Эпидемиологиялық процесске әсер ететін факторлар
Эпидемиялық үрдістің үшінші буынына әдістемелік және ұйымдастырушылық әсерлері: иммунитет және жұқпалы аурулардың иммунопрофилактикасы туралы түсініктер
жүктеу/скачать 170.3 Kb.
|
| 24.Эпидемиялық үрдістің үшінші буынына әдістемелік және ұйымдастырушылық әсерлері: иммунитет және жұқпалы аурулардың иммунопрофилактикасы туралы түсініктер.
.Эпидемиялық процесс – бұл инфекцияның басталуымен таралуы . Адамның басқа жұқпалы жағдайынан туындаған және өзара байланысты. Эпидемиологиялық процесс үш қозғаушы күш, үш факторболған жағдайда ғана пайда болады және сақталады: 1.Инфекция көзі 2.Қоздырғыштардың берілу механизмін іске асыру 3.Адам иммунититенің қабылдағыштығы Эпидемиялық процесстегі биологиялық фактор екі популяцияның – қоздырғыш паразит пен адам иесінің өзара әрекеттесуімен көрінеді. Патогендердің популяциясы бұл тіршілікәрекетінде осы түрдің басқа популяцияларынан салыстырмалы түрде оқшауланғанбиологиялық түрге жататын жеке тұлғалардың жиынтығы ретінде анықталады. Адамдарсаны – бұл патоген қозғалатын аумақтық, әлеуметтік, тұрмыстық, жас және (немесе) басқатоптар. Эпидемиологиядағы табиғи фактор – бұл эпидемиялық процестің биологиялық құрамдас бөлігіне әсер ететін биотикалық және абиотикалық қоршаған ортаның элементтері (қоздырғыш пен адам популяцияларының өзара әрекеттесуі) және инфекциялық ауруқоздырғыштарыныңпаразитизмінің көріністеріне ықпал ететін немесе тежейтін фактор. Эпидемиологиядағы әлеуметтік фактор – бұл эпидемиялық процестің биологиялықкомпонентіне әсер ететін (қоздырғыш пен адам популяциясының өзара әрекеттесуі)жәнежұқпалы аурулар қоздырғыштарының паразитизмінің көріністеріне ықпал ететін немесетежейтін әлеуметтік жағдайлардың жиынтығы. Сезімталдық жағдайы бейімделгіш (сатып алынған) және туа біткен иммунитетті анықтайтын көптеген факторларға байланысты. Сезімталдықтың көрінісі макроорганизмнің жай-күйіне де, қоздырғыштың дозасына да байланысты. Қабылдамаушылық түрлері Тұрақты төзімділік Сыртқы жабын Қалыпты микрофлора Асқазанның қашқыл сөлі Антиденелер, интерферон, лизоцим, комплемент Арнайы төзімділік Түрлік иммунитет Жүре пайда болған иммунитет Иммунитет – вирустардан, бактериялардан, паразиттерден қорғауды, мутациялықөзгерген жеке торшаларды құртып, жояды, қатерлі ісіктен қорғануды қамтамасыз етеді. Иммунитет – Түрлік және Жеке бастылық деп бөлінеді. Түрлік – ТҚ лық және Филогенетикалық болып бөлінсе , Ал Жеке бастылық – Табиғи, жасанды деп бөлінеді ал олар Белсенді және енжар деп бөлінеді Иммунитеттің келесі түрлері бөлінеді. Тұқым қуалайтын (түрлік) иммунитет – бұл тұқым қуалайтын иммунитет, нәтижесінде белгілі бір түрлер (жануарлар немесе адамдар) басқа түрде ауру тудыратын микробтарға иммунитет алады. Бұл иммунитет спецификалық емес (микробтың белгілі бір түріне бағытталмайды) және абсолютті немесе салыстырмалы болуы мүмкін . Абсолютті өзгермейді және жоғалмайды, бірақ қолайсыз факторларға ұшыраған кезде туысы жоғалады. Алынған иммунитет мұрагерлік емес, бірақ өмір бойы әр организм алады. Мысалы, ауру (қызылша) ауысқаннан кейін, адам бұл ауруға қарсы болады (қызылшаға иммунитет алады). Басқа аурулар адамды ауру етуі мүмкін, яғни. алынған иммунитет ерекше (микробтың белгілі бір түріне бағытталған). Алынған иммунитет белсенді және енжар болуы мүмкін . Белсенді иммунитет организмдегі антигеннің әсерінен пайда болады. Нәтижесінде, организм осы антигенге қарсы нақты антиденелер немесе жасушалар жасай алады. Антиденелер денеде ұзақ уақыт сақталуы мүмкін, кейде өмір бойы (мысалы, қызылшадан кейін). Белсенді иммунитет табиғи және жасанды болуы мүмкін . Табиғи белсенді иммунитет табиғи жолмен (су, ауа, азық-түлік) организмге микробтардың ретінде жұқпалы ауру антигендер аударғаннан кейін өндірілген. Мұндай иммунитет пост-инфекциялық деп те аталады . Жасанды белсенді иммунитет микроб антигендерін (вакциналарды) жасанды енгізуге жауап ретінде шығарылады. Мұндай иммунитет вакцинадан кейінгі деп те аталады . Пассивті иммунитет ағзаға дайын антиденелер немесе лимфоциттер кірген кезде пайда болады (оларды басқа организм шығарады). Мұндай иммунитет ұзаққа созылмайды (15-20 күн), өйткені «бөтен» антиденелер жойылып, организмнен шығарылады. Пассивті иммунитет табиғи және жасанды болуы мүмкін . Табиғи пассивті иммунитет антиденелер анадан ұрыққа плацента арқылы өтетін кезде пайда болады. Мұндай иммунитет плацентарлы деп те аталады . Жасанды пассивті иммунитет терапиялық серозды (дайын антиденелер бар дәрілер) енгізгеннен кейін пайда болады. Мұндай иммунитет сарысудан кейінгі деп те аталады . Ол көбінесежұқпалыаурулардыжедел емдеу үшін жасалады. Егер балаға қызылшаға шалдыққан адамның қан сарысуы енгізілсе, ол қызылшаға қарсы болады. Иммунитеттің келесі түрлері – гуморальды – қанда, лимфада және дененің басқа сұйықтықтарында қорғаныш заттардың (антиденелермен бірге) болуына байланысты («юмор» – сұйықтық); – жасушалық – арнайы жасушалардың (иммунокомпетентті жасушалардың) «жұмысына» байланысты; – жасушалық-гуморальды – антиденелер әсерімен және жасушалардың «жұмысымен» түсіндіріледі; – микробқа қарсы – микробтарға қарсы бағытталған; – антитоксикалық – микробтық уларға (токсиндерге) қарсы; анти микробты иммунитет болуы мүмкін стерильді және емес стерильді . Стерильді иммунитет организмде микробтар болмаған жағдайда сақталады. Стерильденбеген иммунитет ағзада микробтар болған жағдайда ғана сақталады. Иммунопрофилактика – жасанды иммунитетті жоғарылату және жақсарту жолы арқылы жұқпалы аурулардың таралу және оларды жою жөніндегі шектеулерді ескерту мақсатында орындалуы туралы шара б.т. Иммунопрофилактиканың түрлері: Бейспецификалық – ағзаның өз иммундық жүйесін нығайту арқылы жүзеге асырылады. Спецификалық – нақты жұқпалы агентіне қарсы жүргізіледі. Активті иммунизация – иммундықжауаптың және иммунитеттің дамуын стимулизациялау үшін антигенді (вакцина) еңгізеді. Пассивті иммунизация – антидененіңбасқа антигенмен енуі. жүктеу/скачать 170.3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|