Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
«Әдебиеттану ғылымы мен сыны- ның дәрежесі жоғары болсын» (1956, 22 наурыз) атты бас мақала мен «Казахстанская правда» газетіндегі М. Қаратаевтың «Нужна подлин- но научная история қазахской ли- тературы» (1956, 14 қазан) деген мақаласы болды. Оларда партияның көркемөнер иен ғылым саласын- дағы жаңа саясаты түсіндіріле келіп, әдебиеттану мен сындағы орын ал- ған кемшіліктерді түзету мен жаңа- ша зерттеуде лениндік әдіснаманың қағидаларын басшылыққа алудың жолдары методологиялық тұрғыда негізделді. Бұл «Қазақ әдебиеті» газетінің «Әдебиет және әдебиеттану ғылымы» аталатын бас мақала- сында кеңірек сөз болды да, қазақ әде биетінің ғылыми тарихын жасау мәселесі нақты қойылды. Осы секілді жаңаша көзқарастан қуат алған ұлт- тық ғылыми-зерттеушілік ой-пікір бұған дейінгі өткен жолындағы бар- жоғын түгелдеуге батыл кірісті. Р. Бердібаевтың «Қазақ әдебиеті тарихының кейбір мәселелері» («ӘжИ», №2), Ә. Дербісалиннің «Байсалды зерттеуді қажет ететін мәселе» («Қ. Ә.», 4 мамыр), М. Дүйсеновтің «20-жылдардағы қазақ совет әдебиеті», С. Сейітовтің «Казах ская советская литерату- ра перио да довоенных пятилеток» (1956, ҒА-ның Хабарлары, V кітап), Б. Кен жебаев тың «Қазақ совет әде- биеті кезеңдері жөнінде» («Қ. Ә.», 7 желтоқсан), Ә. Қоңыратбаевтың «Сынның сырқаулары» («Қ. Ә.», 3 ақпан) секілді мақалалары ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің әрі-сәріде тұрған кезіндегі алғашқылығымен ғана емес, жаңа арнаға бастайтын батыл барлаулар жасай алуымен құн- ды. Ең бастысы, тұрпайы социоло- гиялық көзқарастағы бағалаулардың әдебиеттің таптығы қағидасын асы- ра дәріптеуден туғандығының сы- ры ашыла бастады. Бұл – бір. Екін- шіден, 1920-1930 жылдардағы әде- биетті іштей бірнеше кезеңдерге бөлу жолындағы алғашқы түсініктер қалыптасты. Орыс әдебиеттануының осы бағыттағы қадамдарына сүйене отырғанымен, Б. Кенжебаев өзінің 1941 жылғы «Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті» атты кітапшасындағы қа- зақ әдебиетін дәуірлеу туралы көз- қа расын жалғастыра отырып, оның «Совет әдебиеті» деген бесінші кезеңін енді «Қазақ совет әдебиеті» деп атады. Оны іштей «қазақ совет әдебиеті дамуының алғашқы кезеңі», «соғысқа дейінгі бесжылдықтар дә- уіріндегі әдебиет», «Ұлы Отан со- ғысы кезіндегі әдебиет», «соғыстан кейінгі жылдардағы әдебиет» деген кезеңдерге бөлуді ұсынды, ғылыми- зерттеу жұмыстарды осы жүйеде жүргізуге шақырды. Осының бар- лығы 20-30-жылдардағы әдебиеттің туып-дамуына үлес қосқан ақын- жазушылар шығармашылығының жа ңаша бағалана бастауына, зама- Ре по зи то ри й К ар ГУ |