Физика және техникалық пәндер кафедрасы
Геотермалдық энергия ресурстары мен қорларының түрлері
жүктеу/скачать 1.12 Mb.
|
| 1.4 Геотермалдық энергия ресурстары мен қорларының түрлері.
Геотермалдық энергия-қатты жыныстардың жылу өткізгіштігі, сондай-ақ ыстық су немесе бу-газ қоспасы арқылы оның терең қабаттарынан жоғарғы беткі қабаттарға шығатын жердің жылу энергиясы. Геотермалдық ресурстар гидрогеотермалдық және петрогеотермалдық болып бөлінеді. Гидрогеотермалдық ресурстар табиғи коллекторлармен қоршалған және жер қойнауының табиғи динамикалық жылу энергиясын тасымалдаушылары — геотермалдық сулармен (су, бу, бу-су қоспалары) ұсынылған геотермалдық энергия ресурстарының бөлігі болып табылады. Петрогеотермалдық ресурстар-бұл су өткізбейтін тау жыныстарының қаңқасында және іс жүзінде су өткізбейтін құрғақ жыныстарда орналасқан жылу энергиясының бөлігі. Пайдалануға жарамды барлық геотермалдық ресурстардың ішінде термалды сулардың үлесі 1% — дан сәл асады және тиісінше шамамен 99% - петрогеотермалдық ресурстарға тиесілі . Петрогеотермалдық ресурстардың орасан зор жылу қорларын іс жүзінде пайдалану өнеркәсіптік ауқымда жылу алудың тиімді жерасты жасанды жүйелерін — айналым жүйелерін, өткізгіштігі жоғары жылу қазандықтарын жобалау мен құрудың бірқатар күрделі ғылыми-техникалық мәселелерін шешу қажеттілігімен байланысты. Сондықтан геотермалдық энергияны игеру техникасы мен технологияларын дамытудың қазіргі кезеңінде оны практикалық пайдалану ауқымы пайдалану қорларының мөлшерімен және термалды сулардың жылу-энергетикалық әлеуетімен анықталады, яғни. гидрогеотермалдық ресурстардың мөлшері. Қазіргі уақытта қолданылатын гидрогеотермалдық энергияның пайдалану қорлары мен болжамды ресурстары терминдері негізінен синонимдер болып табылады. Пайдалану қорлары термині әдетте белгілі бір объектілердің жылу энергиясының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін термалды суларды қолдану мүмкіндігін бағалау кезінде қолданылады. Белгілі бір аймақта термалды суларды пайдаланудың ықтимал мүмкіндіктері бағаланған жағдайларда болжамды ресурстар термині қолданылады. Гидрогеотермалдық энергияның болжамды ресурстары-бұл есепті мерзім ішінде олардың тиімді жылу энергиясын пайдалануды қамтамасыз ететін техникалық-экономикалық өндіру кезінде бағаланатын барлық аумақ бойынша салыстырмалы түрде біркелкі орналастырылған шартты су жинау жүйесінен алынуы мүмкін табиғи жылу тасымалдағыш пен жылу энергиясының ең көп мөлшері.Гидрогеотермалдық энергияның (термалды сулар мен жылудың) пайдалану қорлары-бұл бағаланатын Сулы кешеннен оларды пайдаланудың берілген режимі кезінде және жылу тасымалдағыштың тиісті сапасы (температура, химиялық және газ құрамы) кезінде оны бүкіл есептік мерзім ішінде мақсатты пайдалану талаптарын қанағаттандыратын, техникалық экономикалық және экологиялық жағынан ұтымды су тартқыш құрылыстармен алынуы мүмкін болжамды ресурстардың бөлігі. пайдалану мерзімі. Пайдалану қорлары судың көлемдік шығыстарында (м3/тәулікте), ал жылу энергиясының қорлары — ГДЖ, тонна шартты отынмен (т у. т.) көрсетіледі. Әр түрлі типтегі кен орындарындағы пайдалану қорлары табиғи қорлармен және ресурстармен, жасанды қорлармен және тартылатын ресурстармен қамтамасыз етіледі . Табиғи қорлар гравитациялық күштер арқылы шығарылуы мүмкін кен орнының (учаскенің) контурындағы өнімді Сулы горизонттардың кеуекті кеңістігінде қоршалған жер асты суларының массасы ретінде қарастырылуы керек. Өнімді горизонттардың кеуекті кеңістігіндегі судың жалпы массасы геологиялық қорларды білдіреді. Геологиялық қорларға сонымен қатар қойнауқат қысымы ішінара немесе толық іске қосылған кезде кеуек кеңістігінен бөлінетін серпімді қорлар жатады. Өнімді кешеннің шатырынан төмен деңгей төмендеген жағдайда су беру коэффициентімен және құрғатылған су өткізгіш жыныстардың көлемімен анықталатын судың гравитациялық массасы алынуы мүмкін. Судың бұл массасы геологиялық қорлардың бөлігі болып табылады және оны сыйымдылық қорлары деп атайды. Жер асты суларының пайдалану қорларын қалыптастыруға қатысатын табиғи қорлар серпімді және кейбір жағдайларда сыйымдылық қорларынан тұрады. Пайдалану қорлары нақты шаруашылық объектілерінің жылу тасымалдағышқа қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін нақты кен орындарында геологиялық барлау жұмыстары кешенінің нәтижелері бойынша бағаланады. Гидрогеотермалдық энергияның болжамды ресурстары мен пайдалану қорларының мөлшері оларды жер қойнауынан алудың қолданылатын технологиясына байланысты. Қазіргі уақытта жер қойнауының қабат энергиясын басым пайдалануға негізделген дәстүрлі технология және пайдаланылған сулы горизонтқа пайдаланылған салқындатқышты кері айдауға негізделген геоциркуляциялық жүйелер (ГЦС) технологиясы қолданылады. Геоциркуляциялық технология кезінде жер қойнауындағы жылу тасымалдағыш ресурстарын толықтыруға, қабат қысымын ұстап тұруға және тиісінше жер қойнауының жылу энергиясын алу процесін қарқындатуға, сондай-ақ пайдаланылған суларды экологиялық қауіпсіз ағызу мәселесін шешуге қол жеткізіледі. Дәстүрлі технология ұңғымаларды пайдаланудың субұрқақ немесе сорғы әдістерімен жүзеге асырылады. Субұрқақты пайдалану кезінде ұңғыманың өнімділігі артық сағалық қысымның мөлшерімен шектеледі, ал оның мәні аз болған кезде ұңғыманы пайдалану, әдетте, экономикалық тұрғыдан тиімді болмайды. Суасты сорғыларының көмегімен ұңғымалардағы су деңгейінің қосымша төмендеуін құру ұңғымалардың өнімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді. Бірақ сонымен бірге жоғары температурада және коррозиялық сұйықтықтарда жұмыс істей алатын жоғары өнімді, жоғары қысымды сорғыларды құруға байланысты қосымша техникалық проблемалар туындайды. Жасанды қорлар өнімді горизонттарды геоциркуляциялық технологиялармен дамыту кезінде пайда болады. Оларды кері айдауды қолданбай әзірлеу нұсқасымен салыстырғанда өнімді көкжиектен алуға болатын қосымша су (пайдалы компоненттер, жылу) деп түсіну керек. 1.2 және 1.3 кестелерде геотермалдық энергия ресурстарының Ресей аймақтары бойынша жіктелуі мен бөлінуі көрсетілген. Тартылатын ресурстар-бұл пайдалану бұзылған жағдайларда өнімді горизонттың қосымша қоректенуі (су немесе жылу). Тартылатын ресурстарға іргелес горизонттардан ағып кету, саздан суды сығу, деңгейдің төмендеуімен терең компоненттің ағынын белсендіру, инфильтрациялық қоректенудің жоғарылауы және т.б. кіруі керек. тартылатын жылу ресурстары өнімді горизонттың салқындауы және қоршаған жыныстардан жылу ағынының белсендірілуі немесе градиенттің өзгеруіне байланысты жылу ағынының жоғарылауы нәтижесінде пайда болады . Жалпы потенциал-зерттелетін тау жыныстарының массивінде бұрғылаудың игерілген тереңдігі шегінде болатын геотермалдық энергияның орташа жылдық көлемі, оны толық пайдаланылған энергияға айналдырған кезде. жүктеу/скачать 1.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|