жол берiлетiн ерекше жағдайлар

      Қызметкерлердiң келiсiмiнсiз үстеме жұмыстарға тек қана мынадай жағдайларда:

      91-бап. Жұмыс уақытын есепке алуды жүргiзу тәртiбi

      1. Жұмыс берушi қызметкердiң нақты жұмыс iстеген жұмыс уақытын есепке алуды жүзеге асыруға тиiс.
      2. Қызметкер жұмыс iстеген және жұмыс iстемеген уақыт қамтылатын нақты жұмыс уақыты есепке алынуға тиiс.
      3. Жұмыс iстелген уақыт құрамында нақты жұмыс iстелген жұмыс уақыты және жұмыс уақытына жатқызылатын өзге де уақыт кезеңдерi есепке алынуға тиiс. Бұл ретте үстеме жұмыстар уақыты, түнгi уақыттағы, демалыс, мереке күндердегi жұмыстар, iссапар күндерi бөлек есептеледi.
      4. Жұмыс iстелмеген уақыт құрамында ақы төленетiн және ақы төленбейтiн уақыт, сондай-ақ қызметкердiң және (немесе) жұмыс берушiнiң кiнәсiнен жоғалтылған жұмыс уақыты есепке алынуға тиiс.
      5. Жұмыс уақытын есепке алу жұмыс берушi айқындаған құжаттарда жүргiзiледi.
      6. Қызметкердiң жұмыс уақытына жұмыстарды жұмыс орнынан тыс жерлерде орындаған не олардың орындалуын жұмыс берушi нақты уақытпен тiркей алмайтын кезеңдер қосылатын жағдайларда, бұл кезеңдер жұмыс уақытын есепке алу құжаттарында еңбек шартында белгiленген жұмыстар көлемiн орындау ретiнде белгiленедi.

8-тарау. ТЫНЫҒУ УАҚЫТЫ

      92-бап. Тынығу уақытының түрлерi

      Тынығу уақытының түрлерi:
      1) жұмыс күнi (жұмыс ауысымы) iшiндегi үзiлiстер - тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс; ауысымiшiлiк және арнаулы үзiлiстер;
      2) күнделiктi (ауысымаралық) тынығу;
      3) демалыс күндерi (апта сайынғы үздiксiз тынығу);
      4) мереке күндерi;
      5) демалыстар болып табылады.

      93-бап. Тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс

      1. Қызметкерге күнделiктi жұмыс (жұмыс ауысымы) iшiнде тынығуға және тамақтануға арналған ұзақтығы жарты сағаттан кем болмайтын бiр үзiлiс берiлуге тиiс.
      2. Осы баптың 3-тармағында белгiленген жағдайларды қоспағанда, тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс күнделiктi жұмыс (жұмыс ауысымы) басталғаннан кемiнде үш сағат өткеннен кейiн және төрт сағаттан кешiктiрiлмей белгiленуге тиiс.
      3. Ұзақтығы 8 сағаттан асатын күнделiктi жұмыста (жұмыс ауысымында) жұмыс уақытының икемдi жиынтық есебi режимi кезiнде тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс күнделiктi жұмыс (жұмыс ауысымы) басталғаннан кемiнде төрт сағат өткеннен кейiн белгiленуi мүмкiн.
      4. Тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс беру уақыты, оның ұзақтығы еңбек тәртiптемесi ережелерiнде, еңбек шартында, ұжымдық шартта белгiленедi.
      5. Тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiс уақыты жұмыс уақытына қосылмайды. Өндiрiс жағдайлары бойынша үзiлiс беру мүмкiн болмайтын жұмыстарда жұмыс берушi қызметкердi жұмыс уақытында арнаулы жабдықталған орында тынығу және тамақтану мүмкiндiгiмен қамтамасыз етуге мiндеттi. Мұндай жұмыстардың тiзбесi, тынығудың және тамақтанудың тәртiбi мен орны ұжымдық шартта немесе жұмыс берушiнiң қызметкерлер өкiлдерiмен келiсе отырып шығарылған актiлерiнде белгiленедi.

      94-бап. Ауысымiшiлiк және арнаулы үзiлiстер

      1. Жұмыстың жекелеген түрлерiнде қызметкерлерге технологияға және өндiрiс пен еңбектi ұйымдастыруға байланысты, жұмыс уақытына қосылатын ауысымiшiлiк үзiлiстер берiледi. Бұл жұмыс түрлерi, мұндай үзiлiстер берудiң ұзақтығы мен тәртiбi ұжымдық шартта немесе жұмыс берушiнiң қызметкерлер өкiлдерiмен келiсе отырып қабылданған актiлерiнде белгiленедi.
      2. Жылдың суық мезгiлiнде ашық ауада немесе жылытылмайтын жабық үй-жайларда жұмыс iстейтiн, сондай-ақ тиеу-түсiру жұмыстарында iстейтiн қызметкерлерге жылыну және тынығу үшiн жұмыс уақытына қосылатын арнаулы үзiлiстер берiледi. Жұмыс берушi қызметкерлердiң жылынуы мен тынығуына арналған үй-жайлардың жабдықталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
      3. Бiр жарым жасқа толмаған балалары бар жұмыс iстейтiн әйелдерге тынығуға және тамақтануға арналған үзiлiстен бөлек, осы Кодекстiң 188-бабына сәйкес баланы тамақтандыруға арналған қосымша үзiлiстер берiледi.

      95-бап. Күнделiктi (ауысымаралық) тынығудың ұзақтығы

      Қызметкердiң жұмыстың аяқталуы мен оның келесi күнi басталуы (жұмыс ауысымы) арасындағы күнделiктi (ауысымаралық) тынығуының ұзақтығы он екi сағаттан кем болмауға тиiс.

      96-бап. Демалыс күндерi

      1. Қызметкерлерге апта сайын демалыс күндерi берiледi.

      2. Бес күндiк жұмыс аптасында қызметкерлерге аптасына екi демалыс күнi, ал алты күндiк жұмыс аптасында - бiр күн берiледi.

      3. Бес күндiк және алты күндiк жұмыс аптасында жексенбi жалпы демалыс күнi болып табылады. Бес күндiк жұмыс аптасындағы екiншi демалыс күнi жұмыс берушiнiң актiсiнде немесе ауысым кестесiнде белгiленедi. Егер ұжымдық шартта, еңбек шартында өзгеше белгiленбесе, екi демалыс күнi қатар берiледi.

      4. Мұсылман күнтiзбесi бойынша атап өтiлетiн Құрбан айттың бiрiншi күнi, 7 қаңтар - православиелiк Рождество демалыс күндерi болып табылады.

      5. Үздiксiз өндiрiстерде немесе өндiрiстiк-техникалық жағдайлар бойынша немесе халыққа ұдайы үздiксiз қызмет ету қажеттiгi салдарынан демалыс күндерi жұмысты тоқтату мүмкiн болмайтын өндiрiстерде iстейтiн қызметкерлерге демалыс күндерi жұмыс берушiнiң қызметкерлер өкiлдерiмен келiсе отырып қабылданған актiлерiнде бекiтiлген ауысымдық кестеге сәйкес қызметкерлерге (қызметкерлер тобына) аптаның әр күндерi кезекпен берiледi.

      6. Iссапарда жүрген қызметкер демалыс күндерiн өзi жiберiлген жұмыс берушiнiң еңбек тәртiптемесiне сәйкес пайдаланады.

      97-бап. Демалыс және мереке күндерiндегi жұмыс

      1. Осы Кодекстiң 98-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша демалыс және мереке күндерiндегi жұмысқа қызметкердiң жазбаша келiсiмiмен жол берiледi.

      98-бап. Қызметкердiң келiсiмiнсiз демалыс және мереке

      Қызметкердiң келiсiмiнсiз демалыс және мереке күндерi жұмысқа тартуға мынадай жағдайларда:

      99-бап. Қызметкерлердi демалыс және мереке күндерi

      Қызметкерлердi демалыс және мереке күндерi жұмысқа тарту жұмыс берушiнiң актiсiмен ресiмделедi.

      100-бап. Демалыс түрлерi

      1. Қызметкерлерге демалыстардың мынадай түрлерi:

      1) жыл сайынғы ақылы еңбек демалыстары;

      2) әлеуметтiк демалыстар берiледi.

      2. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы қызметкердiң тынығуына, жұмыс қабiлетiн қалпына келтiруiне, денсаулығын нығайтуына және қызметкердiң өзге де жеке қажеттiктерiне арналады және жұмыс орны (лауазымы) мен орташа жалақысы сақтала отырып, белгiлi бiр күнтiзбелiк күндер санына берiледi.

      2-1. Қызметкерлерге жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының мынадай түрлерi берiледi:

      3. Әлеуметтiк демалыс деп ана болуға, балалардың күтiмiне, өндiрiстен қол үзбей бiлiм алуға қолайлы жағдайлар жасау мақсатында және өзге де әлеуметтiк мақсаттар үшiн қызметкердi белгiлi бiр кезеңге жұмыстан босату түсiнiледi.

      4. Қызметкерлерге әлеуметтiк демалыстардың мынадай түрлерi:

      1) жалақы сақталмайтын демалыс;

      2) оқу демалысы;

      3) баланы (балаларды) тууға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты демалыстар берiледi.

      101-бап. Жыл сайынғы негiзгi ақылы еңбек демалысының

      Ескерту. Тақырыпқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.17 № 566-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      Егер қызметкерлердiң жекелеген санаттары үшiн басқа нормативтiк құқықтық актiлерде, еңбек шартында, ұжымдық шартта және жұмыс берушiнiң актiлерiнде көп күн саны көзделмесе, қызметкерлерге ұзақтығы күнтiзбелiк жиырма төрт күн болатын жыл сайынғы негiзгi ақылы еңбек демалысы берiледi. 
      Ескерту. 101-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.17 № 566-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      102-бап. Жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалыстары

      1. Мыналарға:
      1) ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауiптi жұмыстарда iстейтiн қызметкерлерге ұзақтығы кемiнде күнтiзбелiк алты күн болатын жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалыстары берiледi;
      2) бiрiншi және екiншi топтардағы мүгедектерге ұзақтығы кемiнде күнтiзбелiк он бес күн болатын жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалыстары берiледi.
      2. Қызметкерлердiң өзге санаттарына жыл сайынғы қосымша демалыс беру және оның ең төменгi ұзақтығы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленуi мүмкiн.
      3. Еңбек шартында, ұжымдық шартта қызметкерлерге үздiксiз ұзақ жұмысы, маңызды, күрделi, жедел жұмыстарды, сондай-ақ өзге де сипаттағы жұмыстарды орындағаны үшiн көтермелеу сипатында жыл сайынғы ақылы қосымша демалыстар белгiленуi мүмкiн.

      103-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының ұзақтығын

      1. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының ұзақтығы қолданылатын жұмыс режимдерi мен кестелерiне қарамастан, еңбек демалысы күндерiне тура келетiн мереке күндерi есепке алынбай, күнтiзбелiк күндермен есептеледi.

      104-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына құқық

      Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына құқық беретiн жұмыс стажына:

      105-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалыстарын беру

      1. Қызметкерге жұмыс iстеген бiрiншi және келесi жылдары үшiн жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы тараптардың келiсiмi бойынша жұмыс жылының кез келген уақытында берiледi.

      106-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалыстарын беру

      Жұмыс жылы қызметкердiң бiрiншi жұмыс күнiнен бастап есептелген он екi айды құрайды.

      107-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалыстарын беру
                кезектiлiгi

      1. Қызметкерлерге жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын берудiң кезектiлiгi жұмыс берушi қызметкерлердiң пiкiрiн ескере отырып бекiтетiн демалыс кестесiнде белгiленедi не тараптардың келiсiмiмен белгiленедi.

      108-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын ауыстырудың

      Ескерту. Тақырыпқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.17 № 566-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      1. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы:
      қызметкер еңбекке уақытша жарамсыз болған, жүктiлiкке және босануға байланысты демалыста болған;
      егер бұл үшiн заңда жұмыстан босату көзделсе, қызметкер жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы уақытында мемлекеттiк мiндеттер атқарған жағдайларда, толық немесе оның бiр бөлiгi ауыстырылады.
      2. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы (оның бiр бөлiгi) қызметкердiң жазбаша келiсiмiмен немесе оның өтiнуi бойынша ауыстырылады. Ауыстырылған еңбек демалысы тараптардың келiсiмi бойынша келесi жылғы еңбек демалысына қосылуы немесе қызметкердiң өтiнiшi бойынша басқа уақытта бөлек берiлуi мүмкiн.
      3. Еңбек демалысын қатарынан екi жыл бойы бермеуге тыйым салынады.
      Ескерту. 108-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.17 № 566-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      109-бап. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысынан шақыртып

      1. Жұмыс берушi жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын тек қызметкердiң жазбаша келiсiмiмен ғана үзуi мүмкiн. Қызметкердiң жұмыс берушiнiң ұсынысынан бас тартуы еңбек тәртiбiн бұзу болып табылмайды.

      110-бап. Еңбек шарты тоқтатылған кезде пайдаланылмаған

      Еңбек шарты тоқтатылған кезде жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын (жыл сайынғы еңбек демалыстарын) пайдаланбаған немесе толық пайдаланбаған қызметкерге жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының (жыл сайынғы еңбек демалыстарының) пайдаланылмаған күндерi үшiн өтемақы төлемi жүргiзiледi.

      111-бап. Жалақы сақталмайтын демалыс

      1. Еңбек шарты тараптарының келiсiмi бойынша қызметкердiң өтiнiшi негiзiнде оған жалақы сақталмайтын демалыс берiлуi мүмкiн.

      112-бап. Оқу демалысы

      1. Бiлiм беру ұйымдарында оқып жүрген қызметкерлерге сынақтар мен емтихандарға дайындалу және оларды тапсыру, зертханалық жұмыстарды орындау, дипломдық жұмысты (жобаны) дайындау және қорғау, әскери оқытылған резервтi даярлау бағдарламасынан өту үшiн оқу демалыстары берiледi.
      2. Оқу демалысына ақы төлеу еңбек шартында, ұжымдық шартта, оқу шартында айқындалады.
      Ескерту. 112-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.16 № 562-IV (алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      113-бап. Баланы (балаларды) тууға, жаңа туған баланы

      1. Жүктi әйелдерге, баланы (балаларды) туған әйелдерге, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған әйелдерге (еркектерге) баланың туылуына байланысты мынадай демалыстар:

      114-бап. Демалысты ресiмдеу

      Демалысты беру, ауыстыру, ұзарту не демалыстан шақырып алу жұмыс берушiнiң актiсiмен ресiмделедi.

9-тарау. ЕҢБЕКТI НОРМАЛАУ

      115-бап. Еңбектi нормалауды ұйымдастыру саласындағы

      Еңбектi нормалауды ұйымдастыру саласындағы мемлекеттiк кепiлдiктер:

      116-бап. Еңбек нормалары

      1. Еңбек (өндiрiм, уақыт, қызмет ету) нормалары еңбек шығындарының өлшемi болып табылады және тиiстi бiлiктiлiгi бар қызметкерi үшiн техниканың, технологияның, өндiрiс пен еңбектi ұйымдастырудың қол жеткiзiлген деңгейiне сәйкес белгiленедi.
      2. Он сегiз жасқа толмаған қызметкерлер үшiн өндiрiм нормалары осы Кодекстiң 182-бабына сәйкес белгiленедi.
      3. Қызметкерлердiң жекелеген санаттарының еңбегiне уақыт бойынша ақы төлеу кезiнде нормаланған тапсырмалар белгiленедi. Жұмыс берушi жекелеген функциялар мен жұмыс көлемдерiнiң орындалуы үшiн қызмет ету нормаларын немесе қызметкерлер санының нормаларын
(нормативтерiн) белгiлеуi мүмкiн.

      117-бап. Жаңа еңбек нормаларын әзiрлеу, енгiзу,

      1. Жұмыс берушi еңбек нормаларын жаңадан енгiзудi, қолданыстағы еңбек нормаларын ауыстыруды және қайта қарауды қызметкерлер өкiлдерiмен келiсе отырып, еңбектiң үлгiлiк нормалары мен нормативтерiн ескерiп жүргiзедi.

      2. Еңбектiң үлгiлiк нормалары мен нормативтерiн тиiстi қызмет салаларындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органдар еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсе отырып, өздерi белгiлеген тәртiппен бекiтедi.

      3. Еңбектiң үлгiлiк нормалары мен нормативтерiн ауыстыруды және қайта қарауды оларды бекiткен органдар еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырады.

      4. Еңбек нормалары жұмыс орындарына аттестаттау мен рационализациялау жүргiзу, еңбек өнiмдiлiгiнiң өсуiн қамтамасыз ететiн жаңа техника, технология және ұйымдық-техникалық iс-шаралар енгiзу шамасына қарай мiндеттi түрде ауыстырылуға тиiс.
      Жекелеген қызметкерлердiң өз бастамасы бойынша жаңа еңбек тәсiлдерiн қолдануы және жұмыс орындарын жетiлдiруi есебiнен өнiм шығарудың (қызметтер көрсетудiң) жоғары деңгейiне қол жеткiзу бұрын белгiленген еңбек нормаларын қайта қарауға негiз болып табылмайды.

      5. Қызметкерлер кемiнде бiр ай бұрын жұмыс берушiнiң жаңа еңбек нормаларын енгiзуi туралы хабардар етiледi.

      118-бап. Еңбек нормаларын әзiрлеуге қойылатын талаптар

      Еңбектiң нормаларын әзiрлеу кезiнде:

      119-бап. Еңбектi нормалауды реттеудiң ерекшелiктерi

      Қызметтер көрсетуге (тауарларына, жұмыстарына) тарифтердi (бағаларды, алым ставкаларын) мемлекеттiк реттеу енгiзiлетiн ұйымдарда еңбек нормаларын ұсыну, қарау және келiсу тәртiбiн еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi .

10-тарау. ЕҢБЕККЕ АҚЫ ТӨЛЕУ

      120-бап. Еңбекке ақы төлеу саласындағы мемлекеттiк

      Қызметкерлердiң еңбегiне ақы төлеу саласындағы мемлекеттiк кепiлдiктер:

      121-бап. Жалақының мөлшерi

      1. Қызметкердiң айлық жалақысының мөлшерi қызметкердiң бiлiктiлiгiне, орындалатын жұмыстың күрделiлiгiне, санына және сапасына, сондай-ақ еңбек жағдайларына қарай сараланып белгiленедi.
      2. Осы кезеңге белгiленген жұмыс уақытының нормасын толық атқарған және еңбек нормаларын (еңбек мiндеттерiн) орындаған қызметкердiң айлық жалақысының мөлшерi Қазақстан Республикасының заңында белгiленген айлық жалақының ең төменгi мөлшерiнен кем
болмауға тиiс.

      122-бап. Жалақының ең төменгi мөлшерiн белгiлеу

      1. Тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңымен жыл сайын белгiленетiн айлық жалақының ең төменгi мөлшерi ең төмен күнкөрiс деңгейiнен кем болмауға тиiс және ол қосымша ақылар мен үстеме ақыларды, өтемақы төлемдерi мен әлеуметтiк төлемдердi, сыйлықақылар мен басқа да ынталандыратын төлемдердi қамтымайды және жұмыс iстелген уақытқа барабар төленедi.
      2. Еңбекке ақы төлеудiң ең төменгi стандарты тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңында белгiленген айлық жалақының ең төменгi мөлшерiн және салалық келiсiмдерде анықталып, Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн салалық арттырушы коэффиценттердi есептеуден айқындалады.
      3. Өз еңбек мiндеттерiн (еңбек нормаларын) орындаған қызметкердiң сағаттық жалақысының ең төменгi мөлшерi тиiстi күнтiзбелiк жылдағы жұмыс уақыты балансына сәйкес орташа айлық жұмыс сағатының санына бөлiнген айлық жалақының ең төменгi мөлшерiнен кем болмауға тиiс.
      4. Бiрiншi разрядты қызметкердiң еңбек шартының, ұжымдық шарттың талаптарында және (немесе) жұмыс берушiнiң актiлерiнде көзделген айлық жалақысының ең төменгi мөлшерi немесе айлық тарифтiк ставкасының мөлшерi тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңында белгiленген айлық жалақының ең төменгi мөлшерiнен кем болмауға, ал ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды), қауiптi жұмыстарда iстейтiн қызметкерлер үшiн - еңбекке ақы төлеудiң ең төменгi стандартынан кем болмауға тиiс.
      Ескерту. Осы Кодекстiң 122-бабы 2-тармағы 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi.

      123-бап. Еңбекке сағаттық ақы төлеу

      Жұмыс күнi толық болмаған немесе ол толық жүктелмеген кезде нақты орындалған жұмыстар үшiн, сондай-ақ уақытша немесе бiржолғы сипаттағы жұмыстарға ақы төлеу үшiн еңбек шартының, ұжымдық шарттың талаптарымен және (немесе) жұмыс берушiнiң актiсiмен еңбекке сағаттық ақы төлеудi белгiлеуге болады.

      124-бап. Жалақыны индекстеу

      Жалақыны көбейту жұмыс берушiнiң Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнде тиiстi кезеңге белгiленген инфляция деңгейiн негiзге ала отырып, келiсiмдерде, ұжымдық шартта немесе жұмыс берушiнiң актiсiнде белгiленген тәртiппен жүргiзетiн жалақыны индекстеуiн қамтиды.

      125-бап. Еңбекке ақы төлеудi ұйымдастыру

      1. Қызметкерлерге қойылатын бiлiктiлiк талаптары мен белгiлi бiр жұмыс түрлерiнiң күрделiлiгi Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсiптерiнiң бiрыңғай тарифтiк-бiлiктiлiк анықтамалығы, жұмысшы кәсiптерiнiң тарифтiк-бiлiктiлiк сипаттамалары, Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшiлер лауазымдарының бiлiктiлiк анықтамалығы, сондай-ақ ұйымдар басшыларының, мамандарының және басқа да қызметшiлерi лауазымдарының үлгiлiк бiлiктiлiк сипаттамалары негiзiнде белгiленедi. 
      2. Орындалатын жұмыстарды белгiлi бiр күрделiлiкке жатқызу және қызметкерлерге бiлiктiлiк разрядтары мен санаттарын беру Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсiптерiнiң бiрыңғай тарифтiк-бiлiктiлiк анықтамалығына және Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшiлер лауазымдарының бiлiктiлiк анықтамалығына, жұмысшы кәсiптерiнiң тарифтiк-бiлiктiлiк сипаттамаларына және ұйымдар басшыларының, мамандардың және басқа да қызметшiлер лауазымдарының үлгiлiк бiлiктiлiк сипаттамаларына сәйкес жүргiзiледi.
      3. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген анықтамалықтарды, жұмысшы кәсiптерiнiң тарифтiк-бiлiктiлiк сипаттамаларын әзiрлеудi, қайта қарауды, байқап көрудi, бекiтудi және қолдану тәртiбiн еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган айқындайды. Әр түрлi экономикалық қызмет ұйымдары басшыларының, мамандарының және басқа да қызметшiлерi лауазымдарының үлгiлiк бiлiктiлiк сипаттамаларын тиiстi қызмет саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органдары еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсе отырып әзiрлейдi және бекiтедi.

      126-бап. Еңбекке ақы төлеу жүйелерi

      1. Қызметкерлердiң еңбегiне уақыт бойынша, кесiмдi немесе өзге де еңбекке ақы төлеу жүйелерi бойынша ақы төленедi. Ақы төлеу жеке және (немесе) ұжымдық еңбек нәтижелерi үшiн жүргiзiлуi мүмкiн.
      Еңбекке ақы төлеу жүйесi тарифтiк, тарифсiз немесе аралас жүйелер негiзiнде қалыптастырылуы мүмкiн.
      Еңбекке ақы төлеудiң тарифтiк жүйесi: тарифтiк ставкаларды (айлықақыларды), тарифтiк торды, тарифтiк коэффициенттердi қамтиды.
      Еңбекке ақы төлеудiң тарифсiз жүйесi еңбекке ақы төлеуге арналған қаражатты қызметкерлердiң кәсiби қабiлеттерiн бағалаудың өлшемдерi мен принциптерiне және олардың түпкi нәтижеге қосқан үлестерiне қарай үлестiк бөлуге негiзделедi.
      Еңбекке ақы төлеудiң аралас жүйесiнде еңбекке ақы төлеудiң тарифтiк және тарифсiз жүйелерiнiң элементтерi қамтылуы мүмкiн.
      2. Жұмыс берушi қызметкерлердiң өндiрiс тиiмдiлiгi мен орындалатын жұмыстың сапасын арттыруға мүдделiлiгiн күшейту үшiн сыйлықақы беру жүйесiн және еңбекке ынталандырудың басқа да нысандарын енгiзе алады.
      3. Қызметкерлердiң еңбегiне ақы төлеу және еңбекке ынталандыру жүйелерi ұжымдық шарттың, еңбек шартының талаптарында және (немесе) жұмыс берушiнiң актiлерiнде айқындалады.
      4. Еңбекке ақы төлеу жүйесi бiржолғы ынталандырушы төлемдердi есепке алмағанда, қызметкерлердiң орташа айлық жалақысының кемiнде 75 процентi болатын негiзгi жалақы үлесiн (жалақының негiзгi бөлiгiне қатысты) қамтамасыз етуге тиiс.
      5. Мемлекеттiк бюджет және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң сметасы (бюджетi) есебiнен ұсталатын ұйымдар қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу жүйесi Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленедi.
      6. Акцияларының бақылау пакетi мемлекетке тиесiлi ұлттық компаниялар мен акционерлiк қоғамдар басшыларының еңбегiне ақы төлеу және оларға сыйлықақы беру шарттары Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен Үлгiлiк ереженiң негiзiнде айқындалады.
      7. Қызметтер көрсетуге (тауарларына, жұмыстарына) тарифтердi (бағаларды, алым ставкаларын) мемлекеттiк реттеу енгiзiлетiн ұйымдар қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу жүйесiн қараудың және келiсудiң тәртiбiн еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi .
      8. Еңбек шартында, ұжымдық шартта, келiсiмдерде, жұмыс берушiнiң актiлерiнде айқындалған еңбекке ақы төлеу талаптары осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген талаптармен салыстырғанда нашар бола алмайды.

      127-бап. Үстеме жұмысқа ақы төлеу

      Еңбекке уақыт бойынша ақы төлеу кезiнде үстеме уақыттағы жұмысқа қызметкердiң тарифтiк ставкасын (лауазымдық айлықақысын) негiзге ала отырып кемiнде бiржарым есе мөлшерде ақы төлеу жүргiзiледi. Еңбекке кесiмдi ақы төлеу кезiнде үстеме уақыттағы жұмысқа қызметкердiң тарифтiк ставкасын (лауазымдық айлықақысын) негiзге ала отырып қызметкердiң белгiленген тарифтiк ставкасының (лауазымдық айлықақысының) кемiнде елу процентi мөлшерiнде қосымша ақы төленедi.
      Ескерту. 127-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2012.02.17 № 566-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      128-бап. Мереке және демалыс күндерiндегi жұмысқа ақы