Эволюциялық ілім
Тіршіліктің тарихи даму заңдылықтары мен қозғаушы күшін зерттейді:
<question> Жерде тіршіліктің даму тарихы туралы ілім:
<question> Биологиялық эволюцияға тән қасиеттер
<question> Биологиялық эволюция нәтижесі
<question> Өліп - біткен жануарлармен қазіргі кездегі жануарлардың
құрылысындағы ұқсастық пен айырмашылықты зерттейді....
<question> Әртүрлі организмдердің алғашқы онтогенез ұрық сатыларындағы ұқсастықты зерттейді
<question> Материяның тұңғыш атомдық теориясын ұсынған
<question> Алғаш “түр” және “туыс” туралы түсінікті пайдаланған:
<question> қайта өрлеу дәуірі XV ғасырдың орта кезінінен XIX ғасырдың
ортасына дейін табиғатқа қандай көзқарас болды:
<question> Тірі табиғат мүлдем өзгермейді, оны құдірет (құдай) жаратты -
<question> “Түрге” бинарлы жүйе ұсынған:
<question> К.Линней негізін қалаған ғылым саласы:
<question>К.Линней өсімдік пен жануардың қанша түрін сипаттап жазды:
Түр, реальді, табиғатта кездеседі, өзгермейді - деген К.Линнейдің түрге концепциясы:
Жеке даму бұрыннан дайын ұрықтың (бейненің) өсуі…
Өсімдіктер мен жануарлар сыртқы орта жағдайларына байланысты
өзгеруі мүмкін - деген биологиядағы ұғым:
Органикалық дүние ұзақ тарихи даму процесінің нәтижесі - деген тұңғыш эволюция теориясы:
Ж.Б.Ламарк бойынша эволюция процесінің факторы:
Ж.Кювье систематика єылымына ќосан ¿лесі:
Палеонтология, салыстырмалы анатомия негізін қалыптастырған
Ж.Кювье бұрын өмір сүрген, қазір өліп - біткен қанша жануарлардың
тұрқын қалпына келтірді:
Ж.Б.Ламарктың «табиғатта түр тұрақты өзгерісте деген “ түрсіз эволюция” туралы концепциясы:
К.Линней еңбектерінің маңызы сонда, ол -
Ж.Б.Ламарк құрды -
Ж.Б.Ламарктың К.Линнейден айырмашылығы
К.Линней құрған өсімдіктер жүйесін “жасанды” деп атайды, себебі оның негізі -
Ж.Б.Ламарк - эволюция процесінде тірінің ұйымдасу ерекшелігінің күрделенуін қалай атады:
Жасуша теориясын ұсынған:
Жасуша теорисының тұжырымы:
Тіршілік бірлігі:
“Ұрықтардың ұқсастық заңын” ашқан:
К.Ф.Рульенің эволюциялық ұғымдары:
Өсімдіктердің горизонтальді және вертикальді таралу заңдылығын
зерттеген:
Жердің өз тарихы бар, ол сыртқы орта әсерінен баяу өзгереді - деп
геологияның негізін қалаған:
Дарвинизмнің шығуына себеп болған қоғамдық - экономикалық
алғы шарттар:
Органикалық дүниенің өзгеретіндігін дәлелдейді:
Тірі табиғаттың тарихи дамуын дәлелдейді:
Ч.Дарвиннің эволюциялық көзқарасын қалыптастырған:
Ч.Дарвиннің “Табиғи сұрыптау жолымен түрлердің шығуы” еңбегі
шыққан жыл:
Ч.Дарвин Адамның жануарлардан шыққанын қандай еңбегінде
дәлелдеді:
Ч.Дарвин ашқан эволюция процесінің қозғаушы күші:
Тірі табиғаттың көптүрлілігі:
Жануарлардың тіршілік ортасына бейімділігі:
Табиғат пен ағзалар арасындағы барлық қарым-қатынастың күрделі формаларының жиынтығы
Жемтік үшін бір түрге жататын жыртқыш - даралар арасындағы қарым-қатынас
Қуаңшылық, ыссылық және ағзалар арасындағы қарым - қатынас
Түр аралық және қолайсыз орта жағдайларымен күрес нәтижесі -
Түр ішілік күрес нәтижесі -
Табиғи сұрыптау-
Табиғи сұрыптау жүреді -
Табиғи сұрыптауға қолайлы жағдайлар:
Табиғи сұрыптау нәтижесі:
Гүлді өсімдіктерде айқас тозаңдану:
Тозаңы құрғақ, жеңіл, аналық аузы - ірі, тозаңқап жібі ұзын өсімдіктер
Табиғи сұрыптау нәтижесінде өзгергіштік тереңдеуі, белгілердің алшақтауы
Табиғи ссрыптау нәтижесінде ұйымдасу ерекшелігінің күрделенуі:
Даралардың өніп - өсу, көбею процесімен байланысты
Табиғатқа Ч.Дарвин бекіткен көзқарас:
Эволюцияда популяциялық ойлау, экспериментті зерттеу кезеңі
Синтетикалық эволюциялық теорияның қалыптасуы және дамуы
Генетиканың пайда болуы:
Экожүйе, биосфера эволюциясын зерттеу:
Түр пайда болуға, түрдің жіктелуіне әкелетін түр ішінде жүретін эволюциялық процесс:
Ұзақ эволюция барысында, белгілі кеңістікті игерген, генетикалық жүйе түзіп, экологиялық қатарға ие болған, өсіп-өнуге қаблетті бір түрдің даралар тобы:
Популяция генофонды:
Эволюцияның қарапайым материалы:
Генотиппен ортаның өзара әсері нәтижесінде пайда болады
Барлық тіріге тән, жиілігі жоғары, фенотиптің өте ұсақ өзгерістерін туғызады
Түрдің тұрақтылығын сақтайтын эволюцияның ұқарапайым факторларының бірі:
Тіршілік үшін күрестің жетекші формасы:
Жануарларда бірдей қорекке мұқтаждық:
Топикалық бәсеке:
Табиғатта пайдалы белгілері бар түрлердің ұрпағын сақтап, көбеюі, ал
зиянды немесе бейтарап белгіге ие болған даралардың өлімі, немесе әртүрлі генотиптерді таңдамалы өндіру:
Табиғи сұрыптау нәтижесінде кейбіреулерінің жойылуы -
Популяцияда табиғи сұрыптаудың қандай формасы жаңа түр түзілуге
әкеледі
Түрдің тұрақтылығын сақтайтын табиғи сұрыптау формасы:
ұрпақ қалдыру, ұрпаққа қамқорлық, екінші жыныс белгілері
жетіледі
Табиғи және қолдан сұрыптаудың ұқсастығы
Табиғи және қолдан сұрыптаудың айырмашылығы:
Табиғи сұрыптаудың нәтижелерінің бірі:
Полиморфизмді түрге мысал
қозғаушы табиғи сұрыптау нәтижесі:
Бүркендіргіш рең, сақтандырғыш рең және мимикрия эволюцияның қандай бағыты
Ұйымдасу ерекшелігінің күрделенуіне, тіршілік әрекетінің көтерілуіне әкелетін эволюциялық өзгеріс:
Тірі ағзалардың тіршілік ортасына сәйкестігі:
К.Линнейдің түрге концепциясы:
Қазіргі заманғы түр концепциясы және оны құрған:
Кәдімгі дәуіт түрінің ішінде жасыл, қоңыр және сары реңді популяциялар болуы -
Түрдің құрылымы:
Эволюцияның сапалы кезеңі:
Түр түзілу:
Еуропаны мұз басу кезінде інжу гүлдің ареалы бөлшектеніп, кейін
үш жаңа түр пайда болды. Бұл түр түзілудің қандай жолы:
Даралар мен популяциялардың кездесуіне, будандасуына кедергі:
Оқшаулану формалары:
Микроэволюция нәтижесіндегі дивергенция процесінің кестесі:
Туыс, отряд, класс, тип пайда болатын процесс:
Макроэволюцияның кең мағанасы:
Тауықтың тұқымдары, жабайы банкиев тауығынан шығуы - қандай эволюция заңдылығы және приципі
Будан форманың пайда болуы:
Микроэволюция мен макроэволюция арасындағы айырмашылық:
Эволюция заңдылықтары
Сүтқоректілердің жүгіргіш, қазғыш, жүзгіш, ұшқыш аяқтары:
Ірі систематикалық бірліктердің эволюциясын зерттейтін ғылым:
Биологиялық жүйенің өлі табиғаттан негізгі ерекшелігі:
Жануар ұрығының даму стадиясының реті:
Эктодермадан қалыптасады:
Мезодермадан қалыптасады:
Онтогенездің алғашқы стадиясындағы эволюциялық өзгеріс
Онтогнездің соңғы стадиясындағы эволюциялық өзгеріс
Мүшелердің дамуының ортаңғы стадиясындағы эволюциялық ауытқу:
Онтогенезде эволюция процесінде мүшелердің қалыптасу мерзіміндегі
өзгеріс
Онтогенезде ұрықтардың ата - тектерінің белгісінің қайталауы:
Онтогенезде мүшелердің қалыптасуында орнының өзгерісі:
Филогенетикалық маңызы бар, онтогенезде пайда болған өзгеріс:
Эмбрионизация:
Түрдің морфофизиологиялық күрделенуі эволюцияның қандай бағыты:
Даралар санының көбеюі, ареалдың кеңеюі, ұйымдасу деңгейінің
жоғарлауы, түрдің бөлшектенуі
Ұйымдасу деңгейі, зат алмасу қарқыны көтерілмейді, жеке бейімділік
қалыптасады:
Даралар саны төмендейді, ареал бөлшектенеді, эволюция қарқыны төмендейді
Антропогенезде жетекші роль алады
Адамтәрізді маймылдар мен адамдағы ұқсас белгі
25 – 30 млн жыл бұрын пайда болған пангидтермен гоминидтердің ортақ ата-тегі:
50-60 мың жыл бұрын пайда болған, Homo Sapiens жататын топ:
Қазіргі заман адамдары қандай түрге жатады:
Адам эволюциясында бүгінгі күні мәнін жоймаған эволюциялық фактор:
Homo Sapiens - политипикалық түр, оның себебі -
Ата - ана белгілерінің ұрпақтан-ұрпаққа берілуі, сақталуы …
Организмдердің қоршаған ортаның барлық компонеттерімен арасындағы қарым-қатынас формалары
Үй жануарларының тұқымдары мен мәдени өсімдіктер іріктемелерінің пайда болу процестері
Биологиялық эволюция нәтижесі
Эволюциялық ілімнің міндеті
Эволюциялық ілімнің биология ғылымдар жүйесіндегі орны
Эволюция принциптері
Алғашқы эволюциялық ұғым қалыптасқан империя
Систематикалық категориялардың атауы -
Жер қабаттары туралы әйгілі трактаттың авторы
Түрдің дүниеге келген тарихи отаны- оның критериясының бірі:
Дүниенің барлығы қозғалыста деген ойшыл
Қозғалыстың көзі «қастық пен татулық» деген ойшыл
Материяның тіршілік көзі жан деген философ
.«Жануарлар тарихы» еңбегінің авторы
.«Апат» теориясын ұсынған
Табиғаттың дамуында алғаш эволюциялық концепция құрған
.«Зоология философиясы» еңбегінің авторы
М.Ломоносовтың «Жер қабаттары туралы» трактатының жарық көрген жылы
Сапалы өзгерісті жоққа шығарған көзқарас
Жануарлар мен өсімдіктер сыртқы орта жағдайларына байланысты өзгеруі мүмкін деген биологиядағы ағым
Эволюция - организмдердің прогреске ішкі ұмтылу (градация принципі) негізі -деген ұғымды ұстаған ғалым
1868 жылы шыққан Ч.Дарвиннің еңбегі
Ч.Дарвиннің «Адамның шығу тегі жғне жынысты сұрыптау» еңбегінің жарық көрген жылы
Ч.Дарвиннің «Табиғи сұрыптау жолымен түрлердің шығу тегі» еңбегінің Ресейде шыққан жылы
Ч.Дарвин бойынша организмнің бір мүшесінің өзгеруіне орай басқа мүшенің өзгеруі өзгергіштіктің қандай заңдылығы
Шалшық су құстарының (Қоқи қаз) сирағының ұзаруына байланысты мойыны ұзарған, бұл өзгергіштіктің қандай заңдылығы
Бір мүшенің дамуы басқа мүшелерді тежеп, редукцияға ұшырауы Ч.Дарвин бойынша өзгергіштіктің қандай заңдылығы
Дарвин бойынша қолдан сұрыптау нәтижесіндегі заңдылықтар
Организмдердің жаңа белгіге ие болып, алғашқы формадан белгілерінің алшақтауы
Конвергенция -
Тұқымды өсімдіктердің балдырлардан, папортниктәрізділерден айырмашылығы
Ағзалардың жер бетінде таралу заңдылығы - эволюция дәлелдемелерінің бірі-
Жарық үшін қарағайлар арасында -
Түр белгілі мекен ортада тіршілік етуге бейімделген - эволюцияның дәлелдемесінің бірі
Ч.Дарвин бойынша мақсатқа сәйкестілік-
Көксерке, алабұғаның ала-құла реңіне жеткізген процесс -
Гүл шыбынының есекараға ұқсастығы -
Гүлдері ұсақ, көріксіз, гүл шоғыры: масақ, сыпыртқы, сырға; тозаңы құрғақ өсімдіктер
Гүлдері ашық реңді, қош иісті өсімдіктердің тозаңдануы -
Гүлді өсімдіктердің өздігінен тозаңдануын тежейді -
Ұұрпаққа қамқорлық, жынысты белгілер қалыптасатын процесс
Ч.Дарвинннің еңбегінің маңызы
Ч.Дарвиннің ұлылығы -
Қазіргі заманғы зерттеулер бойынша тіршілікке тән қасиеттер
Классикалық дарвинизмнің қалыптасуына байланысты биологияда пайда болған бағыттар:
Классикалық дарвинизмнің дағдарысының себебі -
Синтетикалық эволюция теориясының қалыптасуында маңызды -
Эволюцияның экожүйе тұрғысынан дамуын зерттеу қандай ғалымдар еңбектеріне байланысты
В.И.Вернадский, В.Н.Сукачев, А.Тенсли еңбектеріне байланысты дамыған эволюциялық ілімнің бағыты
Тірі - материя ерекше биологиялық қозғалыс формасы -деп тұжырымдаған автор
Микроэволюция, экология, биогеоценология және популяциялық биология синтезінің нәтижесі
И.Вернадский бойынша жердегі ең қуатты химиялық күш
Тіршіліктің геохимиялық энергия негізі жғне табиғи сұрыптауға әкелетін механизм
Тіршілік үшін бәсекеге әкелетін -
Табиғи сұрыптаудың фундаменті -
Тірінің тіршілігі үшін қолайлы фактор қалыптастыратын-
Биосфераның дамуы әкеледі -
Зат және энергия алмасу процесі жүретін тірі және жанама компоненттер кешені
Өсімдіктер эволюциясының бастапқы тегі -
Жануарлар эволюциясының бастапқы тегі
Мүктердің және шаңжапырақтылардың (папортник) тегі
Алғашқы құрлық өсімдігі
Жабықтұқымды өсімдіктердің прогрессивті белгілері
Тұқымды өсімдіктердің балдырлардан, папортниктәрізділерден айырмашылығы
Желілілердің арғы тегі
Амфибиялардың балықтардан шыққанын дәлелдейтін аралық форма-
Құстардың арғы тегі
Құстардың бауырымен жорғалаушылардан шыққанын дәлелдейтін палеонтологиялық материал-
Сүтқоректілердің арғы тегі
Протерозойдағы ірі араморфоздар
Палеозойдың ірі араморфоздары
Мезозойдағы ірі араморфоз
Қазіргі заман флорасы мен фаунасы қалыптасқан кезең
Адам дүниеге келген дәуір
Қазіргі заманғы эволюция теориясы бойынша тіршілік үшін күрес формалары
Бірдей биологиялық талаптар және оны қанағаттандыратын бірдей мүмкіншіліктерге байланысты қарым-қатынас, жарыс-
Ұрпақ қалдыру жолындағы бәсеке
Табиғи сұрыптаудың нәтижесі
Аналық түрдің 2 немесе бірнешеге дивергенциясы - қандай эволюция әдісі
Бір формаға 2 түрлі генетиптердің бірігуі - қандай эволюция әдісі
Органикалық форманың көптүрлілігі қалыптасатын процесс-
Макроэволюция негізі -
Генотипі әртүрлі топтардың филетикалы ұқсас бағытта дамуы
Бұзаубаспен көртышқанның алдыңғы аяқтарындағы ұқсастық -
Сүтқоректілердің жүгіргіш, қазғыш, жүзгіш және ұшу аяқтары түзілген процесс-
Көбелек пен құстың қанаттары
Киттің жүзу қанаттары мен ақбөкеннің жүгіргіш аяқтары -
Эволюция процесінде организмнің бір мүшесінің өзгеруі басқа мүшені өзгеріске әкелуі -
Антропогенездің биологиялық факторын ашқан -
Антропогенездің әлеуметтік факторын ашқан -
Неоантроптарда биологиялық эволюция ерекшелігі
Антропогенез эволюциясындағы араморфоздар:
Антропогенез эволюциясындағы идиоадаптация
Антропогенездегі әлеуметтік фактор нәтижесі:
Саналы адамның дамуындағы неолитикалық революция
Homo sapiens-тің дамуында ғылыми-техникалық революция
Адамзаттың болашағы
Түрдің биологиялық концепциясының мәні
Түрдің сыртқы, ішкі құрылысының ұқсастығын -көрсететін критерия
Түрдің химиялық құрамы: ақуыз, нуклеин қышқылдарының ерекшелігін көрсететін критерия
Бір туысқа жататын түрлердің оқшауланған ареалдары - қандай түр формасы екенін көрсетеді
Түр ареалы ішінде белгілі тіршілік ортасына адаптациясы тарихи қалыптасқан популяция немесе популяциялар тобы -
Климаты, топырағы, жер бедері т.б. беллгілері ұқсас аймақтарда тіршілік ететін популяциялар бірлігі -
Тіршілік ортасына байланысты Дәуіттің реңінің (сары, қоңыр, жасыл) өзгеруі -
Салқын климатта тіршілік ететін жылы қанды жануарлардың рассасы - ірі, құйрығы, құлақ қалқаны қысқа-өзгергіштік түрі
Морфологиялық, физиологиялық, этологиялық айырмашылықтары бар түртармақтарының түзілуі - қандай процесс нәтижесі
Түр түзілу -
Жануарлар арасындағы будандасуға (шағылысуға) этологиялық кедергі
Эволюцияның элементарлы бірлігі популяцияға тән сан мөлшерінің тербелмелі қасиеті
Будандасуға аймақтық, механикалық кедергілер түрі
Жақын формалардың будандасуына даралардың жыныстық белсенділігі және жыныстық өнімдерінің пісіп-жетілу мерзіміндегі айырмашылық-
Күздік және жаздық бидай арасындағы будандасуға кедергі
Құстарда күй ойнағы арқылы жұп құру
гетерозиготты полиморфизм қалыптасатын сұрыптау
Беде өсімідігін тек түкті ара тозаңдатуға бейімделген, оның сұрыптау формасы
организмнің кейбір мүшелерін редукцияға әкелетін сұрыптау формасы.
- Популяцияда белгілі-бір бағытта дараларда мардымсыз тұқымқуалайтын айырмашылықтарға әкелетін сұрыптау:
-Эволюцияның қайталанбау заңын ашқан -
Прогрессивті эволюцияның «тар» және «кең» мағанасын ашқан-
- И.И.Шмальгаузен көрсеткен эволюцияның екі бағыты:
Эволюцияның прогрессивті даму формалары:
Морфофизиологиялық прогресс (яғни тіршілік ортаға адаптация) пайда болатын процесс.
Тірі табиғаттың қарапайымдылардан сүтқоректілерге, адам қоғамына дейінгі дамуы-
- Ірі таксономиялық топтардың эволюция процесінде құрылыс жоспарының ерекшеленуі, ұйымдасуының мамандануы
Сүтқоректілердің жылы қандылық, тірі туу, тіс жүйесі, бас миы және термореттелудің дамуы, мамандануы
- Организмнің энергетикалық көрсеткіші, мүшелер және жүйелердің «пайдалы» әрекет коэффиценті-
- Барлық прогресс формаларынан тірі материяның жалпы түсінігін көрсететін форма-
Насекомдарда көлденең жолақты бұлшықеттің, жүгіргіш аяқ және қанаттың пайда болуы эволюцияның қандай бағыты
Биосфераның биогенді заттары
Литосфераның биосфера бөлігі мен атмосфера арасындағы шекара
Алғашқы тіршіліктің жылы теңіз түбінде пайда болу себебі:
Озон қабатының қалыптасуына себеп болған
|
