Ислам тарИхИндәкИ ролу Мө`минләр анасы Ајишәнин

Тәлһәнин агибәти

Һәгигәтән Османын гәтлиндә Тәлһә ҝүнаһкарды.

“Мәрван”

Мүһарибә башламаздан әввәл Әли ™ Тәлһәни јанына чағырыб, она деди: –

Тәлһә! Сәни анд верирәм Аллаһа Пејғәмбәр ¡-дән ешидмәдинми ки, мәним һаггымда бујурубду: Мән һәр кимин мөвласыјам, Әли дә онун мөвласыдыр.

Илаһи Әлини достуну дост, дүшмәнини дүшмән тут.

Тәлһә сүси: Бәли, ешитмишәм вә јахшы јадымдадыр.

Әли ™ бујурду: Әҹәба!! Бәс нијә мәнимлә мүһарибә едирсән?!

Тәбәри бу һагда јазыр:

Дөјүш башламаздан әввәл Әли ™ Тәлһә илә ҝөрүшүб, она деди: –

Тәлһә! Сән өз ханымыны евдә гојуб, Пејғәмбәрин ¡-ин ханымыны исә дөјүш мејданына ҝәтирән вә мәним беј`әтими сындыран бир шәхссән!

Тәлһә Әли ™-ын ҹавабында деди: – Әли! Мән сәнинлә өз ихтијарымла беј`әт етмәмишәм. Бәлкә мән гылынҹ ҝүҹүнә сәнинлә беј`әт етмишәм.

Ибни Әсакин вә Зәһәби јазыр: Әбу Рыҹа дејир:

Мән Тәлһәни ат үстә ордусунун арасында фәрјад едән һалда ҝөрдүм. О, дејирди: Ҹамаат! Сакит олун, ҹамаат! Мәнә гулаг асын. Тәлһә нә гәдәр фәрјад етсәдә ҹамааты сакит едә билмәди. Тәлһә ҹамаатын бу һәрәкәтиндән нараһат олуб, деди: – Туф (түпүрүк) олсун бу ҹанавар сифәт ҹамаата ки, ҹәһәннәм атәшинин пәрванәләридирләр.

Тарихи Ибни Әсәм белә ҝәлмишдир: Тәлһә өз әҝәрләринә үз тутуб, уҹа сәслә деди: – Еј Аллаһ бәндәләри сәбр един. Гәләбә һәмишә сәбр едәнләрә нәсиб олур.

Әбу Михнәф јазыр: Ҹүндәб ибни Бадуллаһ дејир:

Мән Ҹәмәл мүһарибәсиндә Тәлһә вә дсотлары Әли ™-ла мүһарибә едирди. Амма онларын јаралылары чох олдуғундан онлар ҝери чәкилдиләр. Тәлһәнин әсҝәрләри бир-бир гачырдылар. Тәлһә һамыдан габаг јараланмышды вә фәрјад едирди: Еј Аллаһ бәндәләри! Сәбр един. Чүнки гәләбә сәбрә бағлыдыр.

Тәлһә неҹә гәтлә јетирилди?

Ибни Сәд “Тәбәгат” китабында јазыр: Тәлһы өз достлары тәрәфиндән јараландығыны билиб, һәјатынын ахыр дәгигәләриндә деди: – Аллаһа анд олсун мәнә дәјән ох Әлинин ордусу тәрәфиндән дејилмәди.

Мәс`уди Тәлһәнин гәтли һагда јазыр: Дөјүш әсансында Мәрван Тәлһәни өзүндән гафил олдуғуну һисс едиб, Османын интигамын алмаг фикринә дүшдү вә өз-өзүнә деди: – Аллаһа анд олсун Әлинин ја Тәлһәнин ордусуна тәрәф ох атмағын мәним үчүн фәрги јохдур. Сонра Мәрван досту Тәлһәјә тәрәф ох атды. Ох онун голундан дәјди вә голундан ган ахмаға башлады. Бу охун тәсириндән дә Тәлһә өлдү.

Тарихчиләр јазырлар: Тәлһә јараларынын ағыр олдуғуну ҝөрүб, гуламына деди: – Мәни бир ағаҹын көлҝәсинә апар ки, ҝүнәшин шиддәтили истисиндән гуртулум. Гулам деди: – Әмир! Бу сәһрада көлҝәлик јохдур. Мән сәни һара апарым? Тәлһә бу вахт һәсрәтлә деди: –

Сүбһаналлаһ, Гүрејш гәбиләси арасында мәндән бәдбәхт инсан јохдур. Еј вај! Ганым батды вә гатилим мә`лум олмады. Илаһи! Бу јандырыҹы ох һардан ҝәлди?

Мәним өмрүмә сон гојду.

Ибни Әбдулбирр вә Зәһәби јазыр: Ајишәнин ордусундан илк өлдүрүлән Тәлһә олду. О, Зүбејрин командирликдән вә ордудан узаглашдыгдан сонра Ајишәнин ордусунун командири олду.

Бәли, Беләликлә Ајишәнин ордусунун икинҹи командири дә гәтлә јетирилди. Амма онун өлүмү Ајишәнин әсҝәрләринин үрәкләриндә һеч бир горху јаратмады. Чүнки онларын бајрагдары Ајишынин кәҹавәси белиндә олан дәвә иди. Ки, ордунун гаршысында һәрәкәт едирди. Тәлһәнин өлүмүндән сонра әсҝәрләрин дәвәјә олан диггәти даһада артды.¹

Ахырынҹы дөјүш башлајыр

Ајишә! Хәҹаләт чәкмәк сәнин үчүн мүсәлманлар вә өз өвладларынла дөјүшмәкдән јахшыдыр.

“Әли ™”

Ҹәмәл мүһарибәси бир нечә кичик дөјүшләрдән тәшкил олунмушдур:

Һакиминин ордусу арасында мүһарибә баш верди.

2-ајишәнин ордусунун мәсҹидә вә бејтулмала һүҹуму.

3-Һәким ибни Ҹәбәләнин Ајишәнин ордусу илә дөјүшү.

4-Ахырынҹы дөјүш исә Әли ™-ын Бәсрәјә дахил олмасындан сонра башлады. Бу дөјүш Ајишәнин ордусунун мәғлубијјәти илә сона јетди.

Бу мүһарибәдә Ајишәнин ордусунун бајрағы јох иди. Ордунун бајрағы Ајишәнин дәвәси иди ки, ордунун гаршысында һәрәкәт едир вә ордуја ҝүҹ вә руһијә верирди. Һәмин дәвәнин сајәсиндә Ајишәнин әсҝәрләри чох ҝөзәл бир руһијә илә Әли ™-ын ордусу илә дөјүшүрдү.

Әли ™ вәзијјәти белә ҝөрүб, гара әммамәсини бағлады вә ордусун дөјүшә һазырлады. Һәзрәт дөјүш бајрағыны оғлу Мәһәммәд Һәнәфијјәјә верди.

Мән аддымламаг истәјәндә гаршымда низәләрдән вә гылынҹлардан дәмир бир сәд ҝөрдүм. Атам бир даһа мәнә һүҹум әмри верди. Атама дедим: Неҹә һәрәкәт едим бир һалда ки, низәләр вә гылынҹлар гаршымда мөһкәм бир сәд јарадыб.

Бу вахт бајрағы әлиндән алды вә дүшмәнин ордусуна һүҹум едиб, белә бир рәҹәз охуду:

Ајишә! Мәним јахшылыгларым сәни белә мәғрур едиб ки, сәни мәним әлејһимә гијама вадар едиб.

Ајишә! Мәғрур олма! Сәнин әтрафында ҹәм оланлар дост палтарында дүшмәнләрдир.

Ајишә! Өлүм вә хәҹаләт чәкмәк сәнин үчүн мүсәлманлар вә өвладларын арасында дөјүш јаратмагдан јашыдыр.

Ајишәнин илк үзәнҝитутаны Кә`б Ибни Сур

Кәб! Мәҝәр мәним сәнин бојнунда аналыг һаггым јохду?

“Ајишә”

Дәвәнин јүјәни Кәбин әлиндә.

Гејд етдик ки, Ајишәнин ордусунун бајрағы дәвә иди. Дәвәнин јүјәни кимин әлиндә олсајды, орду бајрагдары һесаб олунурду. Бу мәгам илк дәфә Кәб ибни Сур (Бәсрәнин газисинә) нәсиб олду. Дөјүш башлады јаваш-јаваш шиддәтләнди. Бу вахт Кәб бојнунда Гур`ан, бир әлиндә әса о бири әлиндә исә дәвәнин јүјәнини тутмуш, ордунун гаршысында һәрәкәт едирди. Бирдән танынмајан бир шәхс ону охла јаралады. О, һәмин јаранын тәсириндән өлдү.

Кәб ибни Сур кимдир?

Кәб ибни сур Өмәрин дөврүндән Бәсрәнин газысы иди. О, бу мәсулијјәти Ҹәмәл дөјүшүнә гәдәр горумушду. О, бу мүһарибәни наһагг олдуғуна инанырды. Тәбәри нәгл едир: Кәб дејир: Аллаһа анд олсун! Мәним бу дөјүш һагда әгидәм гоҹа бир гарынын әгидәси кими дир ки, оғлуна белә нәсиһәт верир: “Оғлум! Нә ҹамаатдан узаглаш, нә дә мүһарибәләрдә онларла шәрик ол”.

Ибни сәд дә белә нәгл едир: Тәлһә, Зүбејр вә Ајишә Бәсрәјә дахил оланда, Кәб ибни Сур мүһарибәдән узаглашмаг үчүн евинин гапсыны бағлады Кәб бу јолла ҹамаатла әлагәсини кәсди.

Ајишәјә хәбәр вердиләр ки, Кәб Бәсрәдә бөјүк шәхсијјәтләрдән биридир. Әҝәр о Ајишәнин ордусуна гошулса нечә мин нәфәрдә ибарәт олан “Әзд” тајфасынын көмәјиндән истифадә едәҹәк. Ајишә дә онун разылығын ҹәлб етмәк үчүн Кәбин еви нә ҝетди вә бу һагда онунла сөһбәт етди. Амма Кәб она мүсбәт ҹаваб вермәди. Ајишә һәддән артыг исрар едәрәк деди: – Еј Кәб! Мәҝәр мән сәнин анан дејиләм? Мәҝәр мәним сәнин бојнунда аналыг һаггым јохдур7 ајишә өз кәскин сөзләри илә Кәбин тәсир алтына салды вә ону разы етди.

Ибни Сәд Ајишәнин Кәблә ҝөрүшә вадар едән шәхсин адыны гејд етмир. Амма бөјүк шиә алими Шејх Муфид бу тәклифин Тәлһә вә Зүбејр тәрәфиндән олдуғуну гејд етмишдир. Шејх Мүфид јазыр:

Тәлһә вә Зүбејрлә беј`әт етмәјән габиләләрдән бири дә “Әзд” гәбиләси иди. Чүнки Кәб Бәсрәнин газиси, Јәмән әһалисинин рәиси һесаб олунурду. Әзд гәбиләси дә Кәбә итаәт едәрәк, онлар да беј`әт етмәдиләр. Тәлһә вә Зүбејр Кәбин јанына бир шәхс ҝөндәриб, ондан көмәк вә һәмкарлыг истәдиләр. Амма о имтина етди вә деди: – Мәним әлимдән ҝәлән иш һәр ики тәрәфдән узаглашмагдыр.

Тәлһә вә Зүбејр Кәбин сөзүнү гәбул-етмәјиб, дедиләр: – Биз ҝәрәк онун битәрәфлији илә гәнаәтләнмәјәк. О, ҝәрәк бизимлә һәмкарлыг етсин. Чүнки әҝәр о өзүн кәнара шәксә, бүтүн Әзд гәбиләси дә биздән узаглашаҹаг.

Буна ҝөрә дә Тәлһы вә Зүбејр Кәбин евинә ҝедиб, ондан ҝөрүш үчүн изн истәдиләр. Кәб онлара изн вермәди. Онлар Ајишәнин јанына гајыдыб, һадисәни она данышдылар. Тәлһә вә Зүбејр бу ишинин чох горхулу агибәти олдуғуну билдирдиләр. Онлар Ајишәнин онунла ҝөрүшә ҝетмәјә вадар етдиләр. Әввәл Ајишә онларын тәклифини гәбул-етмәди вә бир шәхси онун јанына ҝөндәрди вә ондан ҝөрүшмәк үчүн изин истәди. Амма Кәб Ајишә илә ҝөрүшә разылыг вермәди.

Тәлһә вә Зүбејр вәзијјәти белә ҝөрүб, Ајишәни мәҹбур етдиләр ки, өзү Кәбин евинә ҝетсин. Онлар Ајишәјә дедиләр: – Ајишә! Әҝәр о бизимлә һәмкарлыг етмәсә, шүбһәсиз “Әзд” гәбиләси дә һәмкарлыг етмәјәҹәк. Сәнин минијә миниб, онун евинә ҝетмәкдән башга чарә јохдур. Бәлкә сәнин сөзүнү рәд едә билмәјә.

Тәлһә вә Зүбејр чох исрар етдикдән сонра Ајишә мәҹбур олуб, ата миниб, бәсрәлиләрлә онун евинә ҝетди. Ајишә чох исрар етдикдән сонра Кәби разы етди. Кәб Ајишәнин ордусунун бајрагдары олду.

Мүбәррәд “Камил” китабында јазыр: Ҹәмәл дөјүшүндә Кәбин бојнунда Гур`ан вар иди. О, үч вә ја дөрд гардашы илә бирликдә Ајишәнин ордусунда дөјүшдү вә гәтлә јетирилди.¹

жүктеу/скачать 0.65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: