Жалпы білім беру ұйымдарындағы тәрбие жұмысының ерекшеліктері

319 
қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шығармашылықпен шешудің 
практикалық дағдыларын, тұлғаның құндылықтар жүйесін қалыптастыру; 
адамның өзіне, қоршаған әлемге, жалпы адамзатқа қатысы ескерілген 
оқушылардың әлеуметтік мәнді бағдарларын, адамгершілік мінез-құлық 
негіздерін қалыптастыру болып табылады. 
Жоғарыда көрсетілген міндеттердің «Өзін-өзі тану» бойынша
1-
сыныпқа арналған білім мазмұнында көрініс табуы. 
112-
кесте.«Өзін-өзі тану» бойынша 1-сыныпқа арналған білім мазмұны 
Тараулардың 
атауы 
Сабақтардың 
тақырыбы 
Мазмұндық негізі 
I. Ғасырлар 
даналығы
Ақиқатты жолға 
алып, адалдықпен 
өмір бастаймыз! 
Адалдық адамның маңызды қасиеті ретінде. 
Шындықты айту оңай, ал өтірік айту қиын.
Ақиқат- барлық адамдарды біріктіруші бастау. 
Тәртіп пен парыз 
«Тәртіп» және «парыз» ұғымдарының 
мағынасы.
Бес «Т»: тәртіп, талап, тыныштық, тазалық, 
татулық. 
Өзіңмен үйлесімді 
өмір сүру! 
Ар-ұжданыңа құлақ қой.
Адамзаттың рухани ұстаздары ар-ұждан 
туралы.
113-
кесте.«Өзін-өзі тану» бойынша 2-сыныпқа арналған білім мазмұны 
Тараулардың 
атауы 
Сабақтардың 
тақырыбы 
Мазмұндық негізі 
I. 
Ғасырлар 
даналығы 
Ұлы Абайдың 
даналығы 
Жалпыадамзаттық құндылықтар Абай ілімінің 
негізі ретінде.
II. 
Тату отбасы  
Адал және ақкөңіл 
болу
Адалдық адамның құндылықты қасиеті ретінде. 
Жағымды ойлау.
III. Адам болам 
десеңіз
Өзіңді және 
басқаларды 
құрметтеуді 
үйренеміз 
Адамдарға ықыласпен қарау. 
IV. 
Қандай ғажап 
бұл әлем! 
Біз өсіп жатқан өлке Отанға адалдық. Біздің еліміздің бүгінгі күніне 
моральдық жауапкершілік.
114-
кесте.«Өзін-өзі тану» бойынша 3-сыныпқа арналған білім мазмұны 
Тараулардың 
атауы 
Сабақтардың 
тақырыбы 
Мазмұндық негізі 
I. Ғасырлар 
даналығы  
Жалпыадамзаттық 
құндылықтарды 
зерделейміз 
Адамзат тарихындағы өзін-өзі тану. 
Жалпыадамзаттық құндылықтар адамзат 
мәдениетінің рухани-адамгершілік негізі 
ретінде 
III. Адам болам 
десеңіз 
Өз еліңнің патриоты 
болу 
Патриот. Патриотизм. Патриоттың әрекеттері 
мен істері. 

320 
115-
кесте.«Өзін-өзі тану» бойынша 4-сыныпқа арналған білім мазмұны 
Тараулардың 
атауы 
Сабақтардың 
тақырыбы 
Мазмұндық негізі 
I. Ғасырлар 
даналығы 
Адам бол! 
Адам болу деген не? 
Адамның мінезі. 
II. 
Тату отбасы 
Ардақты ат 
Жақсы іс адамның ардақты атының негізі 
ретінде. Өзіңе және басқаларға құрметпен 
қарау. Адамның адамгершілігі. 
III. Адам болам 
десеңіз 
 
Ар-ұждан ғылымы 
Ар-ұждан адамның адамгершілік бағдары 
ретінде. Адалдық, әділеттілік, ашықтық ар-
ұжданға сәйкес өмір сүрудің мүмкіндігі 
ретінде. Адамның адамгершілік санасы. 
Мен азаматпын! 
Азамат. Азаматтық парыз. Азаматтық сезім. 
Отанға қызмет ету. 
 
Негізгі орта білім берудің оқу пәндері арқылы сыбайлас жемқорлыққа 
қарсы мәдениетті қалыптастыру.
 
116- 
кесте. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған
«Қазақ тілі» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасындағы 
тақырыптар (оқыту қазақ тілінде) 
1. 
Жасөспірім 
және заң. 
Тыңдалым 
және 
айтылым
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, 
ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау 
Оқылым
8.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: 
комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; 
8.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, 
оқулықтардан алынған деректерді дәлел ретінде 
қолдану, авторына сілтеме жасау 
Жазылым
8.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, 
тезистік жоспар құру; 
8.3. 4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, 
мәселе 
бойынша 
ұсынылған 
шешімнің 
артықшылығы 
мен 
кемшілік 
тұстарын 
салыстыру, 
өз 
ойын 
дәлелдеп 
жазу 
(аргументативті эссе) 
2. Кәсіп пен 
еңбек. Болашақ 
мамандықтары. 
Тыңдалым 
және 
айтылым
8.1.4.1 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, 
әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; 
8.1.5.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар 
арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, 
көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау 
Оқылым
8.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, 
диаграмма, 
сызба, 
сурет) 
ақпараттарды 
салыстыру; 
8.2.5.1 
перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана 
отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру 
Жазылым
8.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, 
мәселе 
бойынша 
ұсынылған 
шешімнің 

321 
артықшылығы 
мен 
кемшілік 
тұстарын 
салыстыру, 
өз 
ойын 
дәлелдеп 
жазу 
(аргументативті эссе) 
3. Адам құқығы 
мен бостандығы. 
Синтаксис 
Тыңдалым 
және 
айтылым 
9.1.5.1 мәтіндегі айтылған ойға өз көзқарасын 
білдіреді, сыни тұрғыдан баға беріп айту; 
9.1.6.1 
қоғамдық-саяси, 
ғылыми, 
коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен 
фразаларды таңдау, орта көлемді монолог 
дайындау 
Оқылым
9.2.5.1 
мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның 
қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау 
сұрақтарын құрастыру 
Жазылым
9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, 
көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді 
немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау 
жасап, өз ойын дәлелдеп жазу(аргументативті 
эссе) 
117- 
кесте. Жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-
математикалық бағыттағы 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ тілі» пәнінен 
жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасындағы тақырыптар (оқыту 
қазақ тілінде) 
1. Қазіргі қоғам 
құндылықтары: 
мәдениет және 
өркениет. 
Сөз мәдениеті 
Тыңдалым 
және 
айтылым
10.1.3.1 мәтінде көтерілген мәселені (қоғамдық- 
саяси) талдай отырып, негізі ойды анықтау және 
ғаламдық мәселелермен байланыстыру 
Оқылым
10.2.5.1 
мәтіндегі негізгі ойды анықтау, көтерілген 
мәселеге баға беріп, мәліметтер мен пікірлерді өңдей 
білу 
Жазылым
10.3.3.1 қажетті клишелер мен лексикалық 
құрылымдарды 
қолданып, 
көтерілген 
мәселе 
бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу («келісу, 
келіспеу» эссесі) 
2. Қазіргі қоғам: 
әлеуметтік 
теңсіздік. 
Тілдік жүйе 
және стиль 
Тыңдалым 
және 
айтылым
10.1.1.1 мәтін үзінділері бойынша болжам жасау, өз 
біліміне сүйеніп тақырыпты жалғастыру 
Оқылым
10.2.4.1 әртүрлі стильдегі (ғылыми, ресми ісқағаздар, 
публицистикалық, ауызекі сөйлеу, көркем әдебиет 
стилі) мәтіндердің тақырыбын, мақсатты аудиторияға 
сәйкес қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін 
салыстыра талдау 
Жазылым
10.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, әртүрлі 
графиктік мәтіндегі деректерді салыстырып, маңызды 
тұстары мен үрдістерді талдап жазу; 
10.3.4.1 қажетті клишелер мен лексикалық 
құрылымдарды 
қолданып, 
көтерілген 
мәселе 
бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу («келісу, 
келіспеу» эссесі, аргументативті эссе) 
3. 
Қазіргі қоғам. 
Миграция. 
Зияткерлік 
Тыңдалым 
және 
айтылым
11.1.2.1 мамандандырылған тар аядағы арнайы 
мәтіндердегі (интервью) мақсатты аудиторияға 
арналған терминдер мен ұғымдарды, тілдік 

322 
миграция. 
Шешендік 
сөздер 
оралымдарды, мәтін үзінділерін талдау; 
11.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік 
алдында дұрыс сөйлеу, тыңдаушыларға ықпал ете 
білу, шешен сөйлеу 
Оқылым
11.2.1.1 әртүрлі графиктік мәтіндердегі (кесте, 
диаграмма, сызба, шартты белгі) мәліметтерді 
салыстырып талдау, негізгі үрдістерді анықтау 
Жазылым 
11.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, әртүрлі 
графиктік мәтіндегі деректерді салыстырып, маңызды 
тұстары мен үрдістерді талдап жазу, өзіндік тұжырым 
жасау 
118- 
кесте. Жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-математика 
бағытындағы 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен 
жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасындағы тақырыптар (оқыту 
қазақ тілінде) 
 
Заман 
шындығы 
Б. Мұқай «Өмірзая» 
романы, 
Ерболат Әбікен 
«Пәтер іздеп жүр 
едік» әңгімесі 
Түсіну және 
жауап беру 
11.1.3.1 көркем шығармадағы 
кейіпкерлер жүйесін жинақтау мен 
даралау арқылы өмір шындығын 
көрсету; 
11.1.5.1 ұлттық құндылықтардың 
маңыздылығын 
ғаламдық 
тақырыптағы 
контекстермен 
байланыстыру 
Анализ және 
интерпрета 
ция 
11.2.2.1 шығармадағы авторлық 
идеяның 
өмір 
шындығымен 
байланысын анықтау;
11.2.4.1 
әдеби 
туындыдағы 
көтерілген мәселелерге өзіндік 
көзқарас 
тұрғысынан 
шығармашылық жұмыс (эссе, 
әңгіме, өлең, әдеби және еркін 
тақырыптарға шығарма) жазу; 
11.2.5.1 
әлем 
және 
қазақ 
әдебиетіндегі 
ортақ 
құндылықтардың 
үндестігін
талдау 
Бағалау 
және 
салыстыру 
11.3.2.1 көркем шығармадағы
заман көрінісі мен қазіргі заман 
көрінісін салыстырып бағалау; 
11.3.4.1 шығарманы идеялық 
жағынан 
мазмұндас 
туындылармен салыстыра отырып, 
әдеби сын жазу 
119- 
кесте. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған
«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу 
бағдарламасындағы тақырыптар (оқыту қазақ тілінде емес) 

323 
Жер 
байлығына 
аяулы 
көзқарас 
Ш. Айтматов 
«Ана - Жер 
Ана» 
Тыңдалым 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын 
түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды 
анықтау 
Айтылым 
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке 
эпизодтарды 
сипаттау 
және 
тілдік 
ерекшелігіне салыстыру жасау 
Оқылым
6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін 
қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені 
шынайы өмірмен байланыстыру 
Жазылым 6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін
сақтай отырып, күнделік жазу 
Сауда жасай 
білесің бе? 
Абай 
Құнанбаев 
«Базарға қарап 
тұрсам әркім 
барар» 
Тыңдалым 8.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық 
және поэзиялық шығармалардан үзінді 
тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 
8.1.6.1 
тыңдалым 
материалдарының 
мазмұны негізінде деректерді келтіре 
отырып, дәлелді жауап беру 
Айтылым 
8.2.6.1 кесте, диаграмма, нұсқаулық 
шартты белгілер мен сызбаларда берілген 
ақпаратты талдау, баға беру 
Оқылым
8.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде 
көтерілген мәселелерді салыстыра отырып,
баға беру 
Жазылым 8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, 
тақырыпқа байланысты берілген мәселенің 
оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; 
8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді
жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану 
Заң – 
қоғамның 
тірегі 
Айбатыр 
Сейтақ
«Азат елдің ар-
намысы – Ата 
Заң» 
Тыңдалым 9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық 
шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген 
(тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені 
анықтап, өз пікірін білдіру; 
9.1.6.1 
тыңдалым 
материалдарының 
мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни 
көзқарасын білдіру 
Айтылым 
9.2.2.1 
коммуникативтік 
жағдаяттарға 
байланысты сөйлеу этикеті формаларын 
дұрыс таңдай білу 
Оқылым
9.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, тезис) 
жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық 
ерекшелігін анықтап, талдау жасау 
Жазылым 9.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік 
ерекшелігін сақтап, аннотация жазу 
 
120- 
кесте. Жалпы білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ 
тілі мен әдебиеті» жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасындағы 
тақырыптар (жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық 
бағыт) 

324 
Сауда мен 
көмек: екі 
жақты 
келісімді 
сауда 
Ыбырай 
Алтынсарин 
«Дүние қалай 
етсең 
табылады?» 
Тыңдалым 10.1.6.1 көтерілген мәселе бойынша әртүрлі 
дереккөздерден алынған мәтіндерді тыңдау 
және салыстыру, өз көзқарасын аргументтер 
негізінде дәлелдеу 
Айтылым 10.2.4.1 мәтіндегі бөлімдердің, абзацтардың 
орналасу тәртібін, ақпараттың тақырыппен 
байланысын анықтау, оған түсініктеме беру 
Оқылым 
10.3.6.1 
мәтін 
мазмұнындағы 
деректі 
ақпаратты толық анықтап, негізгі ойға өз 
көзқарасын білдіру және оны бағалау
Жазылым 
10.4.2.1 қажетті клишелер мен лексикалық 
құрылымдарды қолданып, көтерілген мәселе 
бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу 
(аргументативті эссе) 
Әлеуметтік 
теңсіздік: 
адам 
құқықтары 
және көмек 
Ұлықбек 
Есдәулет 
«Қара пима» 
поэмасы 
Тыңдалым 10.1.3.1 
оқу-кәсіби, 
қоғамдық-саяси, 
әлеуметтік-мәдени тақырыптар аясында
қолданылған сөздер мен термин сөздердің 
мағынасын түсіну; 
10.1.5.1 мәтіннен автордың көзқарасын (негізгі 
ойын) негіздейтін аргументтерді талдай 
отырып, астарлы ойды анықтау 
Айтылым 10.2.5.1 пікірталастың «пікірталас -монолог», 
«пікірталас-диалог», 
«пікірталас-полилог» 
түрлерінде сенімді және еркін сөйлеу 
Оқылым 
10.3.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша 
ақпараттарды анықтай отырып, факті мен 
көзқарасты ажырату, мәтін идеясымен 
байланысын анықтау; 
10.3.3.1 
әдеби 
шығармада 
көтерілген 
әлеуметтік-қоғамдық мәселені талдау және 
кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып 
бағалау 
Жазылым 
10.4.2.1 қажетті клишелер мен лексикалық 
құрылымдарды қолданып, көтерілген мәселе 
бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу («келісу, 
келіспеу» 
эссесі, 
дискуссивті 
эссе, 
аргументативті эссе) 
121-
кесте Жалпы білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған «Қазақ 
тілі мен әдебиеті» жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасындағы 
тақырыптар (жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық 
бағыт) 
Қоғам және 
заң 
Ермек 
Өтетілеуұлы 
«Ата Заң», 
Шешендік 
сөздер 
Тыңдалы
м 
10.1.4.1 драмалық, прозалық, поэзиялық 
шығарманы тыңдау, шығармада көтерілген 
жалпыадамзаттық мәселені айқындау; 
10.1.6.1 көтерілген мәселе бойынша әртүрлі 
дереккөздерден алынған мәтіндерді тыңдау 
және салыстыру, өз көзқарасын аргументтер 
негізінде дәлелдеу 
Айтылым 10.2.4.1 мәтіндегі бөлімдердің, абзацтардың 

325 
орналасу тәртібін, ақпараттың тақырыппен 
байланысын анықтау, оған түсініктеме беру 
Оқылым 
10.3.6.1 
мәтін 
мазмұнындағы 
деректі 
ақпаратты толық анықтап, негізгі ойға өз 
көзқарасын білдіру және оны бағалау 
Жазылым 10.4.3.1 шығармашылық жазба жұмыстарында 
көркемдегіш 
құралдар 
мен 
айшықтау 
амалдарын тиімді қолданып жазу 
Қазіргі 
қоғамдағы 
әлеуметтік 
теңсіздік 
Ерболат 
Әбікенұлы 
«Пәтер іздеп 
жүр едік» 
әңгімесі 
 
Тыңдалы
м 
11.1.1.1 мәтін үзінділері бойынша болжам 
жасау, тиісті ақпаратты анықтай білу 
Айтылым 11.2.5.1 көпшілік алдында сөз сөйлеуде 
маңызды орын алатын тілдік (вербалдық) және 
бейвербалдық элементтерді қолданып, сенімді 
және еркін сөйлеу 
Оқылым 11.3.3.1 
әдеби 
шығармада 
көтерілген 
әлеуметтік-қоғамдық мәселеге баға беру және 
әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыру 
Жазылым 11.4.1.1 ғылыми және публицистикалық 
стильдің 
жанрлық 
және 
стильдік 
ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды 
қолданып, шағын мақала жазу 
Қоғамдағы 
жұмыссызды
қ мәселесі 
Ыбырай 
Алтынсарин 
«Атымтай 
жомарт» 
Тыңдалы
м 
11.1.6.1 көтерілген мәселе бойынша әртүрлі 
дереккөздерден алынған мәтіндерді тыңдау 
және салыстыру, өз ойын логикалық дұрыс, 
аргументті және айқын жеткізу 
Айтылым 11.2.4.1 
кәсіби 
бағыттағы 
түпнұсқа 
мәтіндерден қажетті ақпаратты (деректерді, 
сипаттамаларды, 
сандық 
көрсеткіштерді, 
сілтемелерді) анықтау, олардың қолданылу 
мақсатын талдау 
Оқылым 11.3.3.1 
әдеби 
шығармада 
көтерілген 
әлеуметтік-қоғамдық мәселеге баға беру және 
әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыру 
Жазылым 11.4.2.1 қажетті ақпараттарды орынды 
қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын 
дәлелдеп эссе жазу (дискуссивті эссе) 

жүктеу/скачать 4.6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: