«Тоныкөк жазбалары»-қолбасшы Тоныкөктің тірі кезінде орнатылған, Шығыс Түрік қағанатының саяси, қоғамдық және әлеуметтік өмірі поэзия тілінде көркем бейнеленген.
-Барлық жазулар- түркі қоғамының бүкіл жұртшылығына арналған үндеулер. Үндеу авторлары халықты қаған маңына бірігіп, топтасуға шақырады.
-« Биікте көк тәңірі, Төменде қара жер жаралған. Адам баласы үстіне ата-тегім, Бумын қаған, Істеми қаған отырған. Отырып, түркі халқының, Ел-жұртын қалыптастырған, иелік еткен. Төрт бұрыштың бәрі дұшпан екен» -деп «Күлтегін» жазба тасында жазылған.
-Мәтінде сипатталған тарихи дастандардың түріктерде ненің дамығандығын көрсететіндігін анықтаңыз. «Бұлар нағыз тарихи дастандар. Мұнда Түрік қағанаттарының құрылуы мен дәуірлеуі, ақырында күйреуі жайында айтылады. Дастандардағы тарихи суреттер әдеби-көркемдік тәсілімен өрнектелген... Мәселен, «өлімнен ұят күшті», «жұқаны таптау оңай», «жіңішкені үзу оңай» деген сияқты тіркестерді кездестіруге болады.»Жазу өнері пайда болғанға дейін ауызша әдеби тілдің дамығандығын.
-«Түріктер жоғары ақсүйек қауымы жерленген қорғандарына жазулары бар құлыптастар ғасырлар бойы қойылды. Бұл ескерткіштерді қайтыс болған көсемдердің сипаттамасы тарихи оқиғалар шежіресінен қатарлас орналасты да, мұның бәрі саяси көңіл-күймен айшықталды. Құлыптас жазулары және басқа жазулар насихат құралына айналды. Олар түрік халқының өмірлік құндылықтары мен адамгершілік мұраттарын бейнелейді және қалыптастырады». Құлыптас жазуларының ғылыми атауы- Эпитафия
|
Әдеби шығармалар
|
-VIII-ІХ ғасырларға жататын әдеби шығармалар: «Қорқыт ата» мен «Оғызнама».
-Бұл шығармалар алғаш VІІІ ғасырда ауызша айтылып, ІХ-ХІ ғасырлардан қағазға түсе бастаған.
|
«Қорқыт ата» дастаны
|
-Аты аңызға айналған атақты ақын, қобызшы Қорқыт атаVІІІ-ІХ ғасырларда Сырдария бойында(Жанкент) өмір сүрген, оғыз-қыпшақ тайпаларының ғұламасы, ақылгөйі. Қорқыт атаның шешесі қыпшақ тайпасынан, әкесі Қарақожа оғыздардың Қамы деген атасынан.Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ- Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
