Информатиканың іргелі негіздері

Компьютердегі ақпараттың ең аз өлшем бірлігі - бит болып табылады. Бит 0 немесе 1 мәнін қабылдайды.

8 биттен тұратын топ байтты құрайды. Биттер немесе байттағы разрядттар оңнан солға қарай 0-ден 7-ге дейін нөмірленеді:

 

Биттер нөмірі:
Биттер мәндері:

 

Байт таңбасыз 0-ден 255-ке дейінгі және таңбалы -128-ден +127-ге дейінгі сандардан тұруы мүмкін.

Екі байт немесе он алты байт сөз құрайды. Сөздегі биттер оңнан солға қарай 0-ден 15-ке дейін нөмірленеді:

Сөз таңбасыз 0-ден 65535-ке дейінгі және таңбалы -32768-ден +32767-ге дейінгі сандардан тұруы мүмкін.

Төрт байт немесе екі сөз екілік сөз құрайды, ол 32 биттен тұрады, ал екі екілік сөз төрт сөз құрайды (64 бит).

Компьютердегі бүкіл есептеулер екілік санау жүйесінде жүргізіледі, яғни екілік код арқылы. Сандарды оналтылық түрде көрсету, сандардың екілік кодтағы қысқа түрдегі жазуы болады. Ол үшін төрт екілік разрядтты бір оналтылық разрядпен жазуға болады. Сандарды көрсетудің бұл екілік форматынан басқа ондық, екілік-ондық (BCD), және ASCІІ - код түрлері пайдаланылады.

 

Екілік код.

Екілік кодта екілік екі цифр бар. Ол 0 және 1. Екілік санының белгісі ретінде В әрпі қолданылады. Ол сан соңына қойылады. Мысалы: 10101001В.

Екілік санның мәні әрбір биттің орналасқан позициясы мен ондағы бірлік биттердің бар не жоғы арқылы анықталады.

Мысалы:

= 128 + 8 + 2 = 138.

Ондық кодта 0-ден 9-ға дейінгі сандар ондық цифрлар бар. Ондық санның белгісі болып D әрпі көтсетіледі. Ол санның ең аяғына қойылады. Егер санның соңында әріп болмаса онда сан ондық деп қабылданады.

Ондық кодта 0-ден 9-ға дейінгі сандар және A-дан F-ке дейінгі әріптер болады. Оналтылық санның белгісі болып H әрпі көтсетіледі. Ол санның ең аяғына қойылады. Сан міндетті түрде цифрдан басталуы керек. Байт құрамында екі оналтылық разряд, сөз құрамында төрт разряд, екілік сөз құрамында сегіз разряд бар. Мысалы:

Төменде 0-ден 15-ке дейінгі екілік, ондық, оналтылық сандардың мәндері берілген:

 

Екілік	Ондық	Оналтылық	Екілік	Ондық	Оналтылық
					A
					B
					C
					D
					E
					F

Екілік-ондық код (BCD).

Екілік-ондық сандар оналтылық цифрлармен жазылады. Екілік-ондық сандар жинақталған немесе жинақталмаған форматта көрсетілуі мүмкін. Жинақталған форматта байт құрамында екі ондық цифр болуы мүмкін: 00-ден 99h дейін.

Жинақталмаған форматта байт құрамында кіші тетрадада бір цифр, ал үлкен тетрада 0-ге тең болады: 00-ден 09h дейін.

BCD кодтары екілік – ондық арифметика командаларында қолданылады

 

ASCІІ - код.

Микропроцессор мен принтер, пернетақта немесе дисплей арасындағы деректермен өзара алмасу үшін ASCІІ - коды пайдаланылады. ASCІІ - коды (информация алмасуға арналған американдық стандартты код) компьютердегі алфавитті-цифрлық информацияны кодтауға арналған.

Мысалы 0-ден 9-ға дейінгі цифрларда 48-ден 57-ге дейін (30h тан 39h) ASCІІ - кодтары бар. “A” дан “Z” дейінгі бас әріптер 65-тен 90-ға дейін (41h тан 5Ah) ASCІІ - кодтары, ал “a” дан “z” кіші әріптері 097 ден 122-ге дейінгі (61h тан 7Ah) ASCІІ - кодтары бар. Алған нәтижені экранға шығару үшін оны ASCІІ - кодында көрсету керек. Мысалы: экранға 17h санын шығару керек дейік. Ол үшін алдымен оны ашу керек, сосын ASCІІ - кодына аудару керек:

17h ® 0107h ® 3137h

 

Теріс сандарды көрсету.

Теріс сандар компьютерде қосымша код арқылы көрсетіледі.

Санның таңбасын өзгерту үшін терістеуді орындайды, яғни екілік жүйеде берілген барлық сандардағы нөлдерді бірмен және бірлерді нөлмен ауыстырады да, одан кейін оған бір қосады.

Мысалы:

терістеу ® 1001 1011b санның кері ауысқан коды

+1 ® 1001 1100b = 9Ch санның қосымша коды

Қосымша кодты алу операциясын екіге дейін толықтыру операциясы деп атайды. Бұл форматтағы үлкен (7-ші, 15-ші, 31-ші байт , сөз, екілік сөз үшін) биттер әруақытта санның таңбасын көрсетеді: 0 – оң сандар және 1 – теріс сандар үшін.

Mіcrosoft фирмасының ассемблер тілінде программаны дайындау процесі

Программаны дайындау және жөндеу процессі келесі этаптардан тұрады:

· Программа тексті кез – келген текстік редектор арқылы дайындалады. Орындалатын текстегі файл кеңейтілуі .ASM түрінде болуы міндетті;

· Программа трансляциясы MASM.EXE ассемблерінің көмегімен, объектілік файл алу үшін орындалады;

· Объектілік модулдің компоновкасы LІNK. EXE компоновщигі арқылы, жүктемеленетін (орындалатын) файл алу үшін орындалады;

· Дайын программаның орындалуы CodeVіew (CV.EXE файлы) интерактивті жөндегіш арқылы орындалады.

Программаның орындалатын текстін жазатын редактор таңдау кезінде ескеретін жағдай, көптеген текстік процессорлар шығу файлына көмекші ақпарат қосып жібереді (мысалы, Mіcrosoft Word). Сондықтан редактор таңдау кезінде ешқандай басқару символдарынсыз «таза текстін шығаратын редактор таңдаған жөн. Бұл редакторларға бізде кеңінен тараған Лексикон, Norton Edіtor сияқтылар жатады. Егер орындалатын текстегі файл программасының аты P/ASM деп аталған болса, онда ассемблерді шақыру жолы келесідегідей түрде болады:

MASM /Z /ZІ /N P, P, P;

/Z кілтіпрограмманыңорындалатынтекстіндегі, ассемблертапқанқателердіэкранғашығаруғарұқсатбереді (бұлкілтсізқателердітабудытрансляциялистингібойыншаорындауғатуракелереді).

/ZІкілтіобьектілікфайлғапрограмманыңорындалуыкезіндесұралмайтын, CodeVіew жөндегішіменқолданылмайтынорындалатынпрограммажолдарынжәнебасқаақпараттардықосудыорындайды.

/N кілтіпрограммадағықолданылғанбелгілеулертізімінлистингкешығарудыбасады, оларқылылистингөлшемінбірнешереткішірейтугеболады.

Оданкейінорналасқанпараметрлермодулаттарынбереді: (P.ASM) орындалатын, (P. OBJ) обьектілікжәне (P.LST) листингфайлдары. Алнүктеліүтірқиылысқансілтемелерді, яғни P.CRF файлынқалыптастырудыболдырмауүшінпайдаланылады.

Компоновщиктішақыружолыкелесідегідейтүрдеболады:

LІNK /CO P, P;

/CO кілтіорындалатынфайлдағы CV жөндеуішіндеорындалатынпрограмманыңтолықтекстінэкранғашығаруүшінсимволдықақпараттардыбереді, оғантаңбалар, коментарилержәнет.б. жатады. Оданкейінорналасқанпараметрлермодулаттарынбереді: (P. OBJ) обьектілікжәне (P.EXE) жүктемеленетінфайлдар. Алнүктеліүтір (P.MAP) листингтікомпоновкалауфайлыныңқалыптастыруынболдырмауүшінжәнеішкіпрограммамодулдеріменқолданылатынкітапханалықфайлдардыпайдаланбауүшінқоданылады.

Компоновщик .EXE форматындағыжүктемелегішфайлқұрады.

Егерорындалатынфайл .COM форматындажазылғанболса, ондатрансляцияжәнекопоновкаданкейінқарапайымтүрдеоны .COM типіндегіфайлғаауыстырукерек. Бұлүшін DOS құрамынакіретін EXE2BІN сыртқыкомандасықолданылады:

EXE2BІN P P.COM

Біріншіпараметр EXE2BІN командасынаберілетін P.EXE жүктемеленетінфайлекендігінкөрсетеді, алекіншісіауыстырылғанкездегінәтиже. Екіншіпараметрдегі . COM кеңейтілуінкөрсетуміндеттітүрдеболукерек, өйткеніүнсіздікпен EXE2BІN командасы . BІN кеңейтуіндегіфайлқұрады.