Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| І БӨЛІМ. Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
растырушылар үлкенді-кішілі он жеті фольклорлық үлгіні кіргізе оты рып, бұл жинаққа фольклорлық жанр- лардың әр түрін қамтуға ұмтылған және тақырыптық, мазмұндық, көр- кемдік ерекшелігін ашу мақсатында этнографиялық тұрғыда қарастырған. Бұрын да белгілі бұл жайларды тер мелеп айтып отырған себебіміз – ұлт тық ғылыми-зерттеушілік ой-пі- кір дің ХХ ғасыр басында фольклор- лық асыл қазынамызды игеру ба- рысында толық оянып, орыс әде биет- тану ғылымындағы мәдени-та рихи мектеп бағытына сай жұмыс жасай бастағанын дәлелдеу. «В истории культурно-исторической школы был период неосознанных, стихийных тенденций, когда преобладала лите- ратуроведческая практика. Эта прак- тика наметилась еще в трудах писате- лей и ученых ХVІІІ века и характери- зовалась двумя моментами. Прежде всего – это был интерес к древнему периоду отечественной поэзии. Вто- рой момент – интерес к народному творчеству. Это был период соби- рания и издания материалов народ- ного творчества: песен, былин, по- словиц, поговорок», – деп жаза келе ғалым А. М. Крупчанов бұл кездегі фольклорлық мұраны игеру белгілі бір ғылыми жүйедегі зерттеу әдісі бойынша емес, оның тәрбиелік және әдеби мәнін танытуға ұмтылатын жалпыламалық сипатта болатынын ашып көрсетеді [9, 12]. Бұл біз үшінші топ деп бөлектеп көрсетіп отырған қазақ фольклористерінің алғашқы кез дегі еңбектерінде фольклорта- ну тура осындай дәрежеде көрініс тап ты. Алайда осы зиялылардың фольк лорлық мұраны игеру сала- сын дағы еңбектерінің арқасында қа зақ даласында филологиялық бі- лімдер системасы кеңінен таралуы анық байқалды да, әдеби мұраға ғылыми тұрғыда қарау тенденци- ясы қалыптаса бастады. Ғылыми түсініктер мен ұғымдарды меңгере бастаған эстетикалық таным-бі лік зерттеушілік мәнге ие болуға ұм- тылды, сыншылдық ой-көзқарас бел гілі бір шығарма немесе мәселе тө ңірегінде нақты пікір білдіре бас- тады. Ұлттық ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдің ХХ ғасыр басында фоль- клортану саласындағы тарихи да ғылыми мәні зор ізденістерін орыс фольклорист-ориенталистерінің ең- бектерін қоса қарастырсақ, бірта- лай жетістікке қол жеткенін байқар едік. Алайда, ол фольклорист ғалым С. Қасқабасовтың ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы зерттеу ең- бек терге шолу жасай келіп: «Бұл кезеңде қазақ фольклористикасы ғы- лымның жеке саласы ретінде толық қалыптасып болды», – деген тұжы- рым жасауына негіз бола алмайды [8, 146]. Рас, орыс ғалымдары мен жергілікті ұлт зиялыларының орасан зор еңбегінің арқасында фольклор- Ре по зи то ри й К ар ГУ |