Экстракциялық фосфор қышқыл өндірісінің ақаба сулардың сипаттамасы
ЭФҚ өндірісінің ағынды су мінездемесі негізінен Р205 жэне үлкен концентрациядағы фторлы қосылыстар күрамды болады. Су күрамында Р205 жэне F болуы бірінші кезекте өндіріс мәдениетіне жэне технологиялық процестердің реттелуі және бақылауына тікелей байланысты. Өндіріс процесс параметрлерінің ауытқуы ағынды суда белгілі бір заттардың концентрациясының ұлғаюына әкеледі. Мұндай суларды тазалау жолы әкті сүтпен нейтрализациялау арқылы жүргізіледі, өйткені мүндай ағынды сулардың рн=6-8 болады. Бұл қарастырылып отырған өндірістегі су араластырғышқа (ерітінді дайындауға) күкірт қышқылын мұздатуға, подшипниктер және конденсаторларды мұздатуға шығындалады, сонымен қатар фторлы газдардың жұтылуына, фосфогипсті жууға және т.б. шығындалады.
Фосфор кәсіпорындарындағы ақаба сулардың сипаттамасы
Аталуы
|
Концентрациясы мг/л
|
Қалқыма заттар
|
2000
|
P205
|
1300
|
Фосфор (Р4)
|
250
|
Ионидтер
|
100
|
Фторидтер (Ғ)
|
300
|
Сульфидтер (H2S)
|
20
|
Фенол
|
10
|
Фосфин
|
|
|
|
ЭФҚ өндірісінің технологиялық су сапасына қойылатын талаптар
№
|
Көрсеткіштер
|
Өлшем бірлігі
|
Өніммен байланысқа түсетін су
|
1
|
Қалқыма заттар
|
Мг/л
|
80 дейін
|
20
|
2
|
Температура
|
0С
|
30-35
|
28
|
3
|
рН
|
-
|
7
|
4-5
|
4
|
Эфир ерітінді
|
-
|
-
|
3
|
5
|
Қаттылығы
|
|
|
|
|
Жалпы
|
Мг.экв/л
|
7-8
|
6,5
|
|
Картонаты
|
|
5
|
3
|
ЭФҚ өндірісінің ағынды суларын толығымен алу, қайта пайдаланудың негізгі жолы тазалау болып табылады.
Ағынды су көлемін азайту келесі іс-шаралар негізінде жүзеге асыруға болады:
- барометрлік суларда секцияда, вакуум - сүзгіде қайта пайдалану;
- фосфогипсті жууға арналған сулардың пайдаға асырылуы;
- булы вакуум - қондырғыларда будың концентрациясы сатысынды ағынды судың санын азайту.
3.2. Еңбекті қорғау
Еңбекті қорғау жұмыс кезінде адамның еңбек қабілеттілігі мен денсаулығын сақтау, қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құралдар мен әлеуметтік – экономикалық, ұйымдастыру, техникалық, гигиеналық және сауықтыру – профилактикалық шамалар, заң актілер жүйесінің сұрақтарын қарастырады.
Еңбекті қорғау бойынша нормативті және заңды құжат ҚР-ның конституциясы, РК-ның еңбек туралы заңы және ҚР-ның еңбекті қорғау туралы заңы болып табылады.
ҚР-ның конституциясында тоғыз бөлім бар, онда ҚР-ның барлық азаматтары мен мемлекеттің статусы қабылданған тоғыз жүз сегіз статьяны құрайды.
24 статьяның екінші бөлімінде іс әрекет пен мамандық таңдау, еңбекке гигиена мен қауіпсіздігіне жауап беретін еңбек шарты құқына, жұмыссыздықтан қорғау, демалысқа құқығын қорғайды. 28 статья бойынша азамат мүгедектігі, жасы бойынша социалды қамтамасыз ету, пенсия және минимальды еңбек ақы көлемінде кепілдікке ие. Сонымен қатар Қазақстан Республикасының азаматы денсаулығын қорғау және медициналық көмектің ақысы көлемінде алу бойынша құқығы бар.
Еңбек қорғау туралы заң 22.01.93 жылдан Қазақстан Республикасының конституциясына сәйкес қабылданды. Осы Қазақстан Республикасының еңбек қорғау туралы заңы өндірісте денсаулығына зиян келтіру және абайсыз жағдайды болдырмау, жеке формасынан тәуелсіз өндіріс және барлық шаруашылық іс - әрекеттеріне таралған және зиянды және қауіпті факторлардың минимальды мәліметті мақсатында осы облыста халықтық саясаттың негізгі себебінде орнатылған. Жұмыс берушімен еңбек қатынаста тұратын барлық жұмысшылардың еңбегін қорғау құқығына.
10.12.99 жылы Конституцияға сәйкес Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңы қабылданды. Онда РК-нда бос еңбекке азаматтық реализация процесінде конституциялық құқығы пайда болатын еңбек қатынасын реттейді және ол 12 бөлімінен, жүз тоғыз статьядан тұрады.
Еңбек туралы заң екі жақтық реквизиттері, міндеттің басталу мерзімі, күні, еңбек жағдайы, жұмыс уақытының режимі және демалыс, екі жақтың міндеттері мен құқығын белгілейді.
Сонымен бірге еңбек туралы заң еңбек ақы мен еңбекті қалыптастыру, осы заңды сақтауға бақылау және еңбек келіспеулері, жұмысшыны жазалау мен сый ақы беру мөлшері, және еңбек келісімінің екі жағының материалдық жауапкершілігі жұмысшыларға гарантия мен компенсациялық төлемдерді қарастырады.
Сонымен бірге еңбекті қорғауды мемлекеттік басқару Қазақстан Республикасының үкіметі жүргізеді.
Типтік жағдайға сәйкес әрекет ететін еңбекті қорғау туралы қызметті ұйымдастыру қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз етеді және еңбек берушіге жүктейді. Еңбекті қорғаудың нормативті актісін бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік жұмыс берушіге жүктеледі.
Заңға сәйкес (17 статья) өмірге және денсаулықа зиянды және қауіпті жұмыстар 18 жастан кіші және әйелдер еңбегін шектейді.
Заңды құжаттарға сәйкес мұнай кен орындарында еңбек қорғауды Қазақстан Республикасының еңбек қорғау департаменті бақылайтын арнайы бөлім орындайды. Құқықтың жауапкершілік жұмыс жетекшісі мен объект бастығына жүктеледі. Жұмысшылармен келісім «Казахат - Әмба» ААҚ-мен еңбек қатынасында тұратын кен орнымен бекітіледі.
Еңбек туралы заңның 5 тарауының 45 бабында қызметкерлердің жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы тиіс,
14 - 16 жасқа дейінгі қызметкерлер үшін - аптасына 24 сағат, яғни 6 күнде 4 сағат, 16 - 18 жасқа дейін 36 сағат - 6 күнде 4 сағат.
Түнгі уақытта жұмыс істеу 48 бабына сәйкес жүкті әйелдерді түнгі уақытта жұмыс істеуге олардың келісімімен ғана жол беріледі.
Осы заңдардың сақталуын бақылау 12 тараудың 102 бабында ҚР Үкімет бекіткен ережеге сәйкес еңбек жөніндегі уакілетті мемлекеттік органның мемлекеттік еңбек инспекторлары жүзеге асырады.Олар тексеру жүргізу туралы тәртіппен рәсімделген қаулыны көрсеткен жағдайда ұйымдарға баруға, тәртіп бұзушылық туралы актілер жасауға, сотқа талап арызын беруге; анықталған еңбек туралы заңдардың бұзылуына арналған құжаттарды рәсемдеу кезінде мөртаңбаларды пайдалануға құқығы бар.
Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау саласындағы ұлттық саясатты қалыптастыру тетігінде еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғауды әзірлеу және жақсарту, қауіпсіз технологияларды енгізу жөніндегі қызметті экономикалық ынталандыру жүйелерін жасуа мен іске асыру мәселелері де соңғы орынды иеленбейді. Өндірістегі жазатайым оқиғалар мен қәсіптік аурулардан зардап шеккен қызметкерлердің, сондай – ақ олардың отбасы мүшелерінің заңды мүдделерін қорғауға ерекше көңіл бөлінеді.
Елімізде қауіпсіз еңбек құқығы еңбекті қорғау туралы заңмен реттеледі. Бұл заң ұлттық саясаттың негізгі принциптерін анықтауға өндірістегі адам денсаулығының бүзылуын ескерту бағытында сонымен қатар өндірістегі қауіпті жэне зиянды факторларды төмендету мақсатында жұмыстар жасайды.
Еңбеті қорғау элеуметтік-экономикалық, үйымдастырушылық қауіпсіздікті қамтамассыз ететін іс-шаралармен денсаулықты сақтау жэне еңбек процесінде адамның жүмысқа деген талабын арттыратын заңды жэне нормативті актілерден тұрады. Қазіргі заң мемлекеттік органдардың физикалық және заңды түлғалардың ҚР территориясындағы өрт қауіпсіздігімен қамтамассыз ету облысындағы қүқықтық байланыстарды реттейді. Өрт байланысы жэне сигнал беру, өртті сөндіру басқару үшін қажет. Цехта сымтетік байланысы жэне адамның кнопканы басу арқылы эрекетке келтіретін қолмен жұмыс істейтін хабарлағыштар бар.
Достарыңызбен бөлісу: |