ЖАЌ-бет аймаѓыныњ ісіктері
жүктеу/скачать 0.64 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тері меланомасы клиникасы, диагностикасы, емі
- Түрлі клиникалық, морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері бар невустарға деген дұрыс тактиканың маңыздысын осыдан түсінуге болады.
- Бас және мойын терісінің аймақтарындағы пигментті невустарын сыртқы түріне, қылшықтануына және клиникасына қарай бөлген дұрыс.
- Тәжірибелік жұмыста невустардың келесі клиникалық-анатомиялық түрлерін бөледі.
- Невус аймағында тығыздану немесе асимметрияның пайда болуы; Невуста сезім пайда болуы (ауырсыну, қышу, ашу);
- Невустың жаралануы, папиллома тәрізді өсулер, қанауға бейім пайда болуы.
- т. б. Оның түрі дөңгелек, овальді, полигональді, және түрлі дұрыс емес болуы мүмкін. Жиі жалғыз ісік, кейде 2 (немесе бірнеше)
Клиникасы. Ерін рагі генерализациялануға бейім емес, жергілікті және аймақтық көріністермен білінеді. Сирек жағдайда ғана рак сау ерінде дамиды. Өзгерген ерінде струпқа ұқсас бұдырлы тығыздалу пайда болады, ол біртіндеп өсе береді. Оның бетін алып тастағанда беті қанаған жаңа түзіліс пайда болады, кейіннен оның беті қабықшамен жабылып, көтеріңкі тәжбен қоршалады. Ерін рагінің клиникалық ағымына байланысты бірнеше түрін ажыратуға болады. Папиллярлы түрі – папилломадан дамиды, соңғысы жұмырланып, бетінде жара дамиды, негізі инфилтрацияланып, тығыздалып ауырсынбайды. Сүйелді (фунгозды) диффузды продуктивті дискератоз аясында дамиды. Ерінде көптеген өсінділер пайда болады, кейіннен олар бірігіп, түрлі түсті орамжапыраққа ұқсайды. Бұл процесс ұзаққа созылады. Жоғарыда сипатталған екі клиникалы түрлері өсу типіне байланысты экзофитті ісіктерге жатады. Эритроплакия мен деструктивті дискератоз аясында жаралы ерін рагі дамиды. Жара тереңдеп, түбі инфильтрацияланып, түбі айқын емес, жараны ұстағанда ауырсынбайды, шекарасы айқын емес, қабыну процесі қосылғанда ауырсыну пайда болады. Рактың экзофитті және эндофитті түрлерінің арасында аралық түрлері бар. Оларды тек ақырғы сатыларда ғана анықтауға болады. Ерін рагі кезіндегі жараны емдемей қалдыратын болсақ бұлшық ет қабатына, шырышты қабатқа тарап, оларды зақымдайды. Кейін процесс төменгі жаққа және бетке тарайды. I саты – көлемі 1 см дейін еріннің қызыл каймасының шырышты қабатымен шырыш асты қабаттарында орналасқан шектелген ісік . Метастаз жоқ (Т1N0M0). IIА саты – ісіктің көлемі 2 см, еріннің қызыл каймасының шырышты қабатымен шырыш асты қабаттарында ғана болады. Инфилтрация 1 см-ге дейін. Метастаз жоқ (Т2N0M0). IIБ саты – ісік көлемі тереңдігі сол деңгейде, жергілікті лимфа түйндерінде қозғалмалы 1 – 2 метастаз бар. (Т1N1M0 Т2N1M0). IIIА саты – ісік 3 см, еріннің бұрыштарына, бетке, жұмсақ тіндерге дейін таралған. Метастаз жоқ. (Т3N0M0). IIIБ саты – ісік көлемі өзгермеген. жергілікті лимфа түйндерінде қозғалғыштығы шектелген метастаз бар. (Т2 - 3N2M0). IVА саты – ыдырап жатқан ісік. Ерінің көп бөлігін алып жатады. Ауыз бұрыштары мен иекке ғана емес, төмеңгі жақ сүйегіне, тілге, мойын терісіне тараған. Метастаз жоқ (Т4N0M0). IVБ саты – ісік сол, өлшем таралуыда сол, жергілікті лимфа түйндерінде қозғалғыштығы шектелген метастаз бар. Алыс мүшелерде де метастаз бар. (Т4N3M0 Т2-4N1-3M1).
Ерін рагіне күмәндануды жара шеті ұлғайып, жүргізілген емнен нәтиже болмаған жағдайда-ақ ойлана бастау керек. Келесі кезеңде рак тудыруға әсер ететін факторлардың бар-жоғын анықтау керек. Объективті қарау. Қарау кезінде еріннің конфигурациясына, сыртқы келбетіне, зақымдалған аймақтың шетіне көніл аудару керек. Ісікті палпациялай отырып, консистенциясын, өлшемін, жара болса, инфильтрат көлемін, ауырсынуын, қоршаған тіндермен байланысын анықтаған жөн. Ерінге ұзақ уақыт бойы кариозды тістермен, немесе тістердің үшкір түбірлерімен, тістегі жиналған тастармен дұрыс жасалмаған тіс протездерімен немесе тіс коронкаларымен сонымен қатар, жаман әдет ерінді тістей берумен әсер ету жайлы анықталады. Зерттеу әдістері. Жалпы қан анализін, биохимиялық анализді, Рентгенологиялық анализ жеке соның ішінде өкпеге метастаздардың бар-жоғын анықтау үшін қажет. Құрылғылардың көмегі арқылы жүргізетін стоматокейлоскопия арқылы 10 – 15 рет ұлғайтып ісік құрлысын, қан тамырлардағы өзгерістерді көруге болады. Жараның бетінен қабығы алынғаннан кейін заттық шыныға жұғын алған жөн. Жара бетінен бөліністен қырнау алады. Цитологиялық зерттеу нәтиже бермегенде гистологияға материал алады. Биопсияыны жергілікті анестезиямен жасайды. Асқынған ерін рагінде диагностика жасау қиындық тудырмайды. Кейде сифилистік жарамен, туберкулездік гранулемамен ажыратпалы диагностика жасайды. Сифилистік зақымдалу сирек болады, жергілікті статусқа, Вассерман реакциясына, биопсия мәліметтеріне қарайды. Туберкулез кезінде де жара дұрыс емес пішінді, ол бірақ жұмсақ, беткей орналасады, гиперемияланған, және инфильтрациясы болмайды, науқастарда өкпенің туберкулезді зақымдалулары анықталады.
Алғашқы ісіктік ошақты емдеу үшін үш әдісті қолдануға болады. Олар – хирургиялық, криогенді, сәулелік. Ең көне емдеу әдісіне әрине хирургиялық жатады, Зақымдалған ерін аймағын таға тәрізді кесіп алуды 1950 жылдан бері қолданып келеді. Сау тін көлемінде ісікті кесіп алғанда, ісік аймағынан сау тінге дейін 1,5–2 см аралықта жүргізіледі. Ал инфильтративті, жаралы түрінде бұл ара қашықтық үлкейе түседі. I-II сатылы ерін рагінде 70 жылдары емдеу үшін криогенді әдісті қолдана бастады. Сәулелік терапиядан басымдылығы:
Крио әсерден кейінгі аймақта 2-3 сағаттан кейін коллатеральді ісік пайда болып, 2–3 күнде ол ұлғаяды, кейін терең некротизацияланып, грануляция мен струп пайда болады. 6-8 күнде ісік қайтады, 3–5 аптадан кейін эпителизация дамып қызыл кайма ақшыл қызыл түстіге айналады. Қазіргі кезде ерін рагінің негізгі емдеу әдісі сәулелік терапия жатады. I сатыда және аз көлемді ісіктерде жақын фокусты рентгенотерапия немесе радиоактивті ине еңгізу арқылы емдеуге болады. Сәулелік терапияны I сатыда қолданғанда, ерін рагінен 100 жазылуға болады. Сәулелендіру аптасына 5 реттен бір дозасы 2 Гр, жалпы қосынды есеппен ошақты доза 60 гр. Ал ісік үлкен көлемді және III сатылы рак болатын болса көп құрамды әдістермен емдейді. Бірінші «Бетатрон – 15 МЭВ» аппаратында немесе гамма терапиялық құрылғыларда – қосынды дозасы 40 Гр. Сәулелендірудің мұндай мөлшерін бергенде ісіктің жартысынан көбі ыдырайды, ал қалған ісікті жақын фокусты гамма-терапиямен немесе ісік орнына радиоактивтік инені еңгізу арқылы жояды. Егер көп құрамды емнен кейін ісікті толығымен емдеу мүмкін болмаса, емделмеген ісік көлемін еріннің квадратты резекциясы арқылы, сәулелік емнен 3 – 6 аптадан кейін алып тасталады. Емдеудің екінші кезеңі. Біріншілік ісіктің толық регрессиясынан кейін мойын клечаткасын оперативті жолмен алып тастайды. Бұрынғы кезде жақ асты және иектің лимфа түйіндерін алып тастау міндетті операция құрамына енген болатын. Қазіргі кезде онкологияда ерін рагінің I сатысында лимфа түйіндерін алмайды. Ал II сатысында хирургиялық емді сәулелік ем болғаннан кейін 2 – 3 аптадан кейін бастайды. IV сатылы ерін рагі кезінде паллиативті химиосәулелік терапия, оның көмегі арқылы ісіктің әрі қарай өсуін және өршуін тоқтатуға болады. Аурудың болжамы. Болжамы аурудың ағымынан, зақымдалу көлемінен, кезеңінен, және қолданылып жатқан емнің түріне байланысты. I және IIА сатысында ерін рагінде сәулелік еммен криогенді әдіс арқылы емдей отырып, науқастардың барлығын жазуға болады, ал IIБ сатысында жазылу көрсеткіші 60-70 тең. IIIА сатысында 5 жылдық өмірсүрушілік 45 - 50, ал IIIБ сатысында бұл көрсеткіш 30 -40 тең, кейде екі жақты метастаз болғанда науқастын жазылып шығуы екіталай. Қортындылай келе айта кету қажет,ң ерін рагінің дамуының ерекшелігі, ісіктік процестің ұзақ ағымдылығы, жергілікті және аймақты лимфа түйіндеріне метастаздың көп болмауы, ерте диагностиканың мүмкінділігі, рак алды ауруларды профилактикасын жүргізудің мүмкіндігі, нәтижелі емдеу әдістерінің бар болуы ерін рагімен ауыратын науқастарды емдеуге мүмкіндік барын көрсетеді. Тері меланомасы клиникасы, диагностикасы, емі Меланома адам организмінің ең қатерлі ісіктерінің бірі болып табылады, оның жиілігі әлемнің түрлі елдерде ерекшелінеді. Көп жыл бойы медицина мамандары пигментті қатерлі ісіктердің мәселелерінің зерттеуімен айналысуда. Меланомаға тән биологиялық ерекшеліктері үшін, қазіргі уақытта да көп сұрақтар әлі шешілген жоқ. Сонымен қатар, басқа солидті ісіктерде болмайтын пигментті ісіктер қатерлігінің өте жоғары деңгейі, метастаз беруге қабілеттілігі, диагностикасының қиындығы және емдеу әдістеріне бір көзқарастың болмауы бұл ісіктерді зерттеуді өте қажет қылып отыр. Тері меланомасы – ісіктің жиі кездесетін түрі. Аурушаңдықтың жалпы көрсеткіші 100000 тұрғынға 2 құрады [Veronesi U., Cascinelli N., 1974]. Әдебиеттің сараптамасында көруге болады, меланоманың жиілігі рактың басқа түрлерінің ішінде 1 – 1,5%, ал тері рагінің ішінде – 3 - 5% құрайды. Меланома көбінесе 30—50 жас арасындағы адамдарда болады, бірақ, балаларда және қарт адамдарда да кездеседі. Қазақстан Республикасында 1990-2005 жж. арасында тұрғындардың меланомамен аурушаңдығы ер адамдарда ғана емес, әйелдерде де өсуге бейім. 1990 жылы аурушаңдықтың стандартты көрсеткіштері1,6°/0000 (әлемдік стандарт), 2005 жылы – 1,7°/0000 құрады, Республикада онкологиялық аурулар структурасында меланома өсу екпіні бойынша ер адамдарда 4 орын, әйелдерде – 6 орын алды. Түрлі авторлардың деректері бойынша бас және мойын терісінің меланомалары барлық меланомалардың арасында 22 - 46% құрайды (аяқ-қол меланомаларынан кейін 2 орын). Гистогенезі бір болса да, түрлі мүшеге жататын ісіктердің өз ерекшеліктері болатыны белгілі, «канцерогенді» әсерлердің жиілігімен, лимфатикалық және қан жолдарының архитектоникасымен және кейбір емдеу әдістерін өткізуге түрлі (топографиялық-анатомиялық ерекшеліктер арқасында) мүмкіндіктермен байланысты болатын. Бас және мойын терісінде орналасқан меланомалардың жалпы санының ішінде, көп зерттеушілердің мәліметтері бойынша бет терісінің меланомасы жиі кездеседі, сосын бастың шаш терісінің және мойын меланомалары болады. Егер, теріден басқа, меланома көзді, ауыз қуысының шырыш қабатын, кейде жоғары демалу жолдарын зақымдайтынын санаса, онда бас және мойын аймағынның қатерлі пигментті ісіктері басқа пигментті ісіктердің жалпы санының арасында одан да үлкен салмақ алады. Бас пен мойында тері пигментті ісіктері көбінесе невус ретінде байқалады. Олардың диагностикасы қиын болады, тек қана морфологиялық зеттеу рас зақымдалғанын растай алады. Қатерсіз ісіктер – невустар. Ағзаның түрлі тіндерінде орналасқан пигмент құрайтын клеткалар – меланоциттерден меланомалар дамиды. Одан басқа, кейін қатерлі меланомаға айналатын, малигнизация көзі болып табылатын терінің алдын ала жағдайлары болады. Бұл жағдайда, ең алдымен пигментті қатерсіз невустардың және Дюбрейдің шектелген рак алды меланозының роліне тоқтаған жөн. Меланоманың дамуындағы невустардың патогенетикалық маңызы жан -жақтан зерттелуде, бірақ зерттелушілер бұл жағдайды түрлі бағалауда. Бұның себебі невустардың таралуының және қатерлі пигментті ісіктердің жиілігінің статистикалық сәйкеспеушілігінде. Пигментті невустар (туа біткен меңдер, қалдар) адамдарда 20 – 50% кездеседі. Олар денедің түрлі аймақтарында орналасуы мүмкін, бірақ бас, бет және мойын терісінде жиі байқалады. Пигментті невустардың жиілігі бетте 54,1%, баста – 7,5%, мойында – 6,6% құрайды, яғни 70% шамасында. Аяқта 14,1%, денеде – 13%, қолда – 5%. Орташа алғанда әр адамда түрлі 14,6 невус бар, дегенменде меланома өте сирек кездеседі. Әртүрлі авторлар невустан пайда болған меланоманың жиілігі туралы түрлі сандар келтіреді (10 – 80%). Сонымен қатар, клиникалық тәжірибе көрсеткендей, меланомалар көбінесе невустардың қатерлену кезінде пайда болады. Түрлі клиникалық, морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері бар невустарға деген дұрыс тактиканың маңыздысын осыдан түсінуге болады. Невустардың патогенез сұрақтарында көбі анық емес. Кей зерттеушілер оларды сезімтал жүйкелердің даму кемістігі ретінде қарастырады; басқалары жүйкелердің қабығынан пайда болатынын (Шванн клеткалары) және қатерсіз ісік екенін айтады. Басқа көзқарастарға сәйкес, пигментті невустар дермоэпидермальді шекараның бойындағы эпидермистің базальді қабатында орналасқан пигмент құрастыратын клеткалардан пайда болады. Бас және мойын терісінің аймақтарындағы пигментті невустарын сыртқы түріне, қылшықтануына және клиникасына қарай бөлген дұрыс. Жоғарыда айтылған белгілер қатерсіз пигментті ісіктердің клиникалық-анатомиялық түрлерін толық сипаттайды. Невустардың көлемі мен түсі өте түрлі және олар, біздің ойымызша, процестің сипаттамасын беретін факторлар бола алмайды, сондықтан да, классификация негізін айыратын белгілерге жатпайды. Тәжірибелік жұмыста невустардың келесі клиникалық-анатомиялық түрлерін бөледі.
Меланома алдындағы өзгерістер жағынан, пигментті қалдардың тек қана түрлі клиникалық емес, гистологиялық түрлеріне де көңіл бөлу керек. Тері ісіктерінің Халықаралық гистологиялық классификациясында невустардың 10 түрі бөлінген, бірақ, олардың 4 ең қауіпті болып саналады: шекаралық немесе дермоэпидермальді; күрделі; үлкен пигментті және көк невус. Қатерлі меланомалардың патогенезінде әрбір невустың салмағы әртүрлі. Қызықты жағдай, адам өмірінде әрқашан да невустардың бір түрден басқаға айналуымен трансформациясы болып тұрады. Бұл кезде көбінесе, мазасыз шекаралы невустың біртіңдеп қалыпты дерма ішілік түріне өтуі байқалады, ол қатерлене қоймайды. Қазіргі бар мәліметтерге сәйкес, ең жиі қатерленетін шекаралық невус, сирек - күрделі және одан да сирек көк невус. А. Қатерленудің жоғары жиілігімен (облигатті). 1. Дюбрейдің шектелген ісік алды меланозы. Б. Қатерленудің төмен жиілігімен (факультативті)
Бірақ әдебиет деректерінің сараптамасы көрсеткендей, меланома дамуы үшін пигментті невустың қалыптасу процесі әбден жеткіліксіз. Басқа да аз зерттелген жағдайлар және механизмдер бар болар. Мысалы, аяқта невустар сирек болады, ал қатерлі меланоманың кездесуі сирек емес. Көбінесе, пигментті невусы бар науқастардың дәрігерге көрінетін себебі туа біткен қалдың түрлі өзгерістері. Бұл өзгерістерге невус бетінің жаралануы, оның үлкеюі, түсінің өзгеруі, қансырауы жатады. Кейде ауырсыну, тығыздану, терінің гиперемиясы, қышуы, ашуы, т.б. бар қабынуы болады. Айтылған бір немесе бірнеше белгілері бар науқастардың қаралғанында, көбінесе пигментті невусты қатерлі меланомадан айыру өте қиынға түседі. Сондықтан да, бұл кезде диагностикалық қателіктердің пайызы үлкен — 50 - 70%. Белсенділіктің белгілері пайда болған жағдайда процестің шындығын анықтау үшін барлық тәсілдері қолдану керек. Пигментті невустардың қатерленуін диагностикалау тәжірибелі мамандар үшін де қиын. Дәрігердің алдында әрдайым, қабынумен асқынған пигментті невус па, немесе оның қатерліге айналуы ма деген сұрақ болады. Қазіргі уақытта, пигментті невустардың белсенділігінің растығы және маңызды клиникалық симптомдары анық белгіленген, олардың маңызы дәрігерлерге зор болып табылады. Мүмкін невустан меланома дамыды деген қауіппен, келесі ерте белгілеріне аса назар аудару керек:
Осы белгілердің бәрі, немесе, тіпті, біреуі байқалса да, дәрігер сақ болып, науқасты керекті профилактикалық және емдеу шараларын алу үшін арнайы онкологиялық мекемеге бағыттау керек. Терінің қатерленудің жоғары жиілігі бар меланома алды процесіне Дюбрейдің шектелген рак алды меланозы жатады. Бұл ауру ересек адамдарда, көбінесе әйелдерде, бір немесе көпшілік өзгерістерімен жүреді. Жиі бет терісі, сирек кеуде, ауыз қуысының шырыш қабаты зақымдалады. Клиникалық ол түрлі түсті және көлемді, формасы дұрыс емес қал ретінде болады. Олар қоңыр, қара-қоңыр, кейде қоңыр-көк түсті. Бетінде сүйел немесе кератоз тәрізді өсулер көрінеді. Гистологиялық - терінің осы зақымдануы шекаралық невусқа жақын. Соңғы 10 жыл ішіндегі әдебиеттің деректері бойынша, рак алды меланозы шамамен 70-75% жағдайда қатерленіп, қатерлі меланома айналады. Кейде меланома түрі өзгермеген теріде пайда болады – меланома de novo. Мұндай меланомалар терінің қатерлі пигментті ісіктерінің жалпы санынан 20% құрайды. Терінің қатерлі меланомаға потенциальді қауіпті өзгерістерін қарайтын болсақ, мұндай мүмкіндікті айыратын жалпы жағдайларды айтпауға болмайды. Олардың ішінде жарақаттанудың, климат жағдайларының және кейбір гормональдік және генетикалық факторлар әсерінің ролін айтып өту керек. Климат жағдайларының да маңызы бар. Қатерлі меланомалардың саны экваторға жақындаған сайын өседі. Болгария, Австралия, АҚШ және кей оңтүстік елдердің ғалымдарының мәліметтеріне сүйене отырып, күшейген инсоляцияның маңызын айтуға болады. Бұны біле тұра, қатерсіз пигментті ісіктері (әсіресе бас пен мойындағы) және меланомасы бар (соның ішінде емделген) науқастарға күн көзінің қарқынды әсерінің қауібі туралы айтып, күннің көзінде болуды рұқсат етпеу керек. Түрлі гормональді әсерлер маңызының мәселесі, көп әдебиетке қарамастан, ары қарай зерттеуді қажет етеді. Тәжірибе көрсеткендей жыныстық жетілу, жүктілік, климакс кезінде меланоманың даму мүмкіндігі және ауыр өтуі байқалады, яғни бұл қалыпты жағдайда және патологияда пигментті зат-алмасуға күрделі гормональді әсері барын көрсетеді. Қазіргі уақытта тері меланомасының этиологиясында эндокринді фактордың ролі таласқа тұрмайтыны дәлелденген. Мұны келесі факторлар растайды: 1. Адам өмірінің препубертанты кезеңінде, яғни жыныстық жетілуге дейін тері меланомасының сирек дамуы. 2. Әйелдердің ер адамдарға қарағанда, тері меланомасымен жиі ауруы. 3. 30, 50 ден асқан әйелдерде, эстрогендер белсендігінің жоғарлығына қарай аурушаңдықтың үлкен жиілігі. 4. Меланогенез процесінде гормондардың белсенді ролі (эстрогендер, андрогендер және МСГ). Жануарларға эксперимент жасаған кезде, эстрогенді гормондар меланоциттар санын да, клетка ішіндегі және сыртындағы меланинді де көбейтетіні анықталды. Адамның меланома клеткаларында эстрогенрецепторлары табылды. 5. 50 ден асқанда тері меланомамен аурушаңдық жиілігінің азаюы, бұл жасқа қарай МСГ (меланин белсендіретін гормон) құралуының және эстрогендердің төмендеуі туралы гипотезасымен келіседі. 6. Әйелдер оральді контрацептивтер қолданғанда меланомамен ауру қауіпінің жоғарлауы. Менопауза симптомдарын азайту немесе контрацепция мақсатымен эстрогенді қолданғанда, кейде, терінің гиперпигментациясы пайда болады, оның айқын біліну деңгейі гормонды қолдану мерзімімен байланысты. 7. Екі жақты овариоэктомиядан кейін меланоманың даму қауіпі төмендейді. Соңғы жылдары, тері меланомасының пайда болуында организмнің иммунді факторларына үлкен маңыз беріледі. Иммунді бұзылыстар қатерлі ісіктердің қауіпін жоғарлататыны белгілі. АИВ (ВИЧ)-синдромы, трансплантацияланған мүшелері бар, дәрілік (жасанды) иммунодепрессияда өмір сүруге мәжбүр болған науқастарда Капоши саркомасының және кейбір лимфопролиферативті аурулардың жиі пайда болуы дәлелденген. Организмнің иммунодепрессия мен иммунжетіспеушілік жағдайлары аурудың қауібін жоғарлататыны дәлелденген. Иммунжетіспеушілік жағдайлар тері меланомасының ауру қауібімен генетикалық байланыста болуы жоққа шығарылмайды. Әдебиет деректері бойынша, әйелдерде тері меланомасының даму жиілігіне репродуктивті факторлар әсер етуі мүмкін. Бұған анамнездегі жүктілік, бірінші баланы туғандағы жасы, босану саны және нәрестенің туғандағы салмағы жатады. Қазіргі уақытта, барлығы мойындаған пікір бойынша, жүктілік бар пигментті невустардың қатерленуіне және меланоманың жайылуына белсендіретін әсер етеді. Меланоманың көрінісі өте түрлі — ол қара пигментті қал ретінде болуы, аздап терінің үстінде шығып тұруы, папиллома тәрізді өсуі мүмкін, түрі саңырауқұлақтай, аяғында, кең түбі болады, т. б. Оның түрі дөңгелек, овальді, полигональді, және түрлі дұрыс емес болуы мүмкін. Жиі жалғыз ісік, кейде 2 (немесе бірнеше) қосылған түйіндер болады. Меланоманың беті тегіс немесе тегіс емес болуы, өзгермеген эпидермиспен қапталуы немесе жаралануы мүмкін. Оның консистенциясы кейде жұмсақ, кейде – тығыз. Меланоманың түсі өте түрлі болады – қап-қарадан қоңырға дейін, көрінетін пигменті жоқ - пигментсіз, меланинсіз ісіктерге дейін. Пигментациясы біртекті болуы мүмкін, ортасында анықтау, шетінде күшеюі білінеді. Біріншілік ісіктердің түрі нүктеден өте үлкен түйіндерге дейін. Көбінесе меланома ошағының диаметрі 1,5-2,5 см. Меланоманың өсу темпі түрлі болады. Бірақ көп жағдайларда, біріншілік меланомалар аса үлкен болмайды, өйткені бұл ісіктерге тән қатерленудің жоғары деңгейі, ерте және жылдам метастаздану процесіне әкеледі және науқастар біріншілік ісіктің өте үлкеюіне дейін өмір сүрмейді. Кейінгі, бірақ, рас симптомға невустың айналасындағы «балалық» пигментті қосулар (сателлиттер) немесе сәуле тәрізді өсулер (ісік бетте дамыған кезінде байқалмайды) жатады. Бұл белгі меланоманың лимфа тамырлармен тарағанын көрсетеді. Меланоманың кейін дамыған кезінде саңырауқұлақтай немесе жалпақ-бүдір ісік пайда болады, оңай қанайтын, қарқындығы бойынша біртекті емес пигмент қосындылары бар. Жиі ісіктің беті айнадай болады. Бұндай ісіктің консистенциясы орташа тығыз. Бұл кезеңде көбінесе ұлғайған, жалғыз немесе бірнеше, тығыз лимфа түйін ретінде жергілікті метастаздар анықталады.
1 — терең және беткі құлақ қасында; 2 — жақ астылық; 3 — иек астылық; 4 — құлақ артылық және желкелік; 5 — беттегі; 6 — к‰ре; 7 — мойын артындағы. Меланоманың метастаздануы ешбір ережеге бағынбайтынын айта кету жөн. Олар біріншілік ісік табылғаннан кейін немесе өткізілген емдеуден соң түрлі мерзімде пайда болуы мүмкін. Көбінесе метастаздар алғашқы 2 жылда байқалады. Бірақ, олар біріншілік ошақты табысты емдеген соң, онжылдықтардан кейін пайда болған жағдайлар суреттелген. Кейде гистологиялық расталған меланоманың метастаздарында біріншілік ошақ табылмайды. Гистологиялық зерттеуде W.H.Clark бойынша инвазия деңгейін және A.Breslow бойынша ісіктің толықтығын анықтаған болжам үшін маңызды. Табылған мәліметтерге қарай ісік процесінің сатысы қойылады. 1969 жылы америкалық патоморфолог Кларк ұсынған меланомаларды инвазия тереңдігіне байланысты бөлу тәсілі кең таралды: I деңгей – меланома эпидермиспен шектелген, базальді мембранада инвазиясы жоқ (меланома in situ); П деңгей – ісік дерманың емізікше қабатына өткен, бірақ оны толық қамтымайды; Ш деңгей – ісік клеткалары толық қамтиды және дерманың емізікше қабатын созады, торлы қабатқа дейін жетіп ісік түйінің құрайды; жүктеу/скачать 0.64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|