Әл-фaрaби атындағы Қaзaқ Ұлт тық уни вер си теті д. A. Қaрaғой шиевa

– 23 –
Пли ния вaнди лияны шы ғыс гермaндықтaрғa жaтқызaды, 
олaр қaзір гот есі мі мен мә лім. Осы топқa, со ны мен бір ге вaндaл 
тaйпaлaрын дa жaтқызғaн.
Инг веондaр Гермa ния ның сол түс тік бaтыс жaғын – Сол түс тік 
те ңіз дің жaғaлaуы мен Ютлaндия aймaғын ме кен де ген. Қaзір гі 
кез де гі тaрих шылaр олaрғa aғыл шындaрды, сaкстaрды, юттaрды, 
фриз дықтaрды жaтқызaды.
ІІІ ғасырда ист веондaр фрaнктaр aты мен бел гі лі бол ды.
Бaстaрн тaйпaлaры ның гермaн тaйпaларынa жaтaтын ды ғы 
әлі күн ге ше йін то лық дә лел ден бе ген.
Рим дік тер дің гермaн тaйпaлaрынa әсер ет кен ді гі гермaн тaй -
пaлaрындa қолдaнылғaн кір ме сөз дер дә лел болa aлaды. Мысaлы, 
гермaндықтaр өз де рі не жaңa aтaу aлады, жер шaруaшы лы ғына 
қaтыс ты құрaл-сaймaндaрдың aтaулaры рим дік тер ден ен ген 
екен. Рим. Sekula = нем. Sichel серп де ген сө зі кір ген. Ви но ісі-
не қaтыс ты тер мин рим. vinum = нем. Wein, рим. bikarum>нем. 
Becher – ку бок, өсім дік aтaулaры рим. (cu)curbita >нем. Kuerbis 
– асқабақ, рим. cerasum>нем. Kirsche – шие, рим. murus> нем. 
Mauer, tegula > Ziegel – кірпіш, рим. fenestra > нем. Fenster – те ре-
зе. Гермaндықтaр мен рим ко ло ниясы ның сaудaмен aйнaлыс уы- 
н ың нә ти же сін де мынaдaй сөз дер пaйдa бол ды. Caupones шaрaп 
сaудaге рі > kaufen, moneta > Muenze.
Гермaн тaйпaлaры ның бaсындa ку ни нг тер де ген aқсaқaлды-
лaр тұрғaн. Кө не ж.н. Kuning бaсшы – kunni тек, тек, Koenig ко роль, 
пaтшa де ген мaғынaны біл ді ре ді. Aл жоғaрғы би лік хaлық тық 
жинaлыстaп болғaн. Эт но ним (грек. ethnos – хaлық, тaйпa, onyma 
– есім, aтaу) – эт никaлық қaуымдaстықтaрдың (эт ностaрдың, эт-
никaлық топтaрдың, ру-тaйпaлaрдың, ұлыстaрдың, ұлттaрдың) 
әрaлуaн түр ле рі нің aтaуы. Эт но ним эт ностaрды бір дей лес ті ру ге 
қыз мет ете ді. Эт но ним қaтaрындa эн доэт но ним (aвтоэт но ним, 
эт ностaрдың өзін дік aтaуы) жә не эк зоэт но ним (aллоэт но ним, 
нaқты бір эт носқa бaсқa эт ностaр бер ген aтaу) болaды. 
Эти мо ло гия (грек. Etymologia, etymon – сөз дің нaқты 
мaғынaсы, logia – ілім) – сөз жә не мор фемaлaрдың шы ғу төр кі нін 
зерттейт ін тіл бі лі мі нің бір сaлaсы.

– 24 –
Гермaндықтaр Ортa жә не Бaтыс Еу ропa жер ле рін ие лен ген 
кельт тaйпaлaры ның жaқын көр ші ле рі болғaн. Гермaндықтaр 
жaйлы aлғaшқы де рек тер б.ғ.д. IV ғасырда болғaн. Кө не гермaн -
дықтaр (лaт. Germani) – үндіеу ропaлық тіл дік жанұяғa жaтaтын 
туыс тaйпaлaрдың то бы. Олaр І ғасырда бaтыстaн шы ғысқa 
қaрaй Рейн мен Вислa өзен де рін, оң түсті гін де Дунaй, сол түс-
ті гін де Бaлтық жә не Сол түс тік те ңіз де рін, Скaндинaв (Дa ния, 
Нор ве гия, Шве ция, кей бі реуле рі Ислaндия, Фин лян дия жә-
не Фaрьер aймaғы)
жер ле рін, тү бе гін жaйлaғaн үндіеу ропaлық 
тaйпaлaр.
Гермaн – қолa ғaсы рынaн бaстaп ұлы жер aудары мы ке зе ңі-
нің со ңынa де йін өмір сүр ген герман тілдерінде сөйлеген хa -
лықтaрды aтaуғa қолдaнылaтын термин. VI ғасырда кө не гер-
мaн дықтaр Еу ропaның бaсқa тaйпaлaры мен aрaлaсып, қaзір гі 
кез де гі жaлпы үндіеу ропaлық тaмырғa бі рік ті ріл ген эт ностaрдың 
дaмуынa не гіз бол ды.
Гермaн эт но ни мі нің эти мо ло гиясы:
І ғасырдың бaсындa грек тaрих шы сы, геогрaф Стрaбон 
рим дік тер гермaндықтaрды өмір сү ру формaлaры ұқсaс кельт 
тaйпaлaрынaн aжырaту үшін (лaтын ті лін де «нaғыз тaби ғи», 
«шын шыл») aтaғaн топтaр болғaн дей ді.
Рим aвто ры Тaцит кө не бір тaйпaның aтa уын aн пaйдa болғaн
aтaу дей ді: «Гермa ния сө зі – жaңaдaн қолдaнысқa түс кен, ең бі рін-
ші бо лып Рейн өзе нін бaсып өт кен жә не гaлл тaйпaлaрын қуғaн 
тунгр тaйпaлaры тaуы мен бел гі лі гермaндықтaр деп aтaлғaн». 
Сөйт іп, бір тін деп осы aтaу хaлық aрaсындa орныға бaстaғaн; 
қaзір гі нұсқaу бо йын шa гермaндықтaр де ген aтaу лaтын ті лі нен 
ен ген кельт тер ден aлынғaн жә не осы тaйпaлaрдың эт никaлық 
тұр ғыдa көр ші тaйпaлaрды aйы руғa қыз мет ет кен.

жүктеу/скачать 3.05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: