Химия лабораториялық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау Павлодар (07) ббк 54 я 7 Х 45 С. Торайғыров атындағы пму ғылыми кеңесімен мақұлданған


Тәжірибе Тұз ерітіндісінің гидролиздегі реакциясы



бет2/2
Дата09.07.2016
өлшемі499.5 Kb.
#186948
1   2

1 Тәжірибе Тұз ерітіндісінің гидролиздегі реакциясы

Лабораториялық журналға төмендегі кестені көшіріп, алты түрлі тұзбен тәжірибе жасап, нәтижесін жазыңдар.


1 кесте




Тұздың формуласы

Лакмустың түсі

Ерітіндінің реакциясы

Ерітіндінің рН

Тұз қандай негіз бен қышқылдан кұралған

1




Қызыл

қышқыл

рН = 2

әлсіз негіз+ күшті қышқыл

Әрбір бөлек сынауыққа 2 - 3 мл. келесі тұздардың ерітіндісін

құйындар:


  1. Натрий карбонаты;

  2. Мырыш хлориді;

  3. Натрий нитраты;

  4. Алюминий сульфаты;

  5. Темір хлориды (III);

  6. Натрий ацетаты.

Тұздың ерітіндісін сынауыққа құйып, әмбебап лакмус қағазын

сала отырып, ортаның реакциясын анықтаңдар (орта сілтілік пе, әлде қышқылдық па?). Реакцияның нәтижесін кестеге жазыңдар. Гидролизге түскен тұздың иондық және молекулалық формуласын жазыңдар.


2 Тәжірибе Температуның гидролизге әсері
Натрий ацетатының ерітндісіне 1 - 2 тамыш фенофталейн

қосыңдар. Ерітіндінің түсінің өзгеруінің жылдамдығына назар аударыңыздар. Ерітінді құйылған сынауықты қайнағанша қыздырындар. Ерітінді түсінің өзгеру шапшаңдығы қалай болды? Алынған нәтижені түсіндіріңдер. Қандай өзгерістер болды? Гидролиз реакциясының тендеуін жазып, нәтижесін шығарыңдар.


3 Тәжірибе Әлсіз негізден түзелген тұз және әлсіз

қышқылдан түзелген тұздың гидролизі
5 - 6 мллилтр алюминий сульфатына сол көлемде, бір тамашадан натрий карбонатының ерітіндісін қосындар. Берліген тұздардың гидролизінің тепе-тендігінің ығысуының нәтижесінде алюминий гидроксидінің тұнбасы пайда болады. Реакцияның тендеуін жазыңдар:

Алюминий сульфаты мен натрий карбонаты, нәтижесінде

алюминий гидроксиді және көмір қышқылы түзіледі.

Гидролиздің қайтымсыздығы жайлы нәтиже шығарыңдыр.


Бақылау сұрақтары және есептер


  1. Тұздардың гидролизі дегеніміз не?

  2. Мысалға келтірілген қандай тұздар гидролизге

Ұшырамайды; натрий силикаты, калий сульфиті, калий хлориді, калий бромиді.

  1. Алюминий хлориді гидролизінің тендеуінің оң жағына

Бірінші дәрежеде не жазылу керек?

  1. Қай тұздардың гидроизі анион арқылы жүреді; аммоний

хлориді, калий сианиді, магний хлориді, натрий сульфиді.

5 Гидролиздің дәрежесі деп нені айтады және ол қандай

факторларға тәуелді болады?


  1. Реакция тере-тендігін тура реакция жағына қалай

ығыстыруға болды:

а) концентрацияны арттырғанда;

б) қысқымды арттырғанда;

в) ерітіндіні суытқанда?
5 Лабораториялық жұмыс Электролиз
Жұмыстың мақсаты: әр түрлі тұздардың электролиздену

әдістерімен танысу.



Теоретиялық бөлім. Барлық заттар электролиттер және

бейэлектролиттер болып екіге бөлінеді. Электролиттер дегеніміз – ерітінділері немесе балқымалары электр тоғын өткізетін заттар. Бейэлектролиттер дегеніміз - ерітінділері немесе балқымалары электр тоғын өткізбейтін заттар. Электролиттер ерітіндіде немесе балқымада иондарға ыдырайды. Бұл құбылысты электролиттік диссоциациялану процессі деп атаймыз. Электролиттерге қышқылдар, тұздар, негіздер жатады. Қалған заттар бейэлектролиттеге немесе әлсіз электролиттерге жатады. Әлсіз электролиттердің азғана бөлігі ғана иондарға ыдырайды.

Эленктролиттердің ерітінділері арқылы электр тоғын

өткізгенде (оң зариядталған) катиондар теріс зариядталған электродтарға, ал аниондар (теріс зариядалған) оң зариядталған электродтарға қарай тартылады. Катодта катиондар аз зариядталған нейтралды атомдарға немесе иондарға айнала отырып электрондарды өздеріне қосып алады.



Аниондар анодта нейтрал атомдарға айнала отырып иондарын

береді.


Ерітінді арқылы электр тоғын өткізген кезде электролиттер

иондарға ыдырайды. Электр тоғының әсерінен ыдырайтын затты электролиз деп атайды.

Электролиз процессі сандық жағынан Фарадей заңына

бағынады.

Бірінші заң. Электролитте бөлінген заттардың саны

электролитті ерітінді арқылы өтке электрдің санына тура пропорционал.

Екінші заң. Әр түрлі электролит ерітінді арқылы өтке бірдей

электр тоғының мөлшері электродта бөлінегн заттардың химиялық эквиваленттілігіне пропорциональды болады. Кез келген заттың 1 г-экв – ін алу үшін электролит ерітінді арқылы 96500 кулон или 26,8 а*ч электрліктегі затты өткізу керек. Кез – келген затты бөліп алу үшін ол заттың белгілі мөлшерін электролиздеу керек. Осы мөлшерді Фарадей саны деп атайды. Фарадей заңын жалпылай былай өрнектеуге болады: Электролит ерітінді арқылы өткен электрдің мөлшері электродта бөлінген заттың грамм – эквивалент мөлшеріне пропорциональды болады


(1)
мұндағы, – электрдің мөлшері, к, немесе а * ч; – Фарадей

саны


(96500 к, немесе 26,8 а * ч); - электродта бөлінген заттың грамм-эквивалент мөлшері. Егер зат мөлшерін граммен есептесе, онда

(2)
мұндағы, А – зат мөлшері, г; Э — химиялық эквивалент.

Практикада ылғи да «электрохимиялық эквивалент» ұғымы қолданылады.

Электрохимиялық эквивалент дегеніміз затты 1 а • ч электрлікттегі электролит ерітінді арқылы өткізгендегі бөлінген зат мөлшері. Электрохимиялық эквивалент химиялық эквиваленттің 26,8 бөлігіне тең. Көп жағдайда электролиз кезінде заттың бөлінуіне тоқтың барлығы жұмсалмайды. Себебі қосымша жағдайлар болуы мүмкін. Мысалы, хлоридтерді кезде электролиздеген кезде тек қана хлоридтер тотықпайды, сонымен қатар гидроксид иондары да бөлінеді. Осындай жағдайда электр тоғының пайдалы әсер ету коэффиценті 1-ден немесе 100%-дан кіші болады

Электрохимиялық өндірістерде тоқтың пайдалы әсер ету

коэффициенті практика жүзінде алынған заттың Фарадей заңы бойынша бөлінуге тиісті зат мөлшерінің жартысына тәуелді. Бұл заттың тоқпен шығымы деп аталады
(3)
мұндағы, а — заттың тоқпен шығуы; тпрэлектролиз кезінде

түзілген заттың мөлшері; mтеор — Фарадей заңы бойынша түзілуге тиісті заттың массасы. Электролиз заңдарының көмегімен төмендегідей типтегі есептерді шығаруға болады;



  1. Берілген тоқ мөлшерінде электролит ерітінділер арқылы

өткендегі бөлінген заттың мөлшерін анықтау.

  1. Белгілі мөлшердегі затты алу үшін электролит ерітінді

арқылы өткізетін тоқтың мөлшерін есептеу.

  1. Тоқ бойынша заттың шығымын немесе электр тоғының

пайдалы әсер ету коэффицентін анықтау.

  1. Химиялық эквивалентті анықтау.

Тоқ мөлшерін анықтау үшін тоқ күшін оның жүріп өткен

уақытына көбейтеміз. Электрліктің мөлшері ылғи да кулонометрмен өлшенеді. Кулонометр — бұл электролит болып саналатын құрылғы. Оның электродтары металл сульфаттарының ерітінділерімен толтырылған. Егер кулонометр мыс болса оның электродтары мыстан жасалады. Ал оның электролиттері мыс сульфаты болады. Электр тоғын өткізген кезде анод ериді, ал анодтан ерітіндіге қанша мыс өтсе сонша мыс катодқа жиналады. Катодқа жиналған мыстың мөлшері бойынша кулонометр арқылы өткен тоқтың мөлшері және электролизердің мөлшері анықталады.


1 Тәжірибе Натрий сульфатын электролиздеу

Қажетті құрал-жабдықтар: Электролизер, 5%-тік натрий сульфатының ерітіндісі, лакмус.

Жұмыстың барысы: электролизерді натрий сульфатының ерітіндісімен толтырамыз. Трубканың екі басына да бірнеше тамшы бейтарап күлгін лакмус ерітіндісін қосамыз. Көмір электродтарын салып және оны тұрақты тоқ көзіне қосамыз. Осы кезде анодқа оттегінің, катодқа сутегінің жиналғаны байқалады. Ерітіндінің түсі электролизердің бастапқы калонасында қызыл болады, ал басқасында көк болады

Судың электродтағы электрохимиялық тотығу-тотықсыздану реакциясы басқа реакциялармен салыстырғанда пайдалы болып саналады.


Есептер мен жаттығулар


  1. Кадмий сульфатының ерітіндісі арқылы 3,35 а * ч электр

тоғын өткізгенде катодқа қанша кадмий жиналады?

  1. 0,402 а, тоқ күшінде кадмий сульфаты арқылы

электролиз өткізгенде Определите время прохождения через раствор сульфата кадмия электрического тока силой за которое на катоде выделится 3,36 грамм кадмия.

  1. Күміс нитратының ерітіндісі арқылы 0,804 а күштегі

тоқты 2 сағат бойы өткізген. Осы кезде катодқа 6,156 грамм күміс жиналды. Тоқ бойынша күмістің шығымын есептеңдер.

  1. Мыс купаросының ерітіндісі арқылы 5,36 а күштегі тоқты

30 минут бойы өткізгендегі катодқа бөлінегн мыстың массасын есептеңдер.

  1. Металл хлоридінің балқымасын электролиздеген кезде

0,896 литр хлор қалыпты жағдайда және 3,12 грамм металл бөлінді. Қандай металдың хлориді электролизденгенін анықтыңдар.

Әдебиет
1 Аханбаев К. Химия.  Алматы. : «Ана тілі», 1998.  280 б.

2 Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. – Алматы. :

«Ана тілі», 1992.  639 б.

3 Воробьева О. И., Лавут Е. А., Тамм Н. С. Вопросы, упражнения и задачи по неорганической химии: учебн. пособие.  М. : МГУ, 1985.  175 б.

4 Глинка Н. Л. Общая химия. / под ред. к.х.н. В. А. Рабиновича

 М. : Издательство "Химия", 1977.  719 б.

5 Глинка Н. Л. «Задачи и упражнения по общей химии»

анорганикум / под ред. Л. Колдица. В 2 - х т.  М. : Мир, 1984.

6 Глинка Н. Л. Общая химия / под ред. А. И. Ермакова.  28 - е

изд., перераб. и доп.  М. : Интеграл - Пресс, 2000.  728 б

7 Лидин Р. А., Молочко В. А., Андреева Л. А., Цветков А. А. Основы номенклатуры неорганических веществ.  М. : Химия, 1983.  112 б.

8 Лидин Р. А., Молочко В. А., Андреева Л. А., Цветков А. А. Химические свойства неорганических веществ.  М. : Химия, 1997.  480 б.

9 Любимова Н. Б. Вопросы и задачи по общей и неорганической химии.  М. : Высш. шк., 1990.  351 б.

10 Мартыненко Л. И., Спицын В. И. Методологические аспекты курса неорганической химии.  М. : МГУ, 1983.  185 б.

11 Общая химия. / под ред. Е. М. Соколовской, Л. С. Гузея.  М. : Изд - во Моск. ун-та, 1989. – 640 б.

12 Полторак О. Н., Кобва Л. М. Физико-химические основы неорганической химии: учебное пособие.  М. : МГУ, 1984.  284 б.

13 Практикум по общей и неорганической химии.  Алматы: Казахский университет, 2001.

14 Практикум по общей и неорганической химии: Пособие для студентов вузов / под ред. Павлова Н. Н., Фролова В. И.  2 - е изд., перераб. и доп.  М. : Дрофа, 2002.  304 б.

15 Семишин В. И. Практикум по общей химии.  М. : Изд - во Химия, 1967.  224 б.

16 Химия и периодическая таблица. / под ред. К. Сайто.  М. : Мир, 1982.  320 б.



Мазмұны
Кіріспе ..……………………………………………………. …….. 3

1 № 1 Лабораториялық жұмыс Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары...………………………………………….…..………… 6 2 № 2 Лабораториялық жұмыс Ерітінділер..………..…................ 13

3 № 3 Лабораториялық жұмыс Тотығу – тотықсыздану реакциялары ……..……………………………... ……………………....16

4 № 4 Лабораториялық жұмыс Тұздар гидролизі....…….………..20

5 № 5 Лабораториялық жұмыс Электролиз …….... .………......... 24

Әдебиет ........…………………………………….……………..... 29



Рецензия
«Химия» пәнінен жасалған лабораториялық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау 050607-биология, 050608-экология, 050609-география, 050802-зоотехния және 050807-орман шаруашылығы ісі мамандықтарының студенттеріне арналған.

Әдістемелік нұсқауда «Химия» пәні бойынша лабораториялық жұмыстарды орындауға арналған жұмыстардың барысы жазылған. Әдістемелік нұсқау «Химия» пәнінің типтік және жұмыс бағдарламасына сәйкес тақырыптар бойынша бес лабораториялық жұмыстан құралған.

Әдістемелік нұсқауда практикалық жұмыстардың қысқаша жалпы курсы, негізгі түсініктер және негізгі анықтау жолдары, студенттерді лабораториялық жұмысқа дайындау ережесі және оның орындалу реті, жұмыс жасаған кездегі техника қауіпсіздік ережесі және жұмысты аяқтағаннан кейінгі қойылатын талаптар берілген.

Әрбір лабораториялық жұмыстың орындалу әдісі және жұмыс барысы жазылған және жұмыстың соңында бекітуге арналған бақылау сұрақтары мен есептер берілген.

қолдануа арналған. Әдістемелік нұсқау жоғарғы оқу орындарының химиялық емес мамандықтарына арналған. Сонымен қатар оны химия негіздерін өз бетінше үйренушілер үшін оқу құралы ретінде қолдануға болады және ол химиялық колледж студенттері, жоғарғы сынып оқушылары үшін

х.ғ.к., аға. оқытушы А. Қ. Тұрсынова



БЕКІТЕМІН

ОЖ жөніндегі проректор

С.Торайғыров атындағы ПМУ

____________ Н.Э.Пфейфер

"____" ________ 200 __ж.


Құрастырғандар: оқытушы А. К. Көлпек

аға оқытушы Т. С. Байжұманова

Химия кафедрасы




Кафедра мәжілісінің отырысында бекітілді "__" ______ 200__ж. №_____ Хаттама



Кафедра меңгерушісі ________________ Әміреев Р.Ә.

(қолы)
Биология – химия факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданған
"_____" ___________ 200__ж. № _____Хаттама
ӘК төрағасы ______________________ Бүркітбаева Ұ.Д.

(қолы)


КЕЛІСІЛДІ
Факультет деканы _____________ Базарбеков Қ.Ұ. "___" ____ 200__ж.

(қолы)




СМБ нормабақылаушы ________ Баяхметова Г.С. «__» _____ 200__ж.

(қолы)

ОӘК МАҚҰЛДАНДЫ
ОӘК төрағасы _______________ Головерина Л.Т. "__" ______200__ж.

(қолы)






БЕКІТЕМІН
БХФ деканы

________ Базарбеков Қ.Ұ.

«____» _________200__ж.




Құрастырғандар: оқытушы А. К. Көлпек

аға оқытушы Т. С. Байжұманова

Химия кафедрасы



Кафедра мәжілісінің отырысында бекітілді "__" ______ 200__ж. №_____ Хаттама



Биология – химия факультетінің әдістемелік кеңесімен мақұлданған
"_____" ___________ 200__ж. № _____Хаттама

ӘК төрағасы _____________________ Бүркітбаева Ұ.Д.



(қолы)


КЕЛІСІЛДІ
Кафедра меңгерушісі ________________ Әміреев Р.Ә.

(қолы)
Кафедраның н/б ___________БайжұмановаТ.С. "__" _______ 200__ж.

(қолы)

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет