Issn 305-9397. Ғылым және білім. 2022. №1-1 (66) issn 2305-9397
ISSN 2305-9397. Ғылым және білім. 2022. № 3-3 (68)
жүктеу/скачать 7.12 Mb. Pdf көрінісі
|
| ISSN 2305-9397. Ғылым және білім. 2022. № 3-3 (68)____ _
55 Кесте 2 – Шалғын-қоңыр аз тҧздалған топырақта шӛптердің жасыл массасының ӛнімділігі (ц/га) № Дақыл және қоспалар 2018 ж. 2019 ж. 2 жыл қосындысы 1 Жоңышқа 182 411,8 593,8 2 Жима тарғақ - 125,7 125,7 3 Қылтықсыз арпа бас - 126,0 126,0 4 Тарлау - 125,8 125,8 5 Жоңышқа + жима тарғақ 142 384,8 526,8 6 Жоңышқа + қылтықсыз арпа бас 130 378,5 508,5 7 Жоңышқа + тарлау 140 377,9 517,9 8 Жоңышқа + жима тарғақ + қылтықсыз арпа бас 120 374,4 494,4 9 Жоңышқа + жима тарғақ + тарлау 123 355,7 478,7 10 Жоңышқа + қылтықсыз арпа бас + тарлау 119 356,1 475,1 11 Жоңышқа + жима тарғақ + қылтықсыз арпа бас + тарлау 108 368,5 476,5 НСР, 0,5 5,8 ц 19,5 ц 2-кестедегі мәліметтер бҧл тәжірибеде алдыңғы тәжірибеде белгіленген заңдылықтың қайталанатынын кӛрсетеді – жоңышқаның таза егісінің ӛнімділігі дәнді дақылдар мен оның қатысуымен жасалған шӛп қоспаларына қарағанда шамамен 1,5-2 есе жоғары. 2016 және 2018 жылдары шӛп егу ерте кӛктемде, ал 2020 жылы тамыз айының ортасында жҥргізілді, бҧл Атырау облысының ғалымдар тобы әзірлеген мал азықтық дақылдарды ӛсіру бойынша аймақтық ҧсынысқа қайшы келмейді. 2018-2019 жылдары, сондай-ақ алдыңғы 2016-2017 жылдардағыдай шӛптер мен шӛп қоспалары бҥршіктену кезеңінің басында (бҧршақ тҧқымдас дақылдар) және олар 35-45 см-ден аспайтын биіктікке жеткен кезде тҥтікке шығу фазасының соңында (дәнді дақылдар мен шӛп қоспалары) шабылды. Бір мерзімде 5-6 орын орылды. 2021 жылы кӛпкомпонентті жайылым шӛп қоспаларындағы кӛпжылдық шӛптер мен бҧршақ тҧқымдастардың ӛсуі мен дамуы зерттелуде. Тәжірибеде зерттелген кӛпжылдық шӛптердің жасыл массасы туралы мәліметтер 3-кестеде кӛрсетілген. Зерттелетін аумақтағы жер асты суларының деңгейі 2,4-3,4 м-ден тӛмен және олар зерттелетін дақылдардың ӛсуі мен дамуына, ӛнімділігіне айтарлықтай әсер етпейді. Іріктелген дақылдардың ӛсіп ӛнуіне айырықша кері әсер ететін фактор – ол зерттелетін дақылдардың тамырларының топыраққа ену жолыбойында Атырау облысы топырағының барлық тҥрлерінде 50-70 см қабатта қҧрамында уытты иондар кӛп (2% - дан астам) ӛте кӛп жиналатындықтан тҥйе жоңышқадан басқа дақылдардың тамырлары ол горизонттан ӛте алмағансоң, тӛменгі қабаттардағы – 50-70 – 200 см) қоректі заттарды (жылжымалы N,P,К) ала алмайды. Осындай жағдайда тек тҥйе жоңышқаның ӛсіп ӛңуі байыпты ӛтетіні байқалады [4]. Кесте 3 – Орташа тҧздалған топырақта 2020 жылы енгізілген тәжірибеде ӛмірдің екінші жылындағы шӛп қоспаларының жасыл массасының ӛнімділігі 2021 жыл, т/га № Нҧсқалар Жайылым массасың шабылған кҥндері I 16.05 II 11.06 III 01.07 IV 18.07 V 10.08 VI 04.09 Қосын ды 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Жоңышқа+жима тарғақ+қылтықсыз арпабас 4,55 7,20 8,40 10,42 9,86 5,94 46,32 |