The Verb “To be”
“To be” етістігі
+
|
_
|
?
|
1
|
2
|
3
| |
I am
You/ we/ they are
He/ she/ it is
|
I am not
You/ we/ they are not
He/ she/ it is not
|
Am I ?
Are we/ you/ they ?
Is he/ she/ it ?
|
Атқаратын қызметтері мен мағыналары
Атқаратын қызметтері
|
Мағыналары
|
Мысалдар
|
1
|
2
|
3
|
1 Атауыш етістік
2 Көмекші етістік
|
болу, жатыр, отыр, тұр
жеке тұрғанда мағынасы жоқ
|
I am in Astana. -
Мен Астанадамын.
I was in London last year. – былтыр Лондонда болдым.
I am reading. - Мен оқып отырмын.
The report was written. - Баяндама жазылды.
|
Кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
|
3 Есім сөзді баяндауыштың байланыстырушы етістігі
4 Модальды етістіктің баламасы
|
жеке тұрғанда мағынасы жоқ
міндеттену, міндетті болу
|
I am busy. – Мен бос емеспін.
I was busy. - Менің қолым тимеді.
They are to come at
5 o’clock. - Олардың сағат 5-те келулері керек.
|
The verbs “Have” / “Have got”
“Have” / “Have got” етістіктері
|
+
|
-
|
?
|
1
|
2
|
3
|
I /we / you / they
have / have got
two sisters
He / she / it
has / has got two sisters
|
I /we / you / they don’t have / haven’t got two sisters
He / she / it
has / has got two sisters
|
Do I /we / you / they have two sisters?
Have I / we / you / they got two sisters?
Does he / she / it have two sisters?
Has he / she got two sisters?
|
Атқаратын қызметтері мен мағыналары
Атқаратын қызметтері
|
Мағыналары
|
Мысалдар
|
1
|
2
|
3
| |
1 Атауыш етістік
2 Тұрақты сөз тіркестерінің бөлігі
3 Көмекші етістік
4 Модальді етістіктің баламасы
|
ие болу, бар,
иелік ету
жеке тұрғанда мағынасы жоқ
жеке тұрғанда мағынасы жоқ
қажеттілік
|
I have a pen. – Менің қаламым бар.
I had a good rest in summer.
Мен жазда жақсы демалдым.
I have translated the letter. – Мен хатты аудардым.
I had to ask for help - Менің көмек сұрауыма тура келді.
|
Tense forms of the verbs
Етістіктің шақ түрлері
The Present Simple Tense
Бұл шақ үнемі істелінетін кәсіби және басқа күнбе-күнгі әрекетті, адамзатқа, ғаламзатқа тән үйреншікті, дағдылы жалпы қимыл, қозғалыс, амал, іс-әрекетті көрсетеді. Бұл шақ қазақ тіліндегі ауыспалы (жалпы) осы шаққа сәйкес келеді.
Forming the Present Simple Tense
Жасалуы
-
+
|
-
|
?
|
1
|
2
|
3
|
I play
You play
We write
They write
He plays
She writes
|
I do not play
We do not play
You do not play
They do not write
He does not play
She does not write
|
I play
Do you play ?
we write ?
they write
Does he play?
she write?
|
Using the Present Simple Tense
Қолданылуы
Cases of
using
Қолданыла-
тын көздері
(жағдайлары)
|
Жалпыға белгілі (мәлім), ақиқат шындық
|
Тұрақты, әдеттегі, жиі қайталанатын,
әдетке айналған іс-әрекет
|
Осы шақтағы
(кездегі)
оқиғаның, іс- әрекеттің бір ізділігі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Using of adverbs and adverbial modifiers
Әдетте қол- нылатын үс-теу және пы-сықтауыш сөздер
Examples
Мысалдар
|
The Sun rises in the East. - Күн шығыс-тан шығады.
The world is round. - Жер шары дөңгелек.
|
every day (week, year) – күнделікті (апта
сайын, жыл са-йын)
usually - әдетте
often – жиі
on Mondays – дүйсенбі күндері
I get up at 8 every day. - Мен күнде са- ғат 8-де тұра-
мын.
We live in Almaty.- Біз Алматыда
|
first – алдымен, әуелі
then – содан кейін
after that – кейін, содан соң
John gets up at 8 o’clock, does his morning exercises. Then goes to the bathroom. After that he has his breakfast. Джон сағат 8-де тұрады, таңғы жаттығуларын жасайды.Содан кейін жуынады, содан соң
|
Кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
|
4
|
|
|
тұрамыз.
She likes ice-
cream. - Ол балмұздақты жақсы көреді.
You sing beautiful. – Сіз өлеңді жақсы айтасыз.
He usually comes to the office at 9 o’clock. – Ол әдетте кеңсеге сағат 9-да келе-ді.
On Mondays I have got much work to do. Дүйсенбі күндері менің істейтін жұмысым көп.
|
таңғы асын ішеді.
Осы щақтағы
(кездегі)
|
The Past Simple Tense
Бұл шақ іс-әрекеттің бұрын болғанын, осы кезбен байланыссыз, сөйлеу кезіне қатыссыз екендігін көрсетеді. Қазақ тілінде бұрынғы өткен шаққа сәйкес келеді.
Forming the Past Simple Tense
Жасалуы
-
+
|
-
|
?
|
I
He
She played
We (wrote)
You
They
|
I
He
She did not
We play (write)
You
They
|
I
He
Did She play?
We (write)?
You
They
|
Using the Past Simple Tense
Қолданылуы
Cases of using
Қолданылатын көздері
|
Сөйлеу кезінен бұрын болып өткен іс-әрекет
|
Бірінен - соң бірі орындалатын іс-әрекет
|
Әдетте қайталанып отырылған іс-әрекет
|
The use of adverbs and adverbial modifiers
Әдетте қолданылатын үстеу және пысықтауыш сөздер
|
yesterday – кеше
last week - өткен аптада
ago (a month, a week, a year) – (бір ай, бір жеті, бір жыл) бұрын
on Sunday (s) – жексенбіде (жексенбі күндері)
in 1951 – 1951 жылы the other day – жақын күндерде two (days, years, weeks) ago –
|
at first – алдымен біріншіден
after - кейін
|
every day – күнделікті
often – жиі
always - ылғи
|
Кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
|
4
|
|
екі (күн, жыл, апта) бұрын
|
|
|
Examples
Мысалдар
|
Yesterday the manager received much mail.
- Кеше басшы көп хат алды. He came from Astana on Sunday. – Ол Астанадан жексенбі күні келді.
|
At first Arman turned off the light, closed the door and left the room. – Арман алдымен жарықты сөндірді, есікті жапты да бөлмеден шықты.
|
She wrote letters to her mother every day. – Ол анасына күнде хат жазып отырды.
|
The Future Simple Tense
Қайталанатын дағдылы, әдеттегі іс-әрекеттің келешекте іске асатындығын білдіреді. Бұл шақ қазақ тіліндегі ауыспалы келер шаққа сәйкес келеді.
Forming the Future Simple Tense
Жасалуы
+
|
-
|
?
|
I / we shall write
He / she / you / they will write
|
I / we shall not write He / she / you / they will not write
|
Shall I / we write?
Will he / she / you / they write?
|
Using the Future Simple Tense
Қолданылуы
|
Cases of using
Қолданылатын кездері
|
Келешекте болатын іс-әрекет
|
Келешекте қайталанылатын іс-әрекет
|
Келешекте бірінен соң бірі орындалатын іс-әрекет
|
Келешекте орындалатынын жоспар мен ойдың “ to be going to” сөз тіркесі арқылы қолданалуы
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Using of adverbs and adverbial modifiers
Әдетте қолданылатын үстеу мен пысықтауыш сөздер
|
tomorrow – ертең
soon – жақында
next (day, week, month, year) – келесі (күні, аптада, айда, жылы)
|
every day – күнделікті
often – жиі
always - ылғи
|
at first – алдымен
then – кейін
after – сонан – соң, кейін
|
“ to be going to” – бір нәрсені істеуді жоспарлау
|
Using of adverbs and adverbial modifiers Әдетте қолданылатын үстеу мен пысықтауыш сөздер
Examples
Мысалдар
|
This evening-бүгін кешке
In a few days- бірнеше күннен соң (жақын күндерде)
He will learn French
next year. – Ол келесі жылы француз тілін оқиды.
|
She often writes letters to her mother.
- Ол анасына
жиі хат жазып тұрмақшы.
|
I shall come home and then I shall prepare my home-work.
- Мен үйге келемін де, үй тапсырмасын орындаймын.
|
She is going to play chess with
her brother this evening. – Бүгін
кешке ол ағасымен шахмат ойнамақшы.
|
Кестенің жалғасы
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
|
I shall read this book soon. – Мен бұл кітапты жақында
оқимын.
|
|
|
|
The Present Progressive Tense
Іс-әрекеттің сөйлеу кезінде болып, жалғасып, жүріп жатқанын, аяқталмағанын білдіреді.
Қазақ тіліндегі нақ осы шаққа сәйкес келеді .
Forming the Present Progressive Tense
Жасалуы
-
To be + v + -ing (Present Participle)
|
Достарыңызбен бөлісу: |
