Әдеби жанрлар Эпикалық жанрға
Метафораның бесінші түрі: “ бейне ”, “ бейне бір ”, “ тең ” деген сөздер арқылы
жүктеу/скачать 0.52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТЕҢЕУ МЕН МЕТАФОРАНЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ МЕН ЖАҚЫНДЫҒЫ ДА БАР.
- . «Байтал
- Жаманға
| 5. Метафораның бесінші түрі: “ бейне ”, “ бейне бір ”, “ тең ” деген сөздер арқылы
жасалынады. Мысалы, “Пайдасы мол жігіттер Дария шалқар көлмен тең. Өз басынан пайдасы аспаған, Ел қонбаған шөлмен тең”. ... Интернатта оқып жүр Талай қазақ баласы Жаңаөспірім, көкөрім Бейне қолдың саласы... ... Қайғың болар шермен тең, Қара көңілім жермен тең . Сенсіз маған жат төсек, Болар бейне көрмен тең...” (Абай ). ТЕҢЕУ МЕН МЕТАФОРАНЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ МЕН ЖАҚЫНДЫҒЫ ДА БАР. Метафора – сыртқы не ішкі ұқсастығына қарап, бір нәрсені екінші бір нәрсеге балау, мағынасын ауыстырып қолдану. Мағына жағынан алғанда балайтын нәрсе мен баланатын нәрсе арасына тепе-теңдік белгісін қоюға болады “ Исатай - арыстан ”, “Арыстан – Исатай ” Бұл – метафора. Себебі екеуінің арасында ешқандай айырмашылық жоқ , екеуі бірдей. Ал, “ Исатай – арыстандай ”. Бұл – теңеу. Себебі, Исатай әлі арыстан емес, сол сияқты ғана. Арыстан деген сөз арқылы оның тек ерлігін ғана шамалап білеміз не көзге елестетеміз.Теңеудің өзіне тән жұрнақтары бар:-тай, -тей.т.б. Бұл айтылғандар форма жағынан айырмасы. Ал жақындығы - теңеуге тән жұрнақтарды қысқартса, барлық теңеу метафораға айналады. Мысалы: Ол қырандай самғайды. - теңеу, Ол - қыран самғайды. – метафора Егер барлық метафораға теңеудің жұрнақтарын қосса, ол теңеуге айналады. Оқырманға әсері жағынан орынды қолданған метафора әрі өткір, әрі нанымды. Мұнда айтайын деген ойын, суреттейін деген нәрсесін үзілді-кесілді кесіп айту басым. МЕТОНИМИЯ - зат не құбылыстың қасиет, сапасын, түр-түсін алмастыра суреттеу. Алмастырылған заттың белгілеріне қарап, нені сөз еткенін ұғуға болады. Метонимияны алмастыру деп те атайды. «Байтал шауып, бәйге алмас»деген мақалдағы байтал әйел бейнесінде. Метонимияда көп сөзді бір сөзбен де жеткізуге болады. Кейінгі қалған көпекке Қалай да белін шешті екен? Көпек - батырмен салыстырғанда бағасы төмен адам. Белін шешті - өзінен төмен адамнан жеңілгенін мойындау, жеңілу. «Жаманға сырыңды айтпа» деген мақалдағы «жаман» сөзі «сенімсіз адам» деген мағынаны білдіреді. МЕТОНИМИЯ - өзара іргелестігі, шектестігі нәтижесінде бір заттың екінші бір затқа атау болуы: 1. Қимыл-әрекет және оның нәтижесі: өз үйінде ою оймаған кісі үйінде кесте тігеді: 1. қимыл атауы. 2. зат атауы 2. Зат пен оның ішкі мазмұнының арасындағы шектестік: Қазан піскенше кел, ауыл оянды 3. Материал мен одан жасалған зат арасындағы шектестік: Кигені құндыз, жібек бағалы материалдар. 4. Жалқы есімдер мен олардың арасындағы шектестік: Қожанасыр – аңқау, Асан қайғының күйі – уайымшыл, Қодар, Бекежан – қатігез 5. Сапалық сын есім мен олардың заттануы: қара көрінді – зат, артымда қалар қарам жоқ – адам, қара ниеті – пейіл, қара жамылды – қайғы, қарадан шығып, хан болмас – тек, кедей қызының қалыңы 10-15 қара – мал. 6. Автор мен шығарма арасындағы байланыс: Манасты хатқа түсірген, Абайды сүйсең, менше сүй. 7. Жалқы есімдердің бір-бірімен шектестігі: жеңгемнің қолын сағындым. Синекдоха - бүтіннің орнына бөлшекті, бөлшектің орнына бүтінді пайдалану, яғни бұл суреттеген құбылыстарға ерекше рең, ажар беріп, айтпақ ойларын аша түсуге мейлінше ықпал еткен көркемдік тәсілдердің бірі. Синекдоханы меңзеу деп те айтуға болады. жүктеу/скачать 0.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|