Issn 305-9397. Ғылым және білім. 2022. №1-1 (66) issn 2305-9397
жүктеу/скачать 7.12 Mb. Pdf көрінісі
|
| ______ ____________________Техникалық ғылымдар
200 Сурет 3 – Цилиндрлік жҥйелі координат - жер бетінің жазықтығы; - қабат тӛбесінің жазықтығы; Н- қабаттың пайда олу тереңдігі; r – қабат радиусы. Бҧл координаттар жҥйесінде (4) теңдеу параболалық форманы алады: , (5) Типті теңдеуді шешкеннен кейін есептеу формуласы алынады: , (6) мҧндағы i,K - шӛгудің шамамен алынған мәні; i – қадамның (шеңбердің) кӛлденең нӛмірі; K-қадамның тігінен нӛмірі. Есептеулер 2010 жылы игеру басталғаннан бастап Қазақстанның кен орындары бойынша уақыт кезеңі ішінде жарықшақ-каверналы, сондай-ақ тҥйіршікті коллекторлар бойынша жҥргізілді [20]. Тҥйіршікті коллекторлардың кен орындары бойынша ҚТШ ығысу жылдамдығы нӛлге тең болғанын ескеріңіз. 1974-1976 жылдар аралығында жарықшақ- каверналы (кеуек) коллекторлар бойынша ең жоғары ЖКЖ Мақат кен орны бойынша (64 мм) байқалады. Егер кен орындарын пайдалану кезеңіндегі ҚТШ кӛрсеткіштері бойынша салыстыратын болсақ, онда Теңіз кен орнын бӛлген жӛн, мҧнда ҚТШ шӛгуінің ең жоғарғы мәні 5 жыл ішінде q =58 мм немесе V=12 мм/жыл қҧрайды. Теңіз кен орны қабатының қуаттылығы басқа кен орындарымен салыстырғанда ҥлкен болғанына қарамастан (m=1500 м), 5 жыл ішінде ҚТШ орташа шӛгу шамасы 12 мм ғана қҧрайды. Енді ҚТШ теориялық мәндері белгілі болғандықтан, бҧл шӛгінділердің қай бӛлігі кҥндізгі бетке ӛтетінін анықтау керек, яғни, ҚТШ кен орындарын болжау жҧмыстары атқарылады. Сҧйықтықтарды ӛндіру ҥлкен тереңдіктен жҥзеге асырылатындықтан және бес жыл ішінде максималды ҚТШ небары 60 мм болғандықтан, алдымен жер бетінің шӛгуі (ЖБШ) бар-жоғын теориялық тҧрғыдан тексеру керек. Ол ҥшін қарастырылып отырған кен орындары шоғырының ең тӛменгі тереңдігі Н=3500 м және ең жоғарғы мәні ҚТШ 60 мм алынады. Тапсырма 0 нҥктесінен 3500 м қашықтықта орналасқан 01 нҥктесінің орналасуын анықтауға дейін азаяды (сурет 4). Мҧндай мәселені шешу ҥшін 0 нҥктесінен 500,0; 1000,0; 1500,0 және 3500,0 м қашықтықта орналасқан 001 осі бойынша нҥктелердің орналасуын дәйекті тҥрде есептеу керек. формула (5) белгілерінде бҧл шамалар болады: q0, 2 (q1,1), q0, 3 (q1,2), q0, 4 (q1,3), q0,5 (q1, 4), q0,6 (q1, 5), q0,7 (q1, 6), q0,8 (q1, 7) және т. б. z a r r r z 1 2 2 K i K i K i K i K i K i i , 1 , 1 , 1 , 1 , 1 , 8 1 4 1 2 1 |