Issn 305-9397. Ғылым және білім. 2022. №1-1 (66) issn 2305-9397
Ауыл шаруашылығы ғылымдары
жүктеу/скачать 7.12 Mb. Pdf көрінісі
|
| ______ ____________Ауыл шаруашылығы ғылымдары
56 3-ші кестеде шӛп қоспалары вегетациялық кезеңде алты рет шабуды қамтамасыз етені кӛрініп тҧр. Сонымен қатар, шӛп қоспасының жайылымдық массасының ӛнімділігі кӛктем мен ерте жаз мезгілінен бастап шілде айының ортасына дейін артып, шілденің екінші жартысында тамыздың бірінші жартысына дейін жетеді, жаздың аяғында ол ерте жаз кезеңінің деңгейіне дейін тӛмендейді. Далалық тәжірибе әдістемесінің талаптарына сәйкес шӛптер 25-35 см биіктікке жеткенде, негізінен тҥтікке шығу кезеңінде жайылым массасына шабылғанын атап ӛткен жӛн. Тҥйе жоңышқа қосылған шӛп қоспалары жоңышқа қосылған шӛп қоспаларымен салыстырғанда ӛнімдірек болып шықты. Ең жоғары ӛнімділікті тҥйежоңышқа, жима тарғақ, қылтықсыз арпабас (53,16 т/га) қосылған ҥш компонентті қоспадан, одан кейін осыған тарлау қосылған тӛрт компонентті шӛп қоспасы (48,86) қамтамасыз етті. Ҥш компоненттен тҧратын шӛп қоспасы, яғни бақылау нысаны болып табылатын қылтықсыз арпабас, жима тарғақ, жоңышқа, 2 және 3-ші варианттармен салыстырғанда (46,32 т/га қарсы 44,66) ӛнімділігі жоғары болды. Зерттеу деректері кӛрсеткендей, тәжірибеде жоңышқа, жима тарғақ, қылтықсыз арпабас қатысуымен осыған тарлаудың қосылуымен тӛрт компонентті қоспасы ең аз ӛнімділікті қамтамасыз еткен екен. НСР 05 0,79 т айтарлықтай айырмашылығы бар 4, 5 варианттар жайылымдық дақылдың сенімді математикалық дәлелденген ӛсуін қамтамасыз еткен. Шӛп қоспаларындағы компоненттер ӛсу қарқыны бойынша айтарлықтай ерекшеленетіні белгілі. Жима тарғақ дамудың бастапқы кезеңдерінде (мамыр-маусым) жоғары ӛсу қарқынымен сипатталады, қылтықсызарпабас жима тарғақтан шілде айынан бастап, жима тарғақтан әлдеқайда кейінірек биіктікке жетеді. Тарлау, айқын жайылымдық ӛсімдік ретінде, алғашқы екі жыл баяу ӛседі, осы кезеңде оның жайылымдылық ӛніміділігі, кейінгі жылдарға қарағанда әжеп тәуір тӛмен болады [9, 10, 11, 12, 13, 14]. Кӛктемнің соңында және ерте-кҥзгі кезеңде шӛп қоспасының ӛнімділігі жоңышқа мен жима тарғақ қҧрамасымен (сәйкесінше 72-75 және 22-25%), сондай-ақ тҥйе жоңышқа мен жима тарғақпен (сәйкесінше 72-70 және 20-18%) қамтамасыз етіледі, кӛктемнен бастап жаздың соңына дейін қылтықсыз арпабастың қатысу ҥлесі артады - 6-11%-дан 10-24% - ға шейін, тарлаудың қатысы ҥлесі 3-6% шегінде сақталады. Шӛп қоспасындағы дақылдардың ӛнімділігі ӛсімдіктердің тығыздығы 46-65 дана/м 2 болған кезде, сабақтарының саны 510,6-дан 586,5 дана/м 2 -ге шейін жеткен, олардың ең аз мӛлшері тӛмен ӛнімділікпен сипатталатын шӛп қоспаларында, ал жоғары ӛнімді шӛп қоспаларында ӛсімдіктер саны мен сабақтарының саны 1 шаршы метр жоғары болды. Жапырақтар массасы келесі кӛрсеткіштермен сипатталады: жоңышқада 50%, тҥйе жоңышқасында 49%, жима тарғақта 47%, қылтықсыз арпа баста 48%, тарлауда 72%. жүктеу/скачать 7.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|