Өсімдіктің жұқпалы (инфекциялы) аурулары

Паразиттілік типтер. Фитопатогенді саңырауқұлақтар, бактериялар, микоплазмалар, вирустар және гүлді паразиттердің паразиттік эволюциясы. Паразиттілік және сапрофиттілік. Облигатты және факультативті паразиттер, сапрофиттер. Жартылай және толық паразиттілік. Эндотрофты және экзотрофты микориза.
Ауру қоздырғыштарының өсімдікке паразиттік бейімделуі және патогендік қасиеттерінің өзгергіштігі. Паразиттік бейімделу түрлері: фило-генетикалық, органотропты, гистотропты және онтогенетикалық (физиоло-гиялық). Монофагтар мен полифагтар. Патогендердің арнайы формалары, расалары, биотиптері (штаммдар). Ауру қоздырғыштары патогенділігі, вируленттілігі және агрессивтілігі.
Патогеннің өсімдік клеткасы мен ұлпасына әсері. Ферменттер, токсин-дер, өсуді реттеуші заттар және антибиотиктердің патологиялық үрдістегі ролі.
Патогендердің қоректенетін өсімдіктеріне, фунгицидтерге және сыртқы орта факторларына бейімделуі.


Саңырауқұлақтар - өсімдік ауруларының қоздырғыштары. Саңырауқұлақтардың жіктелуі

Өсімдіктің ауру қоздырғыштары саңырауқұлақтарға жалпы сипаттама және олардың өсімдік дүниесінде алатын орны. Саңырауқұлақтың тегі туралы қысқаша мәлімет. Саңырауқұлақтың жіктелуі, оның маңызы мен мақсаты. Саңырауқұлақтың биологиялық түрі, микологияда негізгі жүйелік орны туралы түсінік. Саңырауқұлақтың эволюциялық негізі мен жіктелу принциптеріне сүйеніп жасалған қазіргі жүйесі.

Саңырауқұлақтың вегетативті және репродуктивті дамуы. Жіпшумақ және оның өзгерген түрлері, спора түзілуі, жеміс денелер типтері. Полиморфизм және плеоморфизм.
Саңырауқұлақтың жыныстық көбеюі: гаплоидты, дикариотты және диплоидты кезеңдері. Гетеротализм және гетерокариоз құбылыстары. Саңырауқұлақтың генетикасы. Саңырауқұлақтың жаңа формалары, расалары, биотиптері түзілуде будандасу, мутация және бейімделудің маңызы.Саңырауқұлақтың паразиттілігі.
Саңырауқұлақтың жалпы физиологиясы және экологиясы. Қоректену механизмі: клетчатканы ыдыратушы саңырауқұлақтар, белок заттарының ыдырауы. Саңырауқұлақ ферменттері, токсиңдері, антибиотиктері, олардың маңызы. Споралардың өнуі, өскіннің қоректенуі. Саңырауқұлақтың тыныс алуы. Қолайсыз жағдайларға бейімделуі. Саңырауқұлаққа әр түрлі факторлардың әсері: жоғары және төмен температуралар, ылғалдылық, жарық, улы заттар т.б. Саңырауқұлақтың өзгергіштігі.
Саңырауқұлақтың географиялық таралуы және мекендеу тәсілдері. Жалпы ареалы және аса зиян келтіру ареалы.
Плазмодиофорамицетер класы. Шырыштылардың даму циклы. Қорғау шаралары.
Хитриодиомицеттер класы. Даму циклы. Паразиттілік және залалдану сипаты (картоп рагі, қырыққабат киласы). Қорғау шаралары.
Оомициттер класы. Пероноспоралар қатары: тұқымдастары – питий, пероноспора және альбуга. Саңырауқұлақтардың даму циклы. Негізгі ауру түрлері: картоп фитофторозы, көкөніс дақылдарының жалған ақ ұнтағы, шаршыгүлділердің ақ таты. Қорғау шаралары.
Зигомицеттер класы. Жіпшумақтар құрылысының сипаттамасы. Көбею жолдары. Класс өкілдері: мукорлар (әртүрлі зең түрлері) және энтомофторлар (насеком паразиттері).
Аскомицеттер класы (қалталы саңырауқұлақтар). Клас тармақтары: жалаңаш қалталылар, жеміс қалталылар, қуыс қалталылар.
Эризифтер немесе ақ ұнтақты саңырауқұлақтар қатары. Даму циклы. Паразиттілік ерекшеліктері. Зиянды аурулары: дәнді дақылдардың, қиярдың, алманың, қарлығанның ақ ұнтағы. Қорғау шараларының негізгі бағыттары.
Гипокрий, клавицепс (қастауыш), сферий, диапорт қатарлары. Паразиттіліктің даму ерекшеліктері және ауруларға мысалдар. Қорғау шаралары.
Дискомицет топтары. Даму циклы. Аурулардың туу сипаты (сулы шіріктер, жапырақ дақтылықтары және т.б.). Күресу шаралары.
Қуыс қалталылар клас тармағы. Жеміс дененің (псевдотеций) қалыптасу ерекшеліктері. Микосферелла саңырауқұлағының тұқымдасы. Ауру түрлері: жидек дақылдары жапырақтарының ақ дағы. Вентурия тұқымдасы. Алма мен алмұрт таз-қотырының қоздырғыштары. Плеоспор тұқымдасы. Паразиттіліктің ерекшеліктері. Аса маңызды патоген - бидай, арпа және басқа дәнді дақылдардың қоздырғышы. Өсімдікті қуысқалталылар туғызатын аурулардан қорғаудың ерекшеліктері.
Базидиомицеттер класы. Паразиттілік қасиетінің құрылысы мен біліну сатысы. Клас тармақтарына бөлінуі: холобазидиомицеттер, гетеробазидио-мицеттер, телиобазидиомицеттер (қара күйе және тат саңырауқұлақтарының қатарлары). Қара күйе саңырауқұлақтарының даму циклы. Өсімдіктің залалдану (типтері) түрлері. Күресу шаралары.
Тат саңырауқұлақтары. Филогенетикалық бейімделу. Даму циклы, әриелілік. Қорғау шаралары.
Жетілмеген саңырауқұлақтар (дейтеромицеттер) класы. Паразиттіліктің ерекшеліктері және көбеюі. Залалдану түрлері (шіріктер, дақтар, солу). Ауылшаруашылық дақылдары ауруларының мысалдары. Қорғау әдістері.

жүктеу/скачать 63 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: