Ф – об – 001/035 Танымдық сайыс «Ұрпаққа өшпейтін із қалдырған»
ІІ Тарау Тарих сабақатрында интерактивті оқыту әдістерін қолдану
жүктеу/скачать 197.5 Kb.
|
| ІІ Тарау Тарих сабақатрында интерактивті оқыту әдістерін қолдану.
2.1. Тарих пәнін оқытудыңойындық формасы. Қазіргі алға дамып бара жатқан XXI ғасырдағы коғам үрдістері бүгінгі өскелең ұрпаққа қат-қабат міндетгер қойды. Солардың бірі білім саласында оқушыларға осы заманғы сай білім жүйесі, білім әдістерімен сабақ беру. Яғни бұл орта мектептерде тарих пәнінен сабақ беруде интерактивті оқыту тәсілдерін кодданудың тиімділігі болып табылады. Оқытудың ойындық формасын тарих сабақтарыңда қолданып оқыту оқушыларды сол өтіліп жаткан материалдағы заман кезеңіне тереңірек үңілуге, сол кез лебін сезінуге, белсенді лидерлік етуге итермелейді. || 10 || Оқытудың ойындык формасына кіретін әдістерге – рөлдік ойындар, конкурстар, жарыстар, тренингтер, интеллектуалдық шолулар, брейн-ринг т.б. іс шаралар өз кезегінде окушылардың осы пәнге деген ынтасын арттырары сөзсіз Қолданылатын ойын атауларын тізбелесек, олар: «Тарихи шынжыр», «Саяхат», «Жас деректанушы», «XXI ғасыр көшбасшысы», «Проблемалык полемика», «Тесттік конкурс», «Тарихи сахналық койылымдар», т.б. Бұл аталған әдіс-тәсіддердін мәні: Әдістемелік мәні - тарих пәніне деген окушылардың қызығушылығын арттыру. Тәрбиелік мәні - окушыларды ез елінін барлык тарихи кұндылыктарын кұрметтеуге үгіттейді. Теориялықсипаты - окушылардың өзін-өзі ұстау ерекшеліктері, сөйлеу стильдерін қалыптастыруға көмектеседі. || 11 || Енді әрбір сыныпта өтілетін тақырыптарда қолданылатын интерактивті әдістерге тоқталып кетсек: «Тарихи шынжыр» ойын тізбегі. Бұл тәсіл кез-келген сыныпта тарих пәніңде қолдануға қолайлы. Оның мазмұны бойынша белгілі бір тарихи деректі, яғни белгілі бір мәлімет беретін сөйлемді үш немесе төрт оқушы кезектесіп, біреуі әуелі басын, екіншісі орта тұсын, үшіншісі аяқ жағын айтып, тұтас бір ойынды тізбекті құрайды. Нәтижесіңде: нақты бір тарихи дерек кұрылады-тиімділігі - оқушыларды тапқырлықпен дәл, нақты логикалық ойлауға үйретеді. «Жас деректанушы» тағылымдық ойыны. Өтіліп жатқан тарихи дәуір бойынша сол кезендегі саяси окиғаларды жазушы жылнамашылар атынан кез-келген тарих пәнін сүйетін оқушы мәлімет жазып, оларды өз көзкарасы шенберінде жеткізеді, өзінше сипат береді. Деректанушы больш отырған оқушы нақты фактілерге айқьш сипаттама беруге үйренеді. 3 «Проблемалық полемика» ой талқысы. Оның мәні өтілетін материаддағы болып кеткен тарихи окиға, түрлі реформалардың, саяси тұлғалардың жеке басы, іс-әрекеттеріне оң (+) және теріс (-) дәрежедегі бағалар беруі оқушыларға кез-келген мағлұматгарды объективті түрде баға беруге үйретеді. Тестік конкурс. Оқушылардың әрбір өтілген такырып бойынша ой елегінен өткізіп жинақтап жүрген материалдарды тест сұрағы формасында керсету. Осы бойынша әрбір окушы езінің касындағы әріптесімен тест сұрақтарын жасырып қою аркылы бірінің білмеген мәліметін екіншісі толықтырып, окушылардың ақпарат алмасымдық дәрежесі жоғарылады. «XXI ғасыр кешбасшысы» интеллектуалдық шоуды ұйымдастыру тәсілі көбінесе әтіжен материалдарға шолу жасау, корьггынды сабақтарға, жинақтау сабақтарына пайдалануға өте ынғайлы. Өтілген сабақ тақырыптарын жинақтау кезінде оқушылардың арасынан тілек біддіруші немесе ең білімді деген оқушылар шығын, әрқайсысы жеке-жеке жалпы шоудынтурлары бойынша сайыска түсіп, ең көп сауаттылық, жігерлілік, біліми белсенділігін танытып жеңіске жеткен дарынды оқушы жеңімпаз болып танылады. Бұл сайыстың тигізер тиімділігі - оқушыларды лидерлік қасиеттерге тәрбиелеу әрі танымдылық қабілетін арттыру. || 12 || Тарихи сахналық қойылымдар. Әсіресе Қазақстан тарихы пәні сабақтарыңда жинақтау сабақ ретінде бұл тәсілді қолдану оқушылардың сол болып жатқан оқиғалар тізбегіне, реформалар кезеңіне тереңірек енуіне, мүмкіңдігінше көбірек сезінуіне ықпал етеді. Жекелеген оқушыларды белгілі бір сценарий желісі бойьшша дайыңдалған рөлдерге оқушыларды орнымен қойып ойнату, балалардың дүниетанымдық көзқарастарын калыптастыру, бейнелік ойлау шеңберін, шешендік сөйлеу стильдерін қалыптастыруға көп себептігін тигізеді. Орта мекіептердегі тарих сабактарында интерактивті окьпу әдістерін көбірек қолданып оқыту, Шаталовтың тірек сызбасы схемалары, Фрейд тірегін молырақ пайдалану окушылардың өз тарихи ойларын жинақтап, пайдалануға, тарихи даталарды естерінде ұзағырақ сақтауға тәрбиелейді. Бүгінгі замаңдағы педагог тарихшы ғалымдардың ең озық жетістіктерін қазіргі күнгі модульдік блоктың оқу жүйесімен тиімді ұштастыра, байланыстыра отырып оқыту оқушыларды тарихи-эстетикалық тәрбиелеуде үлкен жетістіктерге жеткізеді. «Бала дегеніміз - гүл, оған суды қалай құйсаң, ол солай қарай өседі» - деп, ұлы педагог Сухомлинский айтқаңдай, кез келген дарынды, талантты, талапты окушынын "ойындағы тарих пәніне деген ерекше кабілеттерді аша білу кезінде бұл әдістердіңберертағылымдык-тәрбиелік мәні орасан зор екені даусыз. || 12 || көптеген әдіскерлер мектептегі оқуды бірыңғай құжаттармен жұмыс жасауға құруды негізсіз деп есептейді. Олардың пікірінше, тарихи құжаттарды тек негізгі білім көзі болып табылатын мұғалім әңгімесі мен оқулыққа қосымша ретінде қолдану тиімді болмақ. Құжатгар оқушылардың білімін терендетіп, нақтылап, сабақтың көрнекілігін арпырады. Құжатгың атқаратын роліне қарай оның сабақта қолданатын орны белгіленеді. Зертханалық әдісті қолданғанда құжатгы оқып-үйрену оқулықпен жұмыс жасаудан бұрын атқарылуы тиіс. Ал құжаттану әдістемесін қолдаушылар оқулықтың тиісті параграфымен танысқаннан соң барып оқушылардың тиіст қүжатпен танысқаны дұрыс деп есептейді. Сонымен, тарихи құжаттарды қолданудың маңызы неде? Құжаттың сыртқы түрімен танысу арқылы тарихты оқытудың іс - өрнекілік қағидасы іске асады. Құжат мүғалім әңгімесін жандандырады, соның негізінде жасалған тұжырым сенімді шығады. Құжаттың маңыздылығының бір қыры - ол тарихи материалды нақыландырып, өткен уақыттың жарқын бейнесі мен суретін көз алдыңа келтіріп, дәуір тынысын сезуге көмектеседі. Қадырғали Қосымұлының "Жамиғат Тауарих" еңбегінің бастапқы азақ жолын мысалға келтіруге болады. Ескі құжаттар ежелгі автордың тілі, ойлау жүйесі, тұрмыс-салт ерекпіелігі туралы көрнекті безендірме береді.Құжаттармен жұмыс барысында оқушылардың ойлау және қиялдау процесінің белсенділігі артып, олардың тарихи білімді игеруі және тарихи санасының дамуы жемісті бола түседі. Оқушылардың мынадай дербес жұмыс істеу дағдылары қалыптасады; қүжатты оқу, талдау және қажетті ақпарапы теріп алу, бұрынғы және қазіргі құжаттардың маңызын бағалап, талқылау. Оқушъшар сабақ барысында құжатгардың тарих ғылымы үшін маңызын танып, олардан бір кездері өмір сүрген адамдардың ізін аңдай алады. Тарихи құжаттардың түрі және оларды сабаққа таңдап алудың өлшемдері. Тарихты оқытуда қолданылатын құжаттарды топтастыру тәсілі тарих ғылымында қолданылатын зертгеу тәсілімен салыстырғанда әлдеқайда оңай. Ол құжат мәтінінің сипатына негізделеді. Ол сипат бойынпіа барлық құжаттарды екі топқа топтастырамыз. Бірінші баяндау-суреттеу құжаттары: екінші - өз кезінде практикалық маңызы болған актылық сипаттағы құжатгар. Бүл құжаттар бірін-бірі толықтырып отырады. Ал көркемсөз ескерткіштері құжаттардың қосымша тобын құрайды. Актылық құжаттар — заңдық, шаруашылық, саяси, бағдарламалық құжаттарды құрайды (грамоталар, заң, жарлық, келісім-шарт, статистикалық және тергеу құжаттары, бағдарламалар, сөздер). Баяндау-суреттеу құжаттары— жылнама, шежіре, хроника, естелік, хат, саяхат жазбаларын құрайды. Мұғалімнің түпдеректі сабаққа пайдаланар алдында оны алдын ала електен өткізіп, педагогикалық өлшеу жасайды. Ол неғұрлым өкшелген сайын оны оқушылардың дербес игеруі, қабылдауы оңайлай түседі. Педагоги-калық екшеу дегеніміз -сабаққа пайдаланатын құжаттың мазмұнын таңдау дегенді білдіреді. Қажет болған жағдайда мұғалім құжат авторының стилін өзгертпей-ақ құжатты еркін пайдалануы мүмкін. Одан әрі мұғалім оқушылар үшін жаңа терминдер мен ұғым-дарды түсіндіріп, Құжатпен жұмыс істеудің тапсырмаларын анықтайды. Жинақталған өлке-тану материалдарыи жүйелі түрде қолдану мақсатын іске асыру үшін мұғалім мынадай жүйе-ленген таблицаны қолдануына болады. Мүғалім сабақ барысында қүжатты қолданар ал-дында оған қысқаша сипаттама береді; қүжат қайда, қашан, қандай мақсатта, кім жазды; бұл құжаттан оқушылар не біледі? Мұғалім "Жеті Жарғы" туралы әңгімелеп отырып, оның алдында "Қасым ханның қасқа жолы", "Есім ханның ескі жолы" деп аталатын заңдар жинағы болғандығын хабарлап, ол зандарда меншік түрлері, қылмыс деңгейлері, оларға салына-тын қүн өлшемдері жазьшғандығьш баяндайды. Мектепте тарихи білім берудің негізгі міндет-тері: оқушылардың адам-заттың ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі да-муының тарихи жолын, оның әлеуметтік, рухани-адамгершілік тәжірибесін айшықтайтын жүйелі білім алуы; оқушы-ларда тарихты оқып-үйренудің көпелшемділігі және тарихи процестің дамуының баламалы екендігі туралы түсінік қалыптастыру; қазақ хал-қының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас ғажайып үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт жасампаздық құндылықтарына қызығушылығын арттыру және кұрметпен қарауды қалыптастыру; гуманизм мен адам құқықтарын құрметтеудің озық дәстүр-лерін меңгерген құнды-бағдарланған жеке тұлғаны тәрбиелеу; оқушылардың тари-хи білімді шығармашылықпен қол-дану, тарихи деректермен жұмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау негізінде ой елегі-нен еткізе білу дағдыларын калыптас-тыру; Отаны мен халқы алдын-дағы жауапкершілігін сезінетін жас ұрпақтың азаматтық ұстаны-мын қалыптастыру. Тарихтан білім беру мазмұны: Тарихи білім беру қазіргі қазақ қоғамын демо-кратияландыруда басым-дылық маңызға ие болады, өйткені тарих ғылы-мы бүгінгі күннің ақиқатымен тығыз байла-нысты. Мемлекеттік тәуелсіздік-тің қалыптасуы кезеңінде қазақ коға-мын демократияландыру-ды терендету мен ілгерілік өзгерістер тарихи білім мазмұнын, оку материалын іріктеудің негізгі принциптерін езгертуді талап етеді. || 13 || жүктеу/скачать 197.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|