндігін көрсетеді. Уақытша бос ақша қаражаттарын тану мен жоспарлау ақша ағындарының талдауына негізделеді; 3) қаржылық инвестициялар үлгілерін талдау және инвестициялық тартымдылықты ескере отырып үйлесімділігін қарау, олар өз кезегінде келесі сатылардан тұрады: • анықталған көлем негізінде нақты қаржылық инвестициялар үлгілерін анықтау; • қаржылық құралдар сапасын бағалау, ең алдымен табыстылық деңгейін; •портфельді инвестициялар құрамының негізділігін және оларды табыстылығы, тәуекелділігі мен өтімділігі бойынша бағалау. Инвестициялық талдаудың орны мен рөлін зерттеу кезінде, фирманы басқару жүйесінде толық және икемді тәсіл қажет, ол ақпараттарды өңдеудің үш кезекті сатыларын кіріктіреді: 1) нақты шешім қабылдауға арналған ақпараттарды таңдау; 2) ақпараттарды аналитикалық өңдеудің қажетті түрде жүзеге асырылуы; 3) ақпараттарды талдау негізінде басқару шешімдерін қабылдау. Басқару шешімдері сонымен қатар, хронологиясы бойынша да бөлінеді: • жоспарлау мен болжау бойынша; • реттеу мен жедел басқару бойынша; • бақылау-бағалау шешімдері бойынша. Ұйымның инвестициялық қызметімен байланысты инвестицияны бюджеттеудегі басқару шешімдерін қабылдау үрдісіндегі инвестициялық талдау арасындағы байланысты, рөлі мен орнын негіздейтін үш сапалы сипаттаманы бөліп қарауға болады: шешімдерді қабылдау хронологиясы, ақпараттарды өңдеу деңгейі және инвестиция тиімділігі көрсеткіштерінің мақсатты бағытталуы. Инвестициялық шешімдерді қабылдау кезінде, қолданылатын аналитикалық саймандардың маңызы зор, олар мақсаттың екі тобына жетуге бағытталған: 1) инвестициялық жобаның оған инвестицияланатын ақша ағындарының сатып алынушылығының тиімділігін бағалау, ол ақша ағындарына сай болуы тиіс; 2) жалпы ұйымның толық дамуына әсер ететін позицияларды осы инвестициялық жобаның тиімділігін бағалау. Ғылыми экономикалық зерттеудің әртүрлі сатылардағы таңдалған топтарының тұрпатын ашып көрсету қажет.Инвестициялық жобаның операциялық тиімділігін бағалау, ақшаның уақыттық құны бойынша классикалық теория көрсеткіштерін қолдану арқылы ақша қаражаттары ағымына тиісті негізгі ақпараттарды жүзеге асырады. Көптеген кеңінен таралған тәсілдер қаржылық бағытталған жұмыстарда орын алады.Шаруашылық етуші стратегиялық позицияланудың ажырағысыз ұйымға тиесілі қаржылық есептіліктің болжалдық үлгілерінің көрсеткіштерін қараумен байланыстырылады. Одан бөлек, қарастырылып отырған саланың ерекшеліктерін нақты бақылау мақсатында жүйеішілік сыныпталуды ескеру қажет, олар ақпараттарды таңдау мен қайта қараумен байланысты ұйымның міндеттерін шешу барысындағы жалпы ішкі ақпараттық жүйенің шеңберінде қамтамасыз етеді, сонымен қатар инвестициялық қызмет негізін жүзеге асырудағы басқару шешімдерін қабылдау болып саналады. Сыныпталу жүйеішілік үш топтан қалыптасады: 1)басқару есебінің жүйесі; 2) стратегиялық бюджеттік басқару жүйесі; 3) инвестициялық талдау жүйесі. Сонымен қатар, ұйымның инвестициялық қызметін басқарудың үш кезекті хронологиялық сатысы бар, олардың шеңберінде инвестициялық талдау негізінде нақты басқару шешімдері қабылданады.Олар жалпылама ұйымның инвестицияларын кешенді басқаруды көрсетеді: а) көрсеткіштерді жоспарлау; б) жоспарланған көрсеткіштерге қол жеткізуді бақылау; в) жоспарланған көрсеткіштердің жетістіктеріне мәрелік бағалау. Әрбір берілген деңгейдің шеңберінде өзара байланысты тізім, кезекті операциялар, ақпараттарды өңдеудің екі өлшеу сатысымен негізделген және құрылғыларда қолданыла алатын болып саналады. Біртіндеп жинау, инвестициялық ақпараттарды өңдеу және талдау, алғашқы кең ауқымды ақпарат көлемінен сапалы басқару шешімдеріне өтуді қамтамасыз етеді. Ең алдымен, инвестиция бюджетінің негізгі стратегиялық комплектісін қалыптастыруды қажет етеді және оларды қаржыландыру көздерін осы немесе өзге инвестициялық жобаларды мақсатты жүзеге асыру барысында олардың мәліметтерін қарастыру негізінде жүзеге асырылады. Көрсеткіштерді жоспарлау деңгейінде іс-әрекеттердің келесідей кезектілігі көрсетілген. Басқару есебі жүйесінің шеңберінде инвестициялау қаражаттарының мақсаты мен жоспарлары туралы, осы инвестицияларға тікелей қатысы бар статистикалық ақпарат туралы, өндірістік нормативтер және т.б. туралы ақпараттардың ауқымы жинақталады. Содан соң инвестицияларды стратегиялық бюджеттік басқару жүйесі негізінде және оларды қаржыландыру көздері бойынша ұйым арқылы стратегиялық инвестициялық бюджеттің комплектісі құрылады, ол қажетті көлемдік, құндық инвестициялық бюджет айқындамасын қамтамасыз етеді, сонымен қатар осы немесе өзге операцияларды жүзеге асырудың нақты мерзімдерін анықтайды. Стратегиялық бюджеттеу жүйесінде жасалған ұйым дамуының инвестициялық бюджеті жіті басқару талдауын жасауға сүйенеді, оның негізделген пәні осы инвестициялық жобаларды жүзеге асырады, жеке алып қарағанда фирма алдында тұратын стратегиялық мақсатты және сәйкес стратегиялық міндеттерді шешу болып саналады. Келесі ұйымның инвестициялық жобаларын басқарудың екі деңгейін қарауға болады, олар бірінші құрастырылып жасалған қағидалар негізінде жасалған болып табылады. Осылайша, басқару есебі ұйымның қаржы-шаруашылық қызметі бойынша нақты мәліметтерді жинақтауды қамтамасыз етеді және сонымен бірге инвестициялық қызметті де қарастырады, жеке алып қарағанда инвестициялық жобалардың мәліметтерін де қарастырады. Бұл мәліметтер ұйымның бюджеттік басқарудағы стратегиялық жүйесіне келіп түседі, онда өңдеп болулардан кейін нақты стратегиялық инвестициялық жобалардың орындалуының нақты үлгісі қалыптасады. Қорытынды сатыда алынған жүйелендірілген ақпараттар тікелей басқарушылық талдауға алып келеді, онда бюджет көрсеткіштері орындалады. Инвестицияларды басқарудағы екінші және үшінші деңгейлердегі басты назар негізінде іздеуге және сәйкес мерзімге арналған стратегиялық бюджеттеудің жүйесінің шеңберіндегі жоспарланған өзгерістерден ауытқуды талдау, басқаша айтқанда, басқару есебі жүйесінің нақты мәліметтерінен келіп түскен, инвестицияға қатысты бюджеттелетін көрсеткіштермен салыстырылатын болып табылады. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|