жастарды, адамгершілікке тәрбиелеуге ерекше көңіл аударды.
Ал жастар бойына дарытуға тиісті жоғары адамгершілік қасиеттер ретінде туған елге деген
сүйіспеншілік пен ерлік, табандылық пен адалдық, парасаттылық пен сыпайылық, адамдарға
қайырымдылықпен қарау, еңбексүйгіштік, жарқын өмірге ұмтылушылық т.б. атап айтты. 1886
жылғы бір өлеңінде ақын:
Қартайдық, қайғыойладық, ұлғайдыарман,
Шошимын кейінгі жас балалардан. – деп, Абайды шошытқан нәрсе осы қоғамның өз
ұрпақтарына беретін ғибрат-өнегесінің болмауы. «Интернатта оқып жүр» деген өлеңінде Абай
қоғамдық сананың айнасын, педагогика-психологиялық ахуалын айнытпай мүсірген. Осы сана
әлі күнге дейін қоғамдық болмысымыздың кескінін өзгертпей келеді.
Жалпы адамзат тарихында адамның санасы сол қалпында қалып, тек миы жетіліп,
техникасы дамыды. Ақын шығармаларын туғызған заман, қоғамдық орта, әлеуметтік жағдаймен
байланыстыра қарау, бүгінгі заман талабы. Абай мұрасының өміршеңдігін, заман озған сайын
маңызды әсері қаншалықты күшейе түскенін, озық ойлы мұраттарымен сәйкес айқынырақ
танимыз. Абайдың өмірді, адамды суреттеуі барынша шыншыл да терең. Қандай құбылысты
сөз етсе де, ол оның қоғамдык-әлеуметтік тамырын, маңызын айқындап, адам үшін, қоғам
үшін пайдалы немесе зиянды жақтарын ашып айтады.
Абайдың білімін тереңдетіп, ғылымды игеруге, орыс зиялыларының шығармаларын жүйелі
түрде оқып, тереңірек білуге кіріскен уақыты жасы отыздан асқан кезі болатын. Осы кезде ол
Семейге жер аударылып келген орыстың қоғам қайраткерлері Е.П.Михаэлиспен
танысады. Михаэлис Петербургте патшаға қарсы 1860 жылдары студенттердің
қозғалысын ұйымдастырушылардың бірі болғаны үшін біраз жылдар айдауда Сібірде
жүріп, кейінірек 1869 жылы Семейге келіп орналасқан. Тұтастай алып қарағанда Абайдың
қоғамдық-әлеуметтік және саяси көзқарастары орыс халқы арқылы түйгені көп екені
Достарыңызбен бөлісу: |
