кесте Позициялық санау жүйелері

Бұл жүйеде сандарды жазу үшін он цифр қолданылады: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткені ондық санның жазылуында цифрдің мәні оның позициясына немесе сандағы орнына байланысты.Мысалы, 777 саны жеті жүздіктің, жеті ондықтың және жеті бірліктің қосындысын білдіреді.

777= 7*10²+7*10¹+7*10⁰

Санның цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды.

Екілік санау жүйесі

Екілік жүйеде әдетте ондық емес, позициялық екілік санау жүйесі, яғни негізі «2» санау жүйесі қолданылады.

Екілік жүйеде кез келген сан 0 мен 1 цифрларының көмегімен жазылады да, екілік сан деп аталады.

Екілік санның әрбір разрядын (цифрын) бит деп атайды.

Сегіздік санау жүйесінің негізі 8-ге тең, ал 0,1,2,3,4,5,6,7 сандары алфавиттік сандар болып табылады.

Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін яғни оналтылық санау жүйесін қолданамыз. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 A, B, C, D, E,F

Ақпаратты белгілі-бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды. Ақпаратты сақтау,қабылдау, ұсыну, және өңдеу әдістері іс жүзінде ақпараттың ұсынылу түріне байланысты болады.Ақпараттың  кодталуы  кейде  шифрау  депте  айтылады,  оның  кері кодталуы  декодирование  процесімен  тікелей  байланысты. Екілік  алфабиты 0 және 1  таңбаларымен  ұсынылады.Ақпаратты  екілік  код  пен  көрсету  үшін, құрылғы  екі  күйді

айыра  білуі керек, мысалы;  1-құрылғыда  тоқ  бар, ал 0 жоғын , немесе 1-жоғары кернеу ,

0 төмен кернеу. Тек екі түрлі  мәні немесе немесе оған сәйкес код  разряды бар , 0 немесе

 1 мәндерін ғана қабылдай алатын сигналды  бит деп атайды . Символдарды кодтау үшін

8 биттен тұратын  котты байт деп атайды. 8 нөл мен бірлердің көмегімен яғни бір  байттың  көмегімен  256 символ  кодталады. Символдарды кодттау кобинациаларының

жиынтығын кодтау кестесі деп аталады.

     ASCLL коды.

     Есептеуіш  техникасында ең көп пайдаланатын код-ASCLL  коды - американдық

     апарат алмасудың стандарттық коды.

     Кодтау кестенің 16 жолы  16 бағаны бар . Кесте екі бөліктен тұрады ; стандарты, баламалы .

      Стандартты  бөліктегі – бірінші 128  символдар , 0- ден 127-ге дейінгі коттар; Цифрлар, латын алфавитінің  әріптерімен компютер жумысын  басқаратын арнайы символдар.    

Баламалы бөліктегі-128-ден 255-ке дейінгі кодтар алфавиттер (орыс, қазақ) Ондық, екілік, оналтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесі  бойынша  кодтауға  болады.

Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле, физикалық әреект түрінде келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталады.

        Синал дегеніміз- оның көмегімен адам немесе, құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс. Сигнал ақпарат тасуыш. Ақпарат жіберу дегеніміз- сигналадар жіберу.

         Сигнал аналогтық (үздіксіз), дискретті(үзілісті) болуы мүмкін. Аналогдық сигналдарға мысалдары: Сигналды дискретті түрде ұсынғанда ол сан қатары, алфавит әріптері,музыкалық нота нота оған мысал бола алады.Уақыт аралығын неғұрлым көбірек алған сайын, кернеудің уақыт  аралығында өзгеру процесін соғұрлым дәлірек сипаттаймыз. Керісінше дискретті процесті аналогтық процеске айналдыруға болады.Адам сезім мүшелері арқылы  сигналдарды аналогтық түрде қабылдайды, ал есептеуіш техникалары негізінде дискретті түрдегі сигналдармен жұмыс істейді.

Ақпарат адам үшін жаңа,белгісіз болу керек. Хабар бізге ақпарат алу деген бізге жаңа түсінікті болуы керек. Сол салада біліміміз жеткілікті болуы керек. Егер ақпарат біз үшін толық, объективті,жаңа,пайдалы, әрі нақты болса ол біз үшін бағалы болады. Хабардың ақпараттың көлемі деп- хабардың ұзындығын, яғни символдар санын білдіреді.Ендеше техникада кез-келген сақталатын берілетін ақпарат көлемі ондағы берілетін ақпарат көлемі ондағы ең кіші өлшем бір екілік разрядқа немесе 1 битке тең болады. Ақпаратты өлшеу бірлігі бір битке тең. Одан кейін 1 байт. Хабардың ақпараттың көлемі-бит немесе байтта өлшенетін оның ұзындығы.

                1 бай=8бит;

                1 кбайт(килобайт)=1024 байт;

                1 мбайт(мегабайт)=1024кбайт;

                1гбайт(гигабайт)=1024мбайт;