Х. Д. Чурин атындағы «Менеджмент және агробизнесті ұйымдастыру»

113 
түрі 
 
 
 
 
сыйымдылығы адам 
/сағат 
еңбекақының 
деңгейі,адам/сағат теңге 
данасына 
шаққан.жалақы,т
еңге 
жалпы 
Соның 
ішінде 
tо 
t1 
tо 
t1 
tо 
t1 
tо 
t1 
Еңб
ек 
сый
ым. 
Еңбека
қы 
деңгей
і 
 
А 
 
А 
12100 
16093 
19,4 
18,2 
42,4 
54,5 
677,6 
Б 
Б 
12100 
6897 
14,5 
13,9 
38,7 
48,4 
464,6 
 
 
14 - тәжірбиелік сабақ тақырыбы: 
Еңбек өнімділігін талдау 
Персоналды қарқынды пайдаланудың деңгейін бағалау үшін еңбек өнімділігінің 
жалпылық, жеке және қосымша көрсеткіштері пайдаланылады. Жинақтаушы көрсеткіш 
- бұл бір қызметкермен өндірілген өнімінің орташа жылдық, орташа күндік, орташа 
сағаттық мөлшері, сонымен бірге белгіленген құны бойынша бір қызметкерге келетін 
орташа жылдық өндірілген өнім. 
Жеке көрсеткіштер - бұл белгілі бір өнім өндіруге кеткен уақыт немесе бір 
адам/сағат немесе адам/күн шамасында өндірілген жеке дара өнім. Қосымша 
көрсеткіштер - бұл белгі бір жұмыс түрінің бірлігін орындауға кеткен уақыт немесе 
уақыттың бірлігінде орындалған жұмыс көлемі. 
Еңбек өнімінің көбірек қолданылатын жинақтаушы көрсеткіш-бір жұмыскердің 
жылдық орташа өндірген өнімі.Оның көлемі жұмысшылардың өнім өндіруіне ғана емес, 
персоналдың жалпы санындағы олардың үлесіне де байланысты, сонымен қатар, жұмыс 
істеген күнінің мөлшері мен жұмыс күнінің ұзақтығына тәуелді. 
14.1.-кесте.Еңбек өнімділігінің факторлық талдауға керекті мәліметтер 
Көрсеткіш 
Көрсеткіштер мәні 
Өзгерістер 
tо 
t1 
Персоналдың жылдық орташа саны ӨӨП 
 
200 
 
200 
 
- 
 
Соның ішінде жұмысшылар саны 
160 
164 
+4 
Жалпы 
қызметкерлерге 
қарағанда 
жұмысшылардың үлесі(Жү) 
0,8 
0,82 
+0,02 
Бір жұмысшының жыл бойында жұмыс 
істеген күні (К) 
225 
215 
-10 
Барлық жұмысшылардың жұмыс істеген 
сағаты 
280800 
264450 
-16350 
Жұмыс күнінің орташа ұзақтығы,сағ.(ЖҰ) 7,8 
7,5 
-0,3 
Базалық кезең бағаларымен өндірілген өні, 
мың теңге 
80000 
83600 
+3600 
Бір 
жұмысшының 
орташа 
жылдық 
өндірілген өнімі, мың теңге 
400 
418 
+18 
Жұмысшының өндірген өнімі: 
 
 
 
Жылдық орташа өнім,мың теңге (ЖОӨ) 
500 
509,8 
+9,8 

114 
Күндік орташа өнім,теңге (КОӨ) 
2222,2 
2371 
+148,8 
Сағаттық орташа өнім,теңге(СОӨ) 
284,9 
316,13 
+31,23 
 
 
15 - тәжірбиелік сабақ тақырыбы: 
Жұмыс уақытының қорын талдау 
 
 
( жағдай ) 
 
 
Персоналды толық пайдалануды бір жұмыскердің жұмыс істеген күнін және 
сағатын бағалау арқылы анықтауға да және жұмыс уақытының қорын (ЖУҚ) пайдалану 
дәрежесімен де есептеуге болады. Мұндай талдау әрбір жұмыскер санаты, өндірістік 
бөлімдер мен жалпы кәсіпорын бойынша жүргізіледі(15.1.-кесте). 
Жұмыс уақытының қоры жұмысшы санына, жыл бойы атқарған орташа жұмыс 
күніне және жұмыс күнінің орташа ұзақтығына байланысты болады. Бұл байланысты 
келесі түрде көрсетуге болады: 
ЖУҚ = ЖОС*К*Жұ 
 
15.1.-кесте. Кәсіпорынның еңбек ресурстарын пайдалану 
Көрсеткіш 
Көрсеткіш мәні 
өзгеруі(+,-) 
То 
Т1 
Орта жылдық жұмысшылар саны(ЖС) 
160 
164 
+4 
Бір жұмысшының бір жыл ішінде жұмысын өтеу 
күні(К) 
225 
215 
-10 
Бір жұмысшының бір жыл ішінде жұмысын өтеу 
сағаты(С) 
1755 
1612,5 
-142,5 
Орта жалғастырылған жұмыс күні (Ж) 
7,8 
7,5 
0,3 
Жұмыс уақытының жалпы қоры (ҚЖУ)адам/саны 
280800 
264450 
16350 
 
 
Талданатын кәсіпорындағы нақтылы жұмыс уақытының қоры жоспардан 16350 
сағ.кем,оның ішінде өзгерістер: 
а ) жұмысшылар саны: 
(164-160)*225*7,8 = -7020сағ.; 
б ) бір жұмысшының жұмыс атқарған күні: 
164*(215-255)*7,8 = -12792сағ.; 
в ) жұмыс күнінің ұзақтығы: 
164-215*(7,5-7,8) = -10578сағ.; 
Көрсетілген мәліметтер негінде кәсіпорын еңбек ресурстарын толық пайдаланбай 
келеді деп тұжырымдауға болды.Бұл жұмысшы орташа 225 күн орнында бар-жоғы 215 
күн жұмыс істеген.Осының әсерінен бір күндік жұмыс уақыттын босқа оздыруы 10 күнге 
көбейді, ал барлық жұмысшыға санасақ – 1640 күнге немесе 12792 сағатқа көбейді. 

115 
Ауысым (смена) бойынша жұмыс уақытын босқа оздыру: бір күнде олар 0,3 сағат 
құрайды, ал барлық жұмысшының жұмысын өтеу күндеріне санасақ – 10578сағат (164-
215*0,3). 
Жалпы жұмыс уақыттың босқа оздыруы – 23370 сағат(12792+10578) немесе 8,8% 
(23370/264450). 
Бір күндік және ауысым бойынша жұмыс уақытын босқа оздыру себебін анықтау 
үшін жұмыс уақытының жоспарлық балансы мен нақты балансын салыстыру арқылы 
білуге болады (15.2.-кесте). 

жүктеу/скачать 1.21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: