І тарау. Жастармен әлеуметтік жұмысты зерттеудің теориялық-Әдістемелік негіздері 7

ҚОСЫМШАЛАР

2003 жылғы ІІІ тоқсанда ең аз күнкөріс деңгейі шамасынан төмен, тұтынуға пайдаланылған табысы бар халықтың үлесі 20% құрады, бұл өткен тоқсандағыдан және өткен жылдың тиісті кезеңіндегіден кем. Тоқсандар бойынша кедейлік көрсеткіштері өзгереді, өйткені жыл ішінде үй шаруашылықтарының әртүрлі саны кедейлікте күн кешеді. Жаз бен күзде халық табысы артады, бұған әсіресе ауыл шаруашылығында жұмыспен қамтылғандар санының өсуі жәрдемдеседі. Кедейліктің деңгейі қыс-көктем кезеңінде көтеріледі және жаз-күз төмендейді.

Күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен табысы бар халық үлесінің едәуір кемуімен қатар (өткен кезеңмен салыстырғанда) 2003 жылғы ІІІ тоқсанда кедейліктің асқынуы мен ушығуының көрсеткіштері төмендеді. Кедейліктің асқынуы 4,6% дейін төмендеді, бұл кедей адамдар табыстарының өсуін көрсетеді. Кедейліктің ұшығуы 1,6% дейін төмендеді, бұл кедей адамдар арасындағы кедейлік деңгейіндегі айырмашылықтардың азайғандығын көрсетеді.

Қазақстан Республикасында табыстарды бөлудің әркелкілігі

пайызбен

	Табысы төмен халық үлесі		Кедейліктің асқынуы	Кедейліктің ушығуы	Халықтың 20% тобы бойынша Джини коэффициенті*
	ең аз күнкөріс деңгейінің шамасынан	азық-түлік қоржыны-ның құнынан
1996 жыл1)	34,6	…	11,4	5,2	0,319
1997 жыл	38,32)	12,7	12,1	3,1	0,338
1998 жыл	39,02)	16,2	12,8	3,8	0,347
1999 жыл	34,5	14,5	13,7	5,5	0,340
2000 жыл	31,8	11,7	10,3	4,0	0,343
2001 жыл	28,4	11,7	7,8	3,1	0,348
2002 жыл	24,2	8,9	6,1	2,2	0,312
2002 жыл III тоқсан	23,7	8,7	6,1	2,3	0,335
2003 жыл I тоқсан	25,3	9,7	6,8	2,7	-
2003 жыл II тоқсан	26,9	11,2	7,4	2,9	-
2003 жыл III тоқсан	20,0	6,3	4,6	1,6	-

* 2003 жылдан бері Джини индексі тоқсан бойынша есептелмейді.
¹⁾ Өмір деңгейін арнайы зерттеу материалдары бойынша.
²⁾ 1999 жылы енгізілген тұтыну нормативі бойынша қайта саналған.

2003 жылғы III тоқсанда өткен кезеңмен салыстырғанда жан басына шаққандағы тұтынуға пайдаланылған табыстың орташа айлық көлемі ең көп қамсыздандырылған халықтың 10%-ында 18465 теңгеден 19651 теңгеге дейін және ең аз қамсыздандырылған 10%-ында 2006 теңгеден 2198 теңгеге дейін өсті.

Егер халықты бөлуді 20 пайыздық табыс топтары бойынша қарастыратын болса, онда 2003 жылғы III тоқсанда халықтың ең көп табысы шоғырланған соңғы квинтильдік топта халық табысы үлесінің едәуір төмендегенін көруге болады. Бірақ бесінші квинтильдік топта халық табысы 14308 теңгеден 15634 теңгеге өсті. Өткен жылдың тиісті кезеңінде бірінші квинтильдік топта халықтың орташа табысы сондай-ақ 2345 теңгеден 2694 теңгеге өсті.

Халықтың 20 пайыздық (квинтильдік) топтары бойынша тұтынуға пайдаланылған табыстардың шоғырлануы¹⁾

пайызбен

Кезең	Квинтильдік топтар бойынша халық табысының үлесі
	бірінші (ең аз табысты) топ	екінші топ	үшінші топ	төртінші топ	бесінші (ең көп табысты) топ
1997 жыл	6,5	10,8	16,4	24,5	41,8
1998 жыл	6,1	10,4	16,4	25,0	42,1
1999 жыл	6,2	11,0	16,6	24,2	42,0
2000 жыл	6,1	11,4	16,4	23,0	43,1
2001 жыл	7,2	11,6	16,2	23,0	42,0
2002 жыл	7,0	11,4	15,9	22,5	43,2
2002 жыл III тоқсан	7,1	11,3	15,7	22,3	43,6
2003 жыл I тоқсан	7,5	11,9	16,3	22,7	41,5
2003 жыл II тоқсан	7,2	11,6	16,3	22,9	42,1
2003 жыл III тоқсан	7,2	11,7	16,3	22,8	42,0

¹⁾ Тоқсандық бағалау деректері.

Бұрынғысынша 2003 жылғы III тоқсанда кедей үй шаруашылықтары арасында ерлермен басқарылатыны көбірек. Еркектер басқаратын үй шаруашылықтарының 62,0% төмен табысты, ал әйелдер басқаратын - 38,0%. Табыстың көлеміне қарай квинтильдік топтар бойынша үй шаруашылықтарын бөлуді талдау 1-2 квинтильдердегі табыстың төмен екендігін және бұл үй шаруашылықтарын еркектер басқаратынын, ал 3-5 квинтильдердегіні - әйелдер басқаратынын көрсетеді.

пайызбен

	Тұтынуға пайдаланылған, табыстары бар, үй шаруашылықтары:		Үй шаруашылық-тарының барлығы	Квинтильдік топтар бойынша үй шаруашылықтары:
	күнкөріс деңгейінің шамасынан жоғары (кедей емес)	күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен (кедей)		бірінші (ең аз табысты) топ	екінші топ	үшінші топ	төртінші топ	бесінші (ең көп табысты) топ
Барлығы	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Соның ішінде басшысы екеудің бірі болып табылатын үй шаруашы-лықтары: еркек	43,5	62,0	48,1	65,7	58,9	48,9	44,3	36,7
әйел	56,5	38,0	51,9	34,3	41,1	51,1	55,7	63,3

¹⁾ Бағалау.

Үй шаруашылығында балалардың болуы кедейлікке ұшырау қатерімен тығыз байланысты. Табысы төмен халық арасында ең көп үлесті 14 жасқа дейінгі балалар (32,2%) және 15 – 19 жастағы жастар (12,6%) алады. Бұл контингент (демек, балалары бар отбасылар) ең аз табысты квинтильдерде ең көп үлесті алады және табысы жоғары квинтильдерге ауысу барысына қарай азаяды. Ересек жастағы табысы төмен халықтың үлесі біршама аз.

пайызбен

	Тұтынуға пайдаланылған, табыстары бар, үй шаруашылықтары:		Үй шаруашылық-тарының барлығы	Квинтильдік топтар бойынша үй шаруашылықтары:
	күнкөріс деңгейінің шамасынан жоғары (кедей емес)	күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен (кедей)		бірінші (ең аз табысты) топ	екінші топ	үшінші топ	төртінші топ	бесінші (ең көп табысты) топ
Халық, барлығы	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Соның ішінде жасына қарай:
0-14	20,5	32,2	24,6	34,7	28,9	25,1	20,0	14,4
15-19	9,9	12,6	10,9	12,7	12,0	11,3	10,4	8,0
20-24	6,7	7,9	7,1	7,7	7,9	7,2	6,6	6,2
25-29	6,2	7,3	6,6	7,5	6,8	6,9	6,1	5,6
30-34	6,3	6,6	6,4	6,5	6,6	6,7	6,3	5,9
35-39	7,4	7,2	7,3	7,2	7,9	7,7	7,8	6,0
40-44	9,1	7,4	8,5	7,1	8,3	8,2	9,3	9,5
45-49	7,8	5,4	7,0	4,9	5,6	7,1	7,7	9,5
50-54	6,7	4,2	5,8	3,8	4,5	5,3	6,9	8,7
55-59	3,9	2,2	3,3	2,0	2,7	3,0	3,2	5,5
60-64	5,0	2,4	4,1	2,2	3,0	3,6	4,6	7,1
65 және одан жоғары	10,5	4,6	8,4	3,7	5,8	7,9	11,1	13,6
Еркектер, барлығы	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
соның ішінде жасына қарай:
0-14	23,7	33,7	27,5	35,7	30,6	28,5	23,1	17,5
15-19	11,7	12,9	12,2	12,8	12,5	12,5	12,6	9,9
20-24	7,4	8,2	7,7	7,9	8,3	7,5	7,2	7,6
25-29	6,6	7,5	6,9	7,8	6,9	7,2	6,6	5,9
30-34	6,3	6,4	6,3	6,3	6,6	6,4	6,4	5,9
35-39	7,0	7,3	7,1	7,5	7,6	7,4	7,3	5,7
40-44	9,0	7,2	8,3	7,0	8,4	8,0	8,8	9,6
45-49	7,3	5,2	6,5	4,8	5,4	6,7	7,2	9,0
50-54	6,3	3,9	5,4	3,5	4,4	4,8	6,5	8,4
55-59	3,3	2,2	2,9	2,0	2,5	2,7	2,8	4,6
60-64	4,0	2,1	3,3	2,0	2,5	3,0	3,7	5,7
65 және одан жоғары	7,4	3,4	5,9	2,7	4,3	5,3	7,8	10,2
Әйелдер, барлығы	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
соның ішінде жасына қарай:
0-14	17,9	31,1	22,2	34,0	27,5	22,1	17,2	12,2
15-19	8,5	12,4	9,8	12,5	11,5	10,3	8,6	6,7
20-24	6,2	7,5	6,7	7,4	7,6	7,0	6,2	5,3
25-29	5,9	7,0	6,3	7,2	6,6	6,7	5,8	5,4
30-34	6,3	6,7	6,5	6,7	6,6	7,0	6,2	5,9
35-39	7,7	7,1	7,5	7,0	8,1	8,0	8,2	6,2
40-44	9,1	7,5	8,6	7,1	8,2	8,3	9,6	9,4
45-49	8,2	5,6	7,3	5,1	5,9	7,3	8,2	9,9
50-54	7,1	4,4	6,2	4,0	4,6	5,7	7,2	8,9
55-59	4,4	2,2	3,7	2,0	2,9	3,3	3,6	6,2
60-64	5,8	2,7	4,8	2,4	3,4	4,1	5,4	8,0
65 және одан жоғары	12,9	5,8	10,4	4,6	7,1	10,2	13,8	15,9

¹⁾ Бағалау.

Кедейліктің таралуын көптеген факторлар анықтайды. Үй шаруашылығының көлемі – маңызды факторлардың бірі, себебі кедей болып қалуға көп ұшырайтындар - мүшелері көп үй шаруашылықтары. 2003 жылдың қарастырылып отырған кезеңінде 5 және одан да көп адамнан тұратын үй шаруашылықтарының 38,8%-ның табыстары күнкөріс деңгейінен төмен, ал 13,4%-нің табыстары азық-түлік шегінен төмен болды.