II- Оңтүстік Родезия
1963 ж. Англия Оңтүстік Родезиядағы көптеген басқару негізінде өзінің талаптарын қояды. Осы талаптардың арқасында Англия мемлекетінің тәуелсіздігін мойындаған болатын. Оңтүстік Родезия президенті Ян Смит тәуелсіздікті біржақты жинақтауды көздеді. 1965 ж болған бұл жағдайды ағылшын генерал- губернатор Холмфри Гиибс өз үкіметтігін айтқан кезде, ол оны мойындамады. Бірақ бұл жариялаулар британ корольдігінің құлатуы үшін еді. Бірақ оны құлату мүмкін емес еді, өйткені мемлекет басында 40 жыл ағылшындар емес, ақ қоныстанушылар еді. Үшіншіден қажетті іс- қағаздар әскери болған емес. Енді оған экономикалық жағынан құлатуға көшті. Англия Оңтүстік Родезияның қаржы жағын нашарлатып, Қауіпсіздік БҰҰ - ның қару- жарақтың шығуына тиым салуды, революциясын қабылдады, мұнай- өндірушілермен Оңтүстік Родезияға халықаралық байкот жариялады. 1966 ж Қауіпсіздік одағының күш жұмсау арқасында, 1968 ж. Оңтүстік Родезияға тауар шығаруды тыйым салады. Оңтүстік Африка халықаралық санкцияларға қарамай Родезиялықтарға несие беруге көшеді. Родезияға Мозамбиктің Бейра порты арқылы Порту галияға импортқа тауарлары келіп отырды. Осы Африка мемлекеттері соның ішінде Замбия мемлекеті көп зардап шегеді, өйткені Родезия лықтар оған көмір өнімін қысқартқан болатын. Оған қарамастан Оңтүс тік Родезияның жағдайы мүлдем нашарлап, өз ішінен қарыз алуды бастайды, оған қалайда өз жақсарту еді. Халықаралық аренада Ұлыбри танияның саясаты төмендейді, өйткені ол Ян Смиттің үкіметімен келі сім шарт жасауды ойлайды. Бұл келісім әр жылдың конференциясында Англияға тиіп отырды. Ағылшын басшысы Г.Вильсонмен 1966 – 1968 ж. сәтсіз аяқталған болатын. Бұл келісім 1970-1972 ж арасында консер ваторлық мемлекеттер арасында сәтсізбен аяқталады. Ұлыбританияның басқаруы төмен болып, Родезияның өзінде партизандар соғысымен аяқталады. Ян Смиттің режиміне қарсы көптеген өз басшылары бар мемлекеттер шыға бастады. Соның ішінде ұлттық екі басшы шығады – ол Джошуа Никомо және Ндабандинге Ситол. 1976 жылы патриоттық майдан құрған Роберт Мугабе алға шығады. Тоталитарлық режимнің құлағанға дейін Португалия Родезияда дамымаған болатын, ол тек қана Оңтүстік Африканың көмегімен өз әскерін ұстап отырады. Үкіметтің ауысуынан Португалия отары Мозамбикті алып енді, Родезияға да үлкен қауіп төнген еді. 1974 ж .Я. Смит Д. Нкомо мен Н. Ситолені қамаудан босатып, соғыстың тоқтауына алғышарт жасады. Бұл соғыстың тоқтауына Замбияның президенті К. Каунд және Оңтүстік Африканың У. Форстер атсалысты. Олар Ян Смитпен және басқа ұлттық мемлекеттердің басшыларымен кездесуді ойлады. Бірақ ол 1975 ж. қыркүйек айында болмай қалады. Осы кезде қара көшбасшылардың өз ішінде алауыздық туады, бұл алауыздық Ян Смитке сенім тудырып, ол әр елдің басшыларымен жеке келісімге келуді ойлады. 1976.ж Родезияда партизан соғысы кеңейе түседі. Бірінші жоспарға « Патриоттық майдан » Р. Мугабе алға жылжиды. Осы кезде Родезияның билігін сақтау мүмкін емес екені белгілі болады. Ян Смит пен бірлікке келуді ойлаған АҚШ пен Оңтүстік Африка Родезияның құлайтынын мойындады. Я. Смит 1976 – 1977 жылы Г. Киссенджераның көмегіне бас иіп Д. Нкомомен хабарласып отырды. 1978 ж. қаралардың көп мөлшері билікке келуіне көшбасшы А.Музоревой және Н. Ситолемен келісім жасасты. 1979 ж. А. Музорева Родезияның премьер- министрі болады, дегенменде тұрғындар мемлекеттің өз заңын жүзеге асырып отырды. 1979 ж. Лондонда бүкіл Родезияның партия басшыларының конференциясы болады. Осы жина лыста халықаралық бақылаудан өткен Англия өз конститутциясын қабылдауды сұрайды. Бұл 1980 ж. ақпан айында болып Р. Мугабенің «Патриоттық майданына» жеңіс әкеледі. Ол Зимбабенің бірінші прези денті болып жарияланады. 1980 ж. 18 сәуір айында өз тәуелсіздік алады. Осыдан барып екі ұлттың арасындағы иона мен ндебеге арасындағы алауыздық аяқталып оның көшбасшысы Р. Мугабе және Д. Нкомо. Ал Оңтүстік Родезияның ақ кәсіпкерлер тез азайып кетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |