Еуразиялық экономикалық комиссия өнеркәсіптік саясат департаменті Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістікке

Авиағарыш саласы бойынша өнеркәсіптік өндіріс индексінің динамикасын қадағалау Ресей Федерациясында ғана мүмкін болып табылады, Беларусь және Қазақстанда авиағарыш өнеркәсібі іс-жүзінде жоқ, осыған байланысты статистикалық қызметтер ол бойынша деректерді жүргізбейді.

Ресейде өнеркәсіптік өндіріс индексінің динамикасы 2012 жылы айдан айға айтарлықтай күрделі тұрақсыздықтарға кезіккен, бұл өнім шығарылымының бір қалыпсыздығына және әрбір өндірілген өнім бірлігінің өндіріс индексіне әсеріне байланысты (1 сур.).
2. Тауар айналымының көрсеткіштері

Үшінші елдермен авиағарыш саласындағы өнімдермен сыртқы сауда Беларусь және Қазақстанда осы өнім импортының экспорттан айтарлықтай жоғарылығымен сипатталады (3 сур.), Ресейде, керісінше, авиағарыш саласының өнімдерінің үшінші елдерге экспорты осы тауарлардың үшінші елдерден импортынан жоғары. 2012 жылдың желтоқсан айында 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда үшінші елдермен сыртқы сауда аясында авиағарыш саласының өнімдерінің Ресейге (30,1 %-ға) импорт көлемінің жоғарылауы, сонымен қатар осы өнімнің Белоруссияға (88,9 %-ға), Қазақстанға (16,3 %-ға) импорт көлемінің төмендеуі байқалған. Өз кезегінде осы тауарлардың КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттерден үшінші елдерге экспорты Белоруссияда (44,6 %-ға), Қазақстанда (2,7 мәрте) және Ресейде (47,6 %-ға) артты.

Авиағарыш саласының өнімімен өзара сауда 2012 жылдың желтоқсан айында 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда КО мен БЭК-ке барлық мүше-мемлекеттерде төмендеді: Белоруссияда – 8,9 %-ға, Қазақстанда – 95,1%-ға, Ресейде - 11%-ға.

Беларусь және Қазақстан бойынша ішкі өндіріс туралы ақпараттың жоқтығына байланысты тек Ресей үшін ғана нарықтың сыйымдылығын есептеу мүмкін болып табылады.

Ресейдегі авиағарыш саласының өнімінің ішкі өндірісі осы өнімнің үшінші елдерден импортынан жоғары (4 сур.): 2012 жылдың желтоқсан айында Ресейдегі өндіріс көлемі 3733,4 млн. АҚШ долларын құрады, сол уақытта үшінші елдермен сыртқы сауда аясындағы импорт көлемі – 239,2 млн. АҚШ долларын құрады. Сонымен қатар, авиағарыш саласының өнімінің экспорты 2012 жылдың желтоқсан айында 351,1 млн. АҚШ долларын құрады.

Автомобилестроение Обзор за февраль 2013 года	Автомобиль жасау
Рис.1. Динамика индекса промышленного производства (по отношению к соответствующему периоду предыдущего года)	1 сур. Өнеркәсіптік өндіріс индексінің динамикасы (өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда, %)
Январь Февраль Март Апрель Май Июнь Июль Август Сентябрь Октябрь Ноябрь Декабрь	Қаңтар Ақпан Наурыз Сәуір Мамыр Маусым Шілде Тамыз Қыркүйек Қазан Қараша Желтоқсан
2011 год, 2012 год, 2013 год	2011 жыл, 2012 жыл, 2013 жыл
Рис.2. Динамика выпуска отдельных видов продукции в январе 2013 г. по отношению к декабрю 2012 г.	2 Сур. 2012 ж. желтоқсан айымен салыстырғанда 2013 ж. қаңтар айындағы жекелеген өнім түрлерінің шығарылу динамикасы
Беларусь, Казахстан, Россия	Беларусь, Қазақстан, Ресей
Двигатели внутреннего сгорания Автобусы Грузовые автомобили Самосвалы карьерные Автомобили специального назначения Прицепы и полуприцепы Автомобили легковые Автомобили грузовые Автомобили специальные Троллейбусы Кузова для автотранспортных средств	Іштен жану қозғалтқыштары Автобустар Жүк автомобильдері Карьерлік самосвалдар Арнайы мақсатты автомобильдер Тіркемелер және екі доңғалақты тіркемелер Жеңіл автомобильдер Жүк автомобильдері Арнайы автомобильдер Троллейбустар Автокөлік құралдарына арналған кузовтар
Рис.3. Объем внешней и взаимной торговли в декабре 2012 года по отношению к ноябрю 2012 года	3 сур. 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда 2012 жылдың желтоқсан айындағы сыртқы және өзара сауда көлемі
Млн.долл.США	Млн. АҚШ доллары
Внешняя-импорт Взаимная-экспорт Внешняя-экспорт динамика по отношению к ноябрю 2012 года, %	Сыртқы-импорт Өзара-экспорт Сыртқы-экспорт 2012 жылдың қараша айындағы динамикасы, %, %
Рис.4. Емкость рынка госудств-членов ТС и ЕЭП в декабре 2012 года	4 сур. 2012 жылдың желтоқсан айындағы КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттердің нарығының сыйымдылығы
Производство Экспорт – внешняя торговля Экспорт – взаимная торговля Импорт – внешняя торговля Импорт - взаимная торговля	Өндіріс Экспорт-сыртқы сауда Экспорт-өзара сауда Импорт – сыртқы сауда Импорт – өзара сауда

Автомобиль жасау
1. Өнеркәсіптік өндірістің көрсеткіштері

Ұлттық статистикалық қызметтердің деректері бойынша автомобиль жасаудағы өнеркәсіптік өндіріс индексі жалпы 2012 жыл ішінде Белоруссия және Ресейде барынша бір типті: өндіріс көлемдері 2011 жылдың тиісті айларымен салыстырғанда 10-30%-ға жоғарылады (1 сур.). Қазақстанда өнеркәсіптік өндіріс индексі 2011 жылдың тиісті жылдарымен салыстырғанда 2012 жыл ішінде 160%-дан артық емес болып қалды.

2013 жылдың қаңтар айында автомобиль жасаудағы өнеркәсіптік өндіріс индексі КО мен БЭК-ке барлық мүше-мемлекеттерде жоғарылады. Сол уақытта Белоруссия және Ресейде осы көрсеткіш 119,6% және сәйкесінше 108,7% құраса, Қазақстанда бұл көрсеткіш 2012 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда айтарлықтай артты және 225,7% құрады.

Белоруссияда 2012 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда 2013 жылдың қаңтар айында арнайы мақсатты автомобильдердің (2,4 есе), жүк автомобильдерінің (20,1%-ға), автобустардың (7,4%-ға), тіркеме мен екі доңғалақты тіркеменің (4,8%-ға), сонымен қатар ішкі жану қозғалтқыштардың (4,9%-ға) өндіріс көлемінің артуы байқалды (2 сур.). Сонымен қатар карьерлі өздігінен түсіргіштің шығарылым көлемінің 33,1%-ға төмендеуі байқалған.

Қазақстанда 2012 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда 2013 жылдың қаңтар айында тіркеме мен екі доңғалақты тіркеменің (2,3 есе), автобустардың (16,7%-ға), жеңіл автомобильдердің (3,4%-ға) өндіріс көлемі айтарлықтай өскен. Сол уақытта жүк автомобильдерінің (48,9%-ға), сонымен қатар арнайы мақсатты автомобильдің (90%-ға) шығарылым көлемінің төмендеуі байқалған.

Ресейде талданып жатқан кезеңде тіркеме мен екі доңғалақты тіркеменің өндіріс көлемінің өсуі байқалған. Автомобиль жасаудың қалған өнім түрлері бойынша шығарылым көлемінің төмендеуі байқалған: автобустар (16,7%-ға). Жүк автомобильдері (60,3%-ға), коммуналдық шаруашылыққа арналған машиналар (21%-ға), жеңіл автомобильдер (21%-ға).
2. Тауар айналымының көрсеткіштері

КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттердің үшінші елдермен сыртқы саудасы үшінші елдерден КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттерге автомобиль жасау өнімі импортының осы өнімнің үшінші елдерге экспортынан айтарлықтай артқанымен сипатталады (3 сур.). 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда 2012 жылдың желтоқсан айында үшінші елдермен сыртқы сауда аясында автомобиль жасау тауарларының Қазақстанға (2,6%-ға) және Ресейге (0,2%-ға) импорт көлемінің артуы, сонымен қатар Белоруссияға (2,9%-ға) импорт көлемінің төмендеуі байқалған. Осы тауарлардың КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттерден үшінші елдерге экспорты Белоруссияда (32,6%-ға) артты, бірақ Қазақстанда (25,5%-ға) және Ресейде (0,4%-ға) төмендеді.

Автомобиль жасау өнімімен өзара сауда үшінші елдермен сыртқы сауда аясында осы тауар экспортының көлемінен жоғары болатын, Беларусь және Ресейдегі айтарлықтай көлемдермен сипатталады. Сол уақытта 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда 2012 жылдың желтоқсан айында КО мен БЭК-ке барлық мүше-мемлекеттерде автомобиль жасау өнімімен өзара сауда көлемдерінің артуы байқалған: Белоруссияда 19,8%-ға, Қазақстанда 2,9 есе және Ресейде 23,5%-ға.

Белоруссиядағы автомобиль жасау өнімінің ішкі өндірісі үшінші елдермен сыртқы сауда аясында осы тауарлардың импорты біршама артық (2012 жылдың желтоқсан айында – 177 млн. АҚШ долларына қарағанда 210,5 млн.АҚШ доллары) (4 сур.). Сол уақытта өндіріс құрылымы мен импорт арасындағы айтарлықтай айырмашылықты ескеру керек: Белоруссияда негізінен жүк автомобильдері, автобустар және карьерлік самосвалдар шығарылады, сол уақытта негізінен жеңіл автомобильдер импортталады. Сондай-ақ КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттерге өзара сауда аясында автомобиль жасау өнімінің айтарлықтай экспорт көлемінің барын атап өткен жөн (2012 жылдың желтоқсан айында – 294,9 млн.АҚШ доллары).

Қазақстанда автомобиль жасау өнімінің тұтынысы 56%-ға осы тауарларды үшінші елдерден импорт арқылы және 28%-ға КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттермен өзара сауда аясындағы импорт арқылы жабылады.

Ресейде автомобиль жасау өнімінің ішкі өндірісі үшінші елдермен сыртқы сауда аясындағы осы тауардың импортынан біршама артық (2012 жылдың желтоқсан айында – 3,6 млрд. АҚШ долларына қарағанда 5,2 млрд.АҚШ доллары), ал КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттермен өзара сауда аясындағы экспорт үшінші елдермен сыртқы сауда аясындағы осы тауарлардың экспорт көлемінен шамамен біршама жоғары (2012 жылдың желтоқсан айында – 152,6 млн.АҚШ долларына қарағанда 178 млн.АҚШ доллары).

2012 жылдың соңында – 2013 жылдың басында КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттердегі жеңіл өнеркәсіптегі өнеркәсіптік өндіріс индексінің динамикасы айтарлықтай ерекшеленеді (1 сур.). Сөйтіп, 2012 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда 2013 жылдың қаңтар айында өндіріс көлемі төмендеді, сол сияқты 2012 жылдың қаңтар айымен салыстырғанда – өндіріс индексі 96,5% құрады. Қазақстанда жеңіл өнеркәсіп тауарларының өндіріс көлемінің айтарлықтай өскені байқалады – 2013 жылдың қаңтар айында өндіріс индексі 113,8 % құрады. Ресейде 2013 жылдың қаңтар айындағы өндіріс индексі 2012 жылдың қаңтар айымен салыстырғанда 113,9% құрады, алайда 2012 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда өндіріс көлемі 11,7%-ға төмендеді.

КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттердің үшінші елдермен сыртқы саудасы жеңіл өнеркәсіп тауарларының импортының экспорттан айтарлықтай жоғары болуымен сипатталады, сол кезде Ресейде және Қазақстанда импорт экспорттан он есе артық (3 сур.). 2012 жылдың қараша айымен салыстырғанда 2012 жылдың желтоқсан айында жеңіл өнеркәсіп тауарларының Белоруссияға (0,7%-ға) және Қазақстанға (24,8%-ға) импорт көлемінің артуы, сонымен қатар Ресейге (12,2%-ға) импорт көлемінің төмендеуі байқалған. Сол уақытта жеңіл өнеркәсіп тауарларының Белоруссияға (18,4%-ға) және Қазақстанға (24,1%-ға) экспорт көлемі төмендеді, бірақ Ресейде 8,1%-ға артты.

КО мен БЭК-ке мүше-мемлекеттердің жеңіл өнеркәсіп тауарларымен өзара саудасы өткен жылмен салыстырғанда 2012 жылдың желтоқсан айында Қазақстанда (3,9%-ға), Ресейде (13,6%-ға) жоғарылады, бірақ Белоруссияда (17,9%-ға) төмендеді.

Жеңіл өнеркәсіп тауарларының ішкі өндірісі үшінші елдермен сыртқы сауда аясында осы тауарлардың импорт көлемі тек Белоруссияда ғана жоғары (2012 жылдың желтоқсан айында – 86,2 млн. АҚШ долларына қарағанда 157,5 млн.АҚШ доллары) (4 сур.). Қазақстанда жеңіл өнеркәсіп тауарларының өндіріс көлемі осы тауарлардың үшінші елдерден импортынан 5 есе кем (2012 жылдың желтоқсан айында – 109,1 млн.АҚШ долларына қарағанда 27,4 млн. АҚШ доллары). Ресейдегі ішкі өндіріс осы тауарлардың үшінші елдерден импорт көлемінен айтарлықтай төмен (2012 жылдың желтоқсан айында – 1483,8 млн. АҚШ долларына қарағанда 886,9 млн.АҚШ доллары).