Ф со пгу 18. 2/05 Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі

Шетел филологиясы кафедрасы

«Тңл тарихы» пәнінің

тәжрибелік сабақтар жұмысына әдістемелік нұсқаулар

050119 «Шет тілі: екі шет тілі» мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін

Кафедраның мәжілісінде ұсынылған. 200__ж. «___»__________ № __ хаттама

Кафедра меңгерушісі ____________________ Каирбаева А.К.

Филология, журналистика және өнер факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданған.

1 тіл құрылымының барлық бөлімдерінде қарастырылатын құбылыстардың жүйеліқ сипаттауы;

2. 
   қазіргі замандағы ағылшын тілінің фактілерінің тарихтық талдауын беру;
   
3. 
   ағылшын тілінің дамуы үшін процесстердің жәні өзгерістердің сипаттауын ұсыну;
   
4. 
   қоғамның даму тарихын көрсететін терен, жәні төзімді білім беру, сонымен қатар, қазіргі заман тілінің ережелерін түсіндіру және тарихтық даму жағынан оның ерекшеліктері
   

1 тіл дамуын теориялық қөрсетуі, және оның синтетикалық құрылысынаң аналитикалық құрылысына өтүі;

2. 
   ағылшын тілі тарихының ағылшың халқының мәдениет тарихымен байланысын көрсету;
   
3. 
   сөз құрылысы әдістерінің қазіргі заман зерттеуінің маңызды мәселелерін тілдің сөздік құрылымының терең өзгерістерін, студенттерге үйрету;
   
4. 
   студенттердің тіл тарихы пәнің зерттеуі бойынша ағылшын тілінің теориялық дайындық негізі үшін ғылыми хабарды асыра істеуі.
   

1 тілдің негізгі даму кезеңдерін;

2 тілдің тарихи даму процесін, сол халық тарихымен байланыста қарауға;

3 басқа да теориялық тілдік пәндер жүйусіндегі тіл тарихының орнын;

4 фонетика, грамматика және ликсика саласындағы өзгерістердің негізгі процестерін;

5 тіл тарихының даму тенденциялары мен қазіргі жай-күйін ғылым ретінде тануға;

1 қазіргі жағдайдағы фактілерді қалыптасу шарттары бойынша әлеуметтік-мәдени, этнолингвистикалық, саяси және экономикалық жағдайдағы білімдеріне сүйене отырып, талдау және жалпылау;

2 тарихи және этимологиялық сөздіктермен өз бетінше жұмыс істей алуға;

3 шетел тілінің коммуникативтік-танымдық және жеке тұлғаға бағытталған қызметін толық атқаруын қамтамасыз ету үшін ауыз екі тіл мен әдеби тілді қолдану құбылыстарын түсіндіру;

4 тілдегі сөздердің өзгеруін түсіндріп беруге;

5 тілдік сөздік қорының тарихи даму жолында туған сөздердің семантикалық өзгешелігін түсіндіре білуге;

2. Осы пәнді игеруге қатысты пәндер тізімі:

Берілеген пәнді оқу үшін ағылшын тілінің ауызша және жазбаша сөйлем, теориялық және тәжірибелік грамматика, теориялық және тәжірибелік фонетика, елтану пәндерін білу керек

2. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

Тақырып 1 Агылшын тілі тарихының тапсырмалары мен пәндік түсінігі

Тіл дамуының заңдылығы ағылшын және американ халықтарының тарихымен тығыз байланыста. (Сөздік кұрамы, фонетикалык және грамматикалық күрылыс). Тілдің даму заңдылығы туралы ұғым. Ағылшын тілі тарихының пән аралық байланысы.

Герман тайпалары туралы ежелгі тарихи мәліметтер мен олардың қоғамдык жүйесі. Ежелгі герман тайпаларының мәдениеті мен жазба нүскалары: руналар, гот жазбалары, латын алфавиті.

Салыстырмалы тарихи вдістің сипаты. Үндіевропалык тілдерден тараған герман тілдері. Ежелгі герман тілдері жөне олардың таралуы. Шығыс, солтүстік жөне батыс герман тілдерінің пайда болуы және дамуы. Осы кезеңдегі герман тілдері және олардың еркендеуі. Ағылшын тілінің дүниеге таралуьшын тарихы.

Герман тілдерінің ерекшеліктері. Фонетика жүйесінің ерекшеліктері. Дауыссыз әріптердің 1-ші жылжуы. Дауысты әріптердің ауысып келуі. Есімше жіктелуінін ерекшеліктері. Ауыспалы етістіктерге және суффиксациясы бар етістіктерге бөліну жүйесі.

Тақырып 2 Ежелгі кезеңдегі негізгі тарихи оқиғалар

Келт тайпалары және Европа мен Бритая аралдарындағы тілдер. (б.э.д. І-ші мыңжылдық). Қазіргі Британиядағы келг тілдері. Рим империясыньщ Британияны жаулап алуы және оның аймактық ықпалы. (б.э.д. І-ші ғасыр - б.э.к. V-ғасыр).

Норманд тайпаларынын Англияны жаулап алуы және тигізген ыкпалы (XI - ғасыр). Феодализмнің дамуы. Англияның әлеуметгік жүйесі (XII - XV ғасыр). Ағылшын ұлтының қалыптасуы. Орта ғасырдағы Англияда француз тілі.

Орта ғасырдағы ағылшын тілі диалектісі және оның сипаты негіздері. Лондон диалектінің пайда болуы жөне оның аралас сипаты. Ағылшын және француз тілдерінің өзара күресі. Ағылшын үлттық әдеби тілінің калыптасуы (XV - XVII ғасыр). Орта ағылшын кезеңіиде жазба әдебиетінің дамуы. Осы кезеңнің жазба ескерткіштері. Чосердің орта ағылшын әдебиеті және ағылшынның үлттык тілі қалыптасуындағы ролі.

А. Негізгі сөздік қордың сипатгамасы: жалпы үндіевропалык , жалпы

герман және М'ылшын сездері. Сөздік құрамының аффиксация, буынға

бөліну, ауыспалы мағна жолдарымен байытылуы.

Ә. Ағылшын тілінің сөздік құрамына басқа тілдерден енген сөздердің

ролі. Келт және латын кірме сөздері (терт кезен).

Б. Скандинав жөне француз тілдерінін ағылшын тілінің

калыптасуындағы өсері. Осы ықпалдың негізгі семантикалык аумағы.

Этимологиялык дублеп-ердің пайда болуы. Ағылшын тілі сездігінің аралас мағналы сипаты.

Тақырып 6 Ағылшын тілі фонетикалық жүйесінін дамуы. Ағылшын тілінін грамматикалық құрылысыныц дамуы

А. Қазіргі айтылу жүйесімен салыстырғанда ежелгі ағылшын тілі жүйесінің (дауысты, дауыссыз, екпін) мінездемесі. Ежелгі ағылшын тілі жазу жүйесінің ерекшеліктері және казіргі орфографиядан айырмашылықтары. Дауысты дыбыстар жүйесінде ежелгі ағылшын тілінің (созылуы) негізгі фонетикалык өзгерістер. Олардың казіргі ағылшын тіліне әсері.

Ә. Орта ағылшын кезеңі тілінің фонетикалық ерекшеліктері. Дауыстылар жүйесінің өзгеруі. Бейтарап дауысты дыбыстардың қалыптасуы (әлсізденуі, көмескіленуі). Жаңа дифтонггардың пайда болуы. Дауыссыз дыбыстар жүйесінің взгеруі. Орфография жүйесіндегі өзгерістер (француз ықпалы).

Б. Қазіргі замандағы ағылшын кезеңі. Орфография және сөздің айтылуының қалыптасу кезеңі ретінде. Осы замандағы ағылшын тілінде жіңішке дауысты дыбыстын көмескілену процесінің нәтижелері. «Дауыстылардың үлкен көшініңң дауыстылар жүйесінің өзгеруіне тигізген әсері. Осы көріністің фонетикалық жүйесіндегі жэне орфографиядағы нәтижелері. Дауыссыздардың өзгеруі: "р" вокализациясы, қатаң дауыссыздардың үяндануы, күрделі топтағы дауыссыздардың түсіп калуы. Ел^елгі, орта ғасырлық және осы замандағы ағылшын тілінің негізгі морфологиялық ерекшеліктері. Ағылшын тілі зат есімінің дамуы: А. Ежелгі ағылшын және герман есім жүйелерінің сипаттамасы. Есім жүйесінің грамматикалык түрлері: тек, сан, септік. Негіздер бойынша ежелгі есімдік жіктеу. Ә. Септік жалғауларынын дамуы. Зат есімді септеу жүйесінің дамуы. Қазіргі ағылшын зат есімдер жалғауларындағы ежелгі ағылшын жіктеулерінің іздері. Род және көптік категориялардын дамуы. Б. Септік және көптік жалғауларының осы аманғы жасалу тәсілдерінің қалыптасуы. Зат есімдер жүйесінде қарым-қатынасты білдірудің синтетикалык тілдерінің алитикалық тәсілдермен ауысуы.

А. Ежелгі кезеңдегі ағылшын тілі синтаксистік

жүйесінің казіргі ағылшын тілімен салыстырғандағы сипаттамасы.

Сөйлем ішіндегі сөз тәртібінік дамуы.

Ә. Негізгі сөйлем түрлерінің жетілуі. Сөйлем түрлаулы мүшелерінің

жасалу жолдары.

Б. Свйлем қүрамының уакыт өте келе күрделенуі. Сөйлемде сөз

төртібінің жолға қойылуы.

Құрмалас свйлемдердің жетілуі. Бағыныңқы сейлем түрлерінің

көбейуі. Қазіргі ағылшын тілінің синтаксисінде сараптау

(аналитикалық) тәсілдерінің жетілуі.

Тақырып 8 Осы кезеңдегі тарихи оқиғалар

Норманд тайпаларынын Англияны жаулап алуы және тигізген ыкпалы (XI - ғасыр). Феодализмнің дамуы. Англияның әлеуметгік жүйесі (XII - XV ғасыр). Ағылшын ұлтының қалыптасуы. Орта ғасырдағы Англияда француз тілі.

Тіл, диалект, тілдің түрі. Американ ағылшын тілінің фонетикалық, лексикалық және грамматикалық ерекшеліктері. Аустралия кұрлығына ағылшын тілінің енуі. Аустралиялық ағылшын тілінің негізгі ерекшеліктері.

1Расторгуева Т.А. История английского языка (на анг. языке). М., 1983

2Ильиш Б. А. История английского языка. М., 1968

3Иванова И.П. Хрестоматия по истории английского языка. Л., 1973

4Аракин В.Д. Очерки по истории английского языка. М., 1971

5Смирницкий А.И. Хрестоматия по истории английского языка. М., 1975

6Иванова И.П. Чахоян Л.П. История английского языка. М.,1976

Қосымша

7Смирницкий А.И. Хрестоматия по истории английского языка (средний и новый периоды) М., 1965

8Ярцева В.Н. Историческая морфология английского языка. М., 1965

9Ярцева В.Н. Исторический синтаксис английского языка. М., 1965