Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТОҒЫЗҚҰМАЛАҚ Ешмуратова А.Н.
| Әдебиеттер
1.МухамеджановаС.Н., МаханбеталиеваК.Т. Маталарассортименттері, қасиеттеріжәнеайқаспатүрлері. 2. МираИмержанқызы. Ауырмаңыз- газеті 3. ТәжіқызыС. Синтетикалық маталардың түрлері және олардың зияны. ТОҒЫЗҚҰМАЛАҚ Ешмуратова А.Н. - ЖТ-20-7k1 тобының студенті Сарманов А.М., Шымырбеков.А. – аға оқытушы Тоғызқұмалақ Өте қызықты әрі терең ойлауды талап ететін, халқымыздың даналығын көрсететін ұлттық ойындардың бірі тоғызқұмалақ. Халқымызбен бірге жасап келе жатқан тоғызқұмалақ ойыны қазіргі Республикамызда кең тарап, жетіліп келеді. Көпшілік халықтың өмірінде бүтін сандардың төрт амалын есептеп шығару осы тоғызқұмалақ ойыны арқылы қалыптасқан. Сондықтан бұл ойынды малшы математикасы деп аталған. Шындығында,бұрын далада кездесе кеткен екі малшы осы ойындағы қазан мен отаудың орнын жерді оя, дорбаларында жүрген қойдың кепкен 81 құмалағын әр отанға тоғыз Өте қызықты әрі терең ойлауды талап ететін, халқымыздың даналағын көрсететін ұлттық ойындардың бірі тоғызқұмалақ. Халқымызбен бірге жасап келе жатқан тоғызқұмалақ ойыны қазіргі Республикамызда кең тарап, дамып, жетіліп келеді. Көшпелі халықтың өмірінде бүтін сандардың төрт амалын есептеп шығару осы тоғызқұмалақ ойыны арқылы қалыптасқан. Сондықтан да бұл ойын «малшы математикасы» деп аталған. Шындығында, бұрын далада кездесе кеткен екі малшы осы ойындағы «қазан» мен «отаудың» орнын жерді оя қойып, дорбаларында жүрген қойдың кепкен 81 құмалағын әр отауға тоғыз.тоғыздан бөліп салып, бірден ойнай беретін болған. Тоғызқұмалақ ойыны қай кезде шығып, қалай қалыптасқаны қазірше белгісіз. Ал, Қазақстан жеріндегі жартастардың немесе төбенің үстіндегі тегіс тастың бетіне ойып салынған тоғызқұмалақ тақтасы бейнесінің қазірге дейін сақталуы бұл ойынды халқымыз көне замандарда.ақ ойнағанын аңғартады. Мәселен, Қаратау қаласына таяу, жердегі Ақшұңыр деген тас төбенің үстіне тоғызқұмалақтың атаулары мен қазандары қашап ойылған. Бұл тақтаны қай кезде кім ойып жасағаны әлі белгісіз. Ал жасау мақсаты, әрине, белгілі. Өйткені малшылар Ақшұңыр тас жотасынан төңіректегі малды қарай отырып, төбенің үстінде тоғызңұмалақ ойнаған. Тоғызқұмалаң ойынының тақтасы Тарбағатай тауының Сайқан жоталарындағы Қоржынбай жайлауы.ның етегіндегі жартастарға да ойып салынғаны белгілі болып отыр. Осындай тарихи деректерге сүйеніп, тоғызқұмалақты кошпелі қазақ халқының өмірімен бірге жасасып келе жатқан оның ұлттық ойындарының бірі деп толық айтуға болады. Әдебиеттер 1. «Тоғызқұмалақ әліппесі» С.Тілеубаев Алматы – 2000ж. 2. «Қазақтың ұлттық ойындары» Алматы-2005ж. 3. W.W.W. Google.ru. сайты.. ӘОЖ 378.14 жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|