Исахметов т. И., Ж азд ы кбаева д. П
жүктеу/скачать 3.61 Mb. Pdf көрінісі
|
| Халықаралық аудит
емес, ол сонымен қатар сенімді түлға, дос, кеңесші, көмекші, қысқасын айтқанда - оң қол, сенімді қол, біздің қызметімізді атқаратын, біз ұшін жұмыс істейтін т ұ л ғ а -д е п жазған. Институт жоғары мамандарды дайындауға септігін тигізіді Оларға мынандай міндет жүктелді: Ревизор тек қана оның ойы мен жүйесі дүрыс секілді, таң қалдыратын заттардан алшақ болуы керек; егер жалпы жүмыс тиянақты жэне дүрыс істелінген болса, кішкентай қателіктерді мемлекеттік қылмысқа аударуға болмайды; өз ойына қарама - қайшы келетін болса да, езгелердің ойын тыңдауы керек. 1908 жылы Германияның Лейңигтік Жоғарғы Коммециялық мектебінде кәсіби бухгалтер - ревизорларды дайындау қолға алынды. Онда тек қана жоғарғы экономикалық білімі бар немесе бухғалтерлік жүмыс тәжірибесі бар адамдарды ғана қабылдады. Оқу мерзімі - 1 жыл. Германияда аудиторлық дамуға серпіліс бергенжайт 1929-1933 жылдарарасындағыдүниежүзілікдағдарыс болды. Акционерлік қоғамдардың көбісі банкротқа үшырап, тексеруді. қаталдандыру қолға алынып, тәуелсіз аудиторлар пайда болды. Германияда екі мамандандырылған аудиторлық үйымдар бар. Олар аудиторлар Палатасы жэне аудиторлар Институты. Палатаның мүшесі болу кез - келген аудиторларға да, аудиторлық үйымдарға да міндетті. Ал екіншісінде мүшелік ету өз еріктері бойынша болса да, онда неміс аудиторларының 90% белгіленген. Палатаның қызметіне аудиторларға қүқықтық көмек көрсету, кеңес беру, үйым мүшелері арасындағы келіспеушіліктерді шешу, аудиторлардың квалификациясын арттыру, бухгалтер-аудитор атақтарын алмақшыларга экзамендық комиссия қүру. Палатаның қызметін федералдық экономика министрлігі қадағалайды. Ол Палата жүмысына басқарушылық жасайды дегенді бшдірмей, тек қана Германи мемлекетінің заңдарының жэне Пшіата қаулыларының орындалып жатқандығын қадағалайды. Палата басқармасы 9 адамнан түрады. Оның бір мүшесін Германия президенті сайлайды. Аудиторлар Институты да мемлекеттегі аудиторлық проблемалармен; халықаралық қатынастарды дамытып, баспа қызметімен; ай сайынғы журнал шығарумен; 31 Исахметов Т.И., Жаздыкбаева Д.П. аудит, құқық ж эне салы қ сұрақтары бойы нш а сөздік дайындаумен ж эне т.б. сол сияқты қы зм еттерм ен айналысады. И нститутты ң басқармасы болып ж алпы ж иналы с мүш елері саналады жэне олар өкілетті 5 адам ды таңдайды . Британды қ аудиторлық тэж ірибе бойы нш а, басқа м емлекеттерде де аудиторлық дамы ды. С оны ң ішінде, бұрынғы британды қтарды ң м андатты территориясы ндағы П алести нада 1948 ж ы лы п айда болған И зраиль мемлекетіндегі аудиторлықты айтуға болады. Сол кездердің өзінде ж үздеген аудиторлар осы елден ш ыққан. Британды қ үлгі бойы нш а, И зраильдің Әділет м инистрлігінің көмегімен А рнайы Кеңес құры лып, бухгалтерлер мен аудиторларды тағайы ндауды жүзеге асырған. 1.3 А м е р и к а Қ ұ р а м а Ш т а т ы н д а ғ ы а у д и ттің п а й д а б о лу ы мен д ам у ы 1631 жылы А Қ Ш -ты ң М ассачусетс ш таты ны ң П лим ут деген ж еріне Голландиядан отар елдерінің қары здары ны ң көбею інің себебін аны қтауға бухгалтер ж іберіледі. Бұл А мерикадағы ең алғаш қы аудиторлық тексеру болы п табы лады . Д егенм ен, аудиттің отаны болып, 1844 жы лы ең алғаш қы аудиттік заңдар ж инағы ш ы ққы н ¥ л ы б р и тан и я саналады . О нда эр кәсіпоры н ж ы лы на кемінде бір р ет аудиторлық тексеруден өтуі керек деп ж азылған. Е ң алғаш қы ішкі. аудит - Теміржол тран сп орттары н да қолданылған. Х ІХ ғасы рды ң соңы нда аудиторлар мемлекет іш ін аралап, транспортты қ бөлім ш елердің есеп беру ж үйесін тексеріске алды. Х Х ғасы рға дейін А Қ Ш аудиті. А ғы лш ы н аудитінің моделі бойы нпіа дамыды. Ол дегенім із балансқа қаты сты ақпараттарды толы ғы мен зерттеу. Әлеге әйгілі американ ғалы м ы Роберт Х айстер Аудит атты кітабы нда ам ерикадағы алғаш қы аудитті есеп жүргізу аудиті деп атады. Ең алғаш ы нда А м ерикада аудиторлардың міндеттері туралы заңдары болм ағанды қтан ж эне де көптеген аудиторлар А иглиядан ж іберілгендіктен Хал ықарал ы қ аудит аудит саласы өте баяу дамы ды. 1887 жы лы ең алғаш қы Аудиторлар А есоцияциясы аш ы лды жэне де 1896 жылы Н ы о- Йорк қаласы ны ң заңды қ органдары ны ң көм егімен аудит туралы заң қабы лданды .1900 ж ы лға дейін аудит туралы ақпараттар баспаға өте аз ш ы ғары лған. 1912 ж ы лы Роберт Х айстер АҚШ - ты ң аудитінде ағы лш ы нды қ аудиттен ерекш еліктерін байкап, ең алғаш қы ам ериканды қ Аудит теориясы ж эне тэж ірибесі атты кітабын ж ары ққа ш ы ғарады . А м ериканды қ аудит Тестік аудит ) іэреж есіне дейін жетіп, кейін фирмаларды ң дам уы и а байланысты жэне де инвесторларды ң көзқарастары н ескере отырып, үйымда жүргізіліп жатқан операңиялар туралы ж эне ш аруаш ы лық жағдайы ж айлы ақпараттарды серіктес үйы м нан алып, тексеріп отырды. Я ғни ұйы м ны ң активі мен пассивіне баса назар аударды. Бұл мемлекетте нағы з тәуелсіз аудит дамы ды. Аудиторлық қоры ты нды лар негізінен кредиторларға, яғни банктерге қажеттік туғызды. С оғаи байланы сты банк кредит беру нем есе бермеу туралы ш еш імін қабы лдады . X IX ғасы рды ң басы нда қарж ы лы қ есепті қолдануш ы лар кэсіпоры нны ң маңы зды көрсеткіш і деп бухгалтерлік балансқа баса назар аударды.1917 жылы А мериканды қ бухгалтерлер- эксперттер институты ны ң Ф едералды қ сауда комиссиясының сұрауы бойы нш а баланс аудиті атты еңбектері басып ш ығарылды. Ал қайта қарасты ры лған басы лы м ы 1 929 ж ы лы Қ арж ы лы қ есепті бағалау деген атпен басы п ш ы ғары лды . Оның негізгі мәселесі баланс аудиті болғаны на қарамастан, кірістер мен ш ы ғы старға, ішкі бақы лауға көңіл бөлінді. 1936 ж ы лғы Тәуелсіз аудиторларлардың қарж ы лы қ есепті тексеру аттьг басы лы м ы на көптеген мэселелер эсер етті: соның іш інде қоры ты нды жасау стандарттары н дам ы ту м ақсаты нда А ІС РА -дің Н ью -Й орктің ф онды қ бирж асы мен біріге ж ұмыс істеуі ж эне де 1933 жылғы бағалы қағаздар туралы заңны ң қабы лдануы на байланы сты жэне де 1934 ж ы лғы бирж а туралы заңы на сәйкес қарж ы лы қ есеп берудің формалары белгіленді. Қазіргі кездегі. аудитгің стандарттары 1939 жылы АІСРА- дің белгілеген Аудиторлық тексерулер Комитетінің Аудиторлық 33 |