Жүйелілік. Оқытудың ыңғайлану жүйесі логика үрдісі мен олардың өзара байланысын тұтастыққа жүзеге асыруы; Басқарушылық

Зерттеудің пәні – оқытудың технологиялық жүйесі.

Эксперименттің мақсаты әр пән оқытушыларының тәжірибеде технолгия жүйесін тиімді жүзеге асыруы, оны сапалы меңгеруі, өзінің ісінде мақсаттылықпен қолдануы.

Жаңа мен қайталау, жинақтау, қорыту, тексеру сабақтарының ішкі зандылықтарын пәндердің өлшемдеріне ыңғайластыру шеберлігін дамыту.

Эксперименттің міндеттері:

• 
  технология жүйесіне арналған әдебиеттермен танысу;
  
• 
  өзінің педагогтық үрдісінің оқу-тәрбие жағдайын бағдарлау;
  
• 
  технология жүйесін эксперимент арқылы нәтижесін сараптан өткізу. Гипотезасы. Оқытудық технологиялық үрдісі негізгі әрекет болады.
  

Ғылыми-әдістемелік қағидасы;

Дамытудық белгілі бір факторы.

Дамытушылықтың жетекші және негізгі факторына қарай мыналарды бөліп алуға болады:

• 
  биогеңдік технология оқушылардың психологиялық қабілетін ескеру, анықтау, олардың тектілігінің деңгейін шығару;
  

• 
  әлеуметтік, тұлғалық қабілетін оқу нәтижелігімен есептеуі;
  
• 
  өзін-өзі дамытарлық психологиялық ыңғайы;
  

• 
  саяси, тұлғалық қасиеттер, әлеуметтік тәжірибені меңгерудің ғылыми тұжырымы іске асады.
  

Бұл тағлым мыналарды іске қосады:

• 
  білім меңгерудің, іскерлік пен қабілетті дамытуды, адамның даралық сипатын айқындайды, сезіммен құбылысты көз алдына келтіреді: жай және күрделі.
  
• 
  Жаңадан білім жиюға ұмтылдырады, логикалық ойлау жүйесін реттейді, олар мынандай кезеңдерден тұрады:
  

ә) оны ойлау, құрастыру;

б) қайшылықты шешу;

в) еске сақтау және оны ойда тұрақтандыру;

г) тәжірибеде оны қолдана білу.

Нақты нәтижеліліктің мынандай шарттары бар:

а) оқушының оқып отырған нысанасына белсенділігі;

ә) берілген материалдың жүйелілігі;

б) ақыл-ойдың сыртқы нышандары;

в) алған білімін өмірде қажетіне жаратуы.

Аталған тұжырым тағылымын шығарған авторлар ұлттық деңгейде М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Ресей өлкесінде И.М.Сеченов, И.П.Павлов, С.Л.Рубенштейн, Ю.А.Самарин, Н.А.Менчинская, Д.Н.Богоявлемский т.б.

Белгілі бір ұғымдардың анықтамасын табу мақсатында білім алу үрдісін жинақтауға ұмтылдыру. Ойлау әрекетінің жүйелілігі қабылдаудың ақпараттық, біліктілік, ұғымдардың жиынтығын, тәжірибеде қолданымдылығын қамтамасыз етеді.

Ол үшін жаңа типті сабақтың сарынына қарай бірнеше «45 минут» уақытты кеңістігімен қатар алу көзделеді. Бұл өтілетін материалдардың тығыздығы мен толықтығына тікелей бағынышты.

Әр пәннен жалпы сынып бойынша шығарылған жүктеме тұтастай алынып, оны «Жаңа сабақ» пен «Өткенді қайталау», «Қорыту», «Жинақтау», «Тексеру», «Кесінділерді салыстыру», «Парадигмасын шығару» т.б. сабақ» типтеріне алдын-ала үлгілеп, пішіндеп, құрастырып, технологиялық карта жасау – барлық педагогикалық технологияларға тән қағида. Сол себепті 102 сағат десек, аптасына 3 сағаты «Жаңа сабағына» атажан «Қорыту», «Тексеру», «Жинақтау» т.б. типті сабақтарына алдын-ала жіктеліп, оларды блоктардың алгоритмдерінің кіші жүйелерінде қарастырады. Мұндай әрекетті нәтижеге бағдарлау үшін мектеп басшысы тарифтік жүктемені педагогтық қауымға мамырайында жобалап айтып қоюы ескеріледі. Білім мазмұны тұтастық сарында меңгерілуіне орай, оқушылардың оқу еңбегі матрица, конспект, тезис, репортаж, алгоритм, пішін, ауқымды график сияқты т.б. жұмыстың түрлерін шығарады. Ал ұстаз бұл әрекеттердің мақсатының, міндеттерінің айқындалуы үшін блок блокпен кіші жүйелерге жіктелген материалдардың алдын-ала пішіндерін құрастырып қоюға ынталанады.

Дидактикалық рөлі зор оқу жүйесінің тиімділігін дидактикалық кесінді арттырады. Дидактикалық саласының екі түрлі сипаты нәтижеге ықпал жасайды. Оның біріншісі күнделікті жеке-жеке сабақтағы дидактиканың мөлшері кесінді ретінде жүрсе, тұтас блок блокқа жіктеліп қарастырылса, макродидактика мазмұныңда қабылданады.

I. Материалды блок жүйесіне жіктеу кезеңінде:

• 
  оқу нысаналарын саралап тандауға, ыңғайлас, сарындас, ішінара байланысты материалдарды топтастыруға, технологиялық картаға бейімдеуге, оқушылар мен оқу бағдарламаларымен жұмыс істеуге ниеттенеді;
  
• 
  оқу материалының ішінде өздігінен және жеке жұмысты кіші жүйелер негізінде түйістендіре, тұтас қарастыруға бағыттайды;
  
• 
  кіші блоктардың өзара байланыстары анықталады, нысаналарды оқыту ең ұтымды ауқымда қабылдануға сараланып беріледі.
  

II. Күнделікті сабақты құрастыру кезеңінде:

- Оқу материалын жүйелеу орындалады, оқушының әрекетінде қисынға, терминге, жетекші ұғымдарға, мұраттарға, заңдылықтарға сөз саптау мәдениеті мен парасат пайымына, бағамына, символдарға, белгілер мен таңбаларға, маңыздылық пен құндылықка, мазмұн сипатына (оқу-білім-ғылым), тәлім-тәрбие сарынына назар аударылады.

- Жаңа сабақта оқушының нысаны жайлы ой-өрісі жан-жақты дамытылады.

• 
  өздігінен сыныпта алған білім мөлшерін 60 пайызға өздігінен көтереді;
  
• 
  Барлық жиған білімін «тексеру», «жинақтау», «қорыту» сабақтарында кері әрекет арқылы көпшілік пен ұстазға танытады. (жүйелі, үздіксіз). Аталған іс-әрекет тек толғаныспен бағалау өлшемдерінің алдын-ала құрастырылуы заңдылығына сүйеніп өткізіледі (тараулар, тақырыптар, бөлімдер);
  

• 
  Жаттықтыру, машықтандыру жұмыстарының мәтіндерін сұрыптау қарастырылады (Кілтті ұғымдар), қайталау (репродуктивті), мемлекеттік қалыптан екі сүйем не одан да жоғары шығармашылық (сапалық, құрастырушылық, жасампаздық) т.б. деңгейліктері дамытылады;
  
• 
  өздігінен және жеке жұмыс пен парадигмалық деңгейліктерді шығарудың нөлдік, аралық, бақылау-қорытынды кесінділері шығарылады (жүйелі);
  
• 
  Тәжірибелік, зертханалық, косымша материалмен толықтыру әрекеттері ұйымдастырылады;
  
• 
  «Тексеру» сабақтарыңда «сынақ», «емтихан», «коллоквиум» сияқты рейтинг жүйесіне бағынған жұмыс жүргізіледі;
  

• 
  сабақтың нақты мақсаты өтілетін нысанадан туындап, дидактикалық міндеттерге жіктеледі (шектік қойылмайды, ұстаздың деңгейі мен оқушылардың деңгейіне үңдесіп құрылады);
  
• 
  алынған материалдарды өзектендірудің, ынталаңдырудың әдіс-амал, технологиялары, ойлау мен танымдық деңгейді дамыту, ширату алдын-ала пішінделеді;
  
• 
  пәнішілік, пәнаралық байланыстар интеграция қағидасына бағынады;
  
• 
  ұстаз нәтижеге бағдарлар деген дамымалы өзіне ыңғайлы, өзі меңгерген педагогикалық технологиясын таңдайды;
  

- үйге берілетін тапсырманың көлемі үнемі оқушының қабылдау деңгейіне үндесіп келуіне көңіл аударылады.

Макродидактика кесіндісінде негізгі үрдіс – оқыту. Тәжірибеде оқытуды ұйымдастыру мен оқушылардың оқу еңбегін басқарудың тиімді құралдарын талғайды, табады.

Сол құралдар мынандай сипатта келеді: