Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
Әдеби мұраларды көне дәуірден ба- стап зерттеу идеясын алғаш көтеруші ғана деп емес, осы сала бойынша монументальды еңбектер қалдырып, қазақ әдебиеттануында өзінің ғылыми мектебін қалыптастырды. Профес- сор Б. Кенжебаевтың жоғарыда сөз еткен еңбектерінің негізінде және қазақ әдебиетінің тарихының арғы бастауларын ғылыми тексеру жолын- да ғалымның жетекшілігімен қор- ғалған М. Мағауиннің «ХV-ХVІІІ ға - сырлардағы ақын-жыраулар поэзия- сы» аталатын кандидаттық диссер- тациясы ұлттық әдебиеттің тарихын үш ғасырға алға апаруы шын мә- нін де ұлттық ғылыми-зерттеушілік ой-пікірде үлкен жаңалық болды. Ғалым бұл бағыттағы ізденістерін өзінің ғылыми мектебіндегі шәкірт- теріне жетекшілік жасау арқылы ыжда хаттылықпен тереңдете түсті. Оған М. Жолдасбеков, Н. Келімбе- тов, А. Қыраубаевалардың ежелгі дәуір әдебиеті тарихын зерттеу са- ла сындағы ғылыми еңбектері мен зерттеулері дәлел. Бұл түркі халық- тарының VІ-ХІV ғасырлардағы әде- би мұрасының ғылыми тұрғыда зерт теліп, әдеби-тарихи мектептің қалыптасуына себеп болып ғана қойған жоқ. Орхон-Енисей жазба ескерткіштерінен бастап Қ. А. Яс- сауии шығармаларына дейінгі ұшан- теңіз классикалық мұраның халық- тың рухани азығына айналуына жол ашты. М. Қашқари, Ж. Баласа- ғұни, А. Игүнеки, З. Бабыр, Н. Раб - ғузи, Қ. А. Яссауии және т.б. еңбек- терінің ұлт тілінде басылып шығуы мен зерттелуінің жан-жақты қолға алынуын қазіргі кездегі ұлттық әде- биеттанудың мол табыстарының бірі десек, артық айтпаған болар едік. Ұлттық әдебиеттану ғылы мының білімпазы, атақты ғалым Б. Кен- жебаевтың негізін қалаған ғылыми мектебінің шәкірттері ұлттық әде- биеттің тарихын тұтас толық және кешенді түрде зерттеуде тың бастама- лар жасау жолында соны ізденістерге толы ұмтылыстар жасап жатыр. Ұлттық әдебиеттану ғылымын- дағы «екінші мектеп (жетекшісі З. Қабдолов) бойынша әдебиет теориясының түбегейлі мәселелері кең зерттеліп, терең талданып, жо- ғарғы мектепке арналған оқулық жазылды» деп нақтылай келе З. Қаб- долов: «Қазақ әдебиеттануының бұл саласы сонау А. Байтұрсынов ең- бегінен (Әдебиет танытқыш) бастап, Қ. Жұмалиев (Әдебиет теориясы), Е. Ысмайылов (Әдебиет теориясы- ның мәселелері) еңбектеріне жалға- сатын. Соңғы кітапта (Сөз өнері) осылардың тәжірибесі пайдалана тұ- ра, әдебиет теориясы бұрынғындай тек терминдер маңында ғана қисын- қағида қалыптастырумен тынбайды, әдебиеттің ең бір өзекті теориялық мәселелері жазушының шеберлігі жә не әдеби шығармашылықтың пси- хологиясымен тығыз байланыста Ре по зи то ри й К ар ГУ |