Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет242/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
лин нің «Сары май», «Берен», т.б. 
әң гімелері мысалға алынды. Дис-
куссия қазақ әдебиетінде формализм, 
натурализмге ұрынған кемшіліктер-
дің болу себебі, «ақын-жазушылар-
дың әлі социалистік реализм әдісін 
терең түсініп, жан-жақты меңгеріп, 
билеп әкете алмағандығынан» деген 
қорытындыға келді.
Қорыта айтқанда, қазақ әде-
биетіндегі формализм, натурализм 
туралы айтыс әдеби-теориялық ой-
пікірдің әдеби ағымдар туралы ұғым-
түсініктерді меңгеру жолын дағы 
сәтті ізденістер жасай алғандығын 
көрсетті. Бұл мәселеге арналған 
мақалалардың басты ерекшелігі сол 
кездегі сында орын алып отырған 
шығарманы мазмұндап кету, тақы-
рып, кейіпкер тұлғасы туралы тап-
тық тұрғыда саяси мәндегі пікір 
білдіруден көрі теориялық талдау 
жасаудың нақты көрініс табуы болды. 
Кейбір артық-кем айтылған пікірлер 
болғанымен де ұлттық әдебиеттегі 
формализм, натурализм белгілерін 
ғылыми тұрғыда анықтап беруі ал-
дағы көркемдік дамуда жетекшілік 
мән атқарғаны анық. 
Бұл айтыс қазақ әдебиеттану ғы-
лымына әдеби жанр, ағым және 
көркемдік әдіс, көркем шығармаға 
теориялық талдау жасап, жетістік-
тер мен кемшіліктерді саралауда 
жаңа ізденістер жасауына жол ашты. 
Әдебиет маркстік-лениндік әдіс на-
маны басшылыққа алған теорияның 
заңдылықтарына икемделе бастады 
да, көркемдік даму, поэтикалық жаңа 
түр мен келісті ырғақ іздеу, жаңа об-
раз сомдауда социалистік реализм нің 
талап-тілегін басты бағдарда ұс тау-
ға көшті. Осыған байланысты әде-
биет теориясының мәселелерін сөз 
етуді басты назарға алған мақалалар 
жазылып, олар қазақ әдебиеттану 
ғылымындағы әдеби-теориялық бі-
лімдер системасының толық қалып-
тасуы жолында өз үлесін қосты. Әсі-
ресе, 30-жылдардың орта кезіндегі 
қазақ поэзиясының жанрлық даму 
жолындағы ізденістерінде орын 
алған кейбір форма қуушылық пен 
құр ғақ баяндау, әсірелей бейнелеу-
шілік осы сипаттағы мақалалардың 
негізгі өзегі болды. Қ. Өтеповтің, 
Е. Ысмайыловтың мақалаларында 
әдеби шығарманың көркемдігі, об-
раздық қасиеті, мазмұн мен түрдің 
бірлігі, образ және типтендіру секілді 
теориялық мәселелер біршама жатық 
баяндалған. Авторлар өз пікірлерін 
сол кезеңдегі сәтті және нашар 
жазылған өлеңдерді сынай отырып, 
әдеби-теориялық тұрғыда нақты 
білдірген. Әдебиет теориясының 
мәселелеріне арнайы оқулық жаз-
ған Е. Ысмайылов бұл саладағы 
алғашқы бастамаларын баспасөз бе-
тіне жариялап отырды. Өзінің «Ли-
рика мәселелері» атты зерттеу ма-
қаласында, лирикалық өлеңдерінің 
өзіне тән жанрлық ерекшелігін ашу-
ды басты мақсат етіп алған. Ол үшін 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


261


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет