«Жануарлар патологиясы» пәнінің оқу-әдістемелік кешені. Оқытушыларға арналған

Бұл қабынудың негізгі морфологиялық өзгерістері қабынған Ағзада (тканьде) жалқаяқтың жиналуы және де альтерация мен пролиферацияға қарағанда бұл өзгеріс тым бәсең.

Жалқаяқтың түр сипатына байланысты жалқаяқты қабыну –сулы,кілегейлі, іріңді, фибринді,шірулі, аралас болып жіктеледі.

Өзбетімен жауабын дайындайтын сұрақтар:

1.Сулы қабыну деген не?

2.Сулы жалқаяқтың транссудаттан айырмашылығы қандай?

3.Сулы қабынудың түрлері және олардың патоморфологиясы.

4.Кілегейлі қабыну.Оның патоморфологиясы.

5.Кілегейлі қабынудың түрлері және сипаттамасы.

6.Кілегейлі қабықтардың сулы, кілегейлі қабынуының қанталап қабынудан айырмашылығы.

7.Фибринді қабыну.Оның түрлері.

8.Өкпенің фибринді қабынуының микроскопиялық, макроскопиялық өзгерістерінің даму механизмі.

9.Дифтеритті қабынудың негізі мен морфологиялық сипаттамасы.

10.Іріңдеп қабыну.Оның себептері.

11.Іріндеп қабынудың түрлері, патоморфологиясы.

12.Шірік және аралас қабынулардың патоморфологиясы.

13.Қанталап қабынудың себептері және морфологиялық сипаттамасы.

Таблицалар (№25-31) Муляждар.(№318,319,359,595).

Музей препараттары;

№429.Жіті сулы пневмония

№52.Шошқаның кілегей гастриті

№56.Иттің кілегейлі энтериті.

№101.Жылқының сақауға байланысты іріңді лимфадениті.

№4.Сиырдың бауырындағы абсуесс (лат.сыздауық,бітеу жара).

№231.Бұзаудың іріңді –некрозды бронхопневмониясы.

№109.Шошқаның оба ауруына байланысты лимфа түйірінің қанталап қабынуы.

№447.Жалпы іріңді пневмония; іріңді-некрозды периорхит.

№568.Кілегейлі-іріңді бронхопневмония.

№226.Қанталаған екі жақты пневмония.

№37.Торайдың сальмонеллез ауруына байланысты дифтеритті гастрит және колит.

№70.Шошқаның пастереллез ауруына байланысты фибринді пневмония.

№79.Сиырдың фибринді эпикардиті мен плевриті.

№139.Тауықтың фибринді ларинготрахеиті.

№405. Сиырдың ала өкпе ауруына байланысты фибринді пневмониясы.

Ағза:соқыр ішек. Геметоксилин -эозинмен боялған.

Эпителий қабатының үсті толы кілегей.Оған үгіліп түскен эпителий клеткалары мен лейкоциттер араласқан. Эпителий қабатында бокал тәрізді клеткалар көптеп кездеседі. Крипталар кеңейген, кілегей толып керілген.

Сонымен қатар кілегей қабатының астыңғы қабатында гистиоциттер, полибластар, лимфоидті клеткалар көрінеді. Тамырлар қанмен толып керілген.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу кеғрек.

№70 Гистопрепарат

Ағза:Өкпе.Гематоксилин -эозинмен боялған.

Препаратты кіші ұлғайтқышпен зерттей отырып,альвеолардың қан элементтерімен, әсіресе лейкоциттермен толып керілгенін байқауға болады. Кейбір жерлерде өкпе құрлысы бұзылған,себебі альвеолдар жалқаяқпен тым кеңейіп табиғи сыйқын жоғалтқан.

Бронха қуыстарындағы сулы жалқаяқтың негізі әр түрлі лейкоциттер, көпшілігінің яролары семген немесе ыдыраған. Оларға эритроциттермен бронх эпителиінен үгіліп түскен клеткалар араласқан. Бронхлардың кілегей қабығы алуан түрлі лейкоциттермен кернеу әсерінен жуандап ісінген, эпителий қабаты дистрофияға және некрозға айналған. Кейбір жерінде тіпті жоқтың қасы. (Эпителий клеткаларының үгіліп түсу себебінен).Бронх маңайындағы дәнекер ткань де лейкоциттермен кернелген.

Іріңге толы альвеолдардың қабырғалары ыдырап бұзылған,онда өкпе құрлысы аса байқалмайды.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу керек.

№60 Гистопрепарат

Ағза: лимфа түйіні. Гематоксилин -эозинмен боялған

Ұсақ қан тамырларына көңіл аударсақ, олардың қабырғаларының гиалин белогі әсерінен жуандап ісінген байқаймыз.

Түйіннің шет жақтары эритроциттермен тым керілген, лимфоид ткані түйін қабынан алшақтау. Фолликулдерде кішігірім, өлі етке айналған ошақтар кездеседі. Ондағы клеткалар ыдырап, зақымдалған.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу керек.

№108.Гистопрепарат.

Ағза:өкпе. Гематоксилин -эозинмен боялған

Препаратта фибринді пневмонияның барлық сатылары (фазалары)байқалады; қан кернеп қызару сатысы; қызыл және сұрғылт бауыр тәріздес сатылары; айығу сатысы.Осыған орай препаратты мұхият зерттей отырып, фибринді қабынудың бірінші сатысын табу қажет. Бұл жерде альвеоларлық капиллярларды қан кернеген,сол себепті альвеолдар құрылымы анық көрінеді және олардың қуысында эритроциттер бар. Сөйтіп бұл бірінші қай кернеп қызару сатысы.

Ал енді препараттың басқа жерінде қызыл бауыр тәріздену сатысы байқауға болады.Мұнда альвеолдар қуысында қызғылттау өте нәзік өрмек тәріздес фибрин жиналған. Сонымен қатар қан плазмасы және эритроциттер бар.

Сұрғылт бауыр тәріздену сатысы бар жерде альвеоларалық тамырлар көрінбейді; альвеолдар қуысындағы жалқаяқтың негізі фибрин,лейкоциттер және үгіліп түскен альвеолэпителиінің клеткалары.

Бөлшекаралық дәнекер ткань сулы- фибринді жалқаяқпен кернелу себебінен жуандап керілген, қан және лимфа тамырлары да кернелген.Кейбіреуінің қуысында тромб пайда болған.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу керек.

IХ.3 Пролиферативті қабыну.

Бұл қабынудың ең бәсең морфологиялық белгісі, қабынған ошақта мезенхиманың және қанның клеткаларының түрлі ұрпақтары көптеп жиналады. Айталық, гистоциттер, фибробластар, эндотелий және адвентиция клеткалары, лимфоциттер мен моноциттер.

Айта кететін жай пролиферативті қабынудың даму процесінде клетка ұрпақтары ауысып отырады. Мысалы; макрофагтар эпителиодтар клеткаларына айналады.Ал дәнекер ткань клеткалары фибробластар белок тропоколлагенді синтездеу әсерінен,қабынған ошақта коллаген талшықтары пайда болды.

Пролиферативті қабыну екі түрге жіктеледі: 1.интерстициалді қабыну;

2.гранулемді (лат.түйір,түйіршік) қабыну.Пролиферативті қабынудың нәтижесінде склероз (грек. қатаю( немесе цирроз (грек. Жирен) дамиды.

Мәселен пролиферативті қабыну белгілі бір індет ауруының қоздырғышының әсерінен даму мүмкін. Мысалы гранулемдер туберкулез, сальмонеллез, актиномикоз, жылқының маңқа ауруларында пайда болады. Сондай-ақ грануллемдер мал денесіне баса-көктеп енген құрттардың маңайында дамиды.Ал енді интерстициалді (Ағзаның қаңқалы сүлдесі) қабыну Ағзаизмдегі иммунологиялық статустың өзгеруіне байланысты; Айталық, ткань реакциясының бәсеңдеп, созылмалы болуы.

1.Пролиферативті қабынудың патоморфологиясы?

2.Пролиферативті қабыну қалай жіктеледі?

3.Интерстициальді қабынудың патогенезі мен морфологиялық сипаты (мысалы:бауырдағы,бүйректегі дамуы)?

4.Интерстициальді қабынудың нәтижесі қандай?

5.Гранулемді қабынудың патоморфологиясы және оның диагностикалық маңызы?

Музей препараттары:

№127.НУТТАЛИОЗ ауруына байланысты өкпедегі ошақты пролиферативті қабыну; жалпы таралған пролиферативті лимфаденит.

№167.Шошқа бауырындағы гипертрофиялық цирроз.

№175.Шошқа бауырындағы құрт ауруына байланысты цирроз.

№124.Қойдың пролиферативті пневмониясы.

№495.Гиалинозға айналған жүрек қабындағы фиброзды қабыну.
№87 Гистопрепарат

Ағза;енбау. Гематоксилин -эозинмен боялған

Препараттың көпшілік жерінде бүршікті жас дәнекер ткань көрінеді. Ол гистоциттер мен жас ұршық тәріздес фибробластардан тұрады;олардың арасында қан тамырларында көрінеді. Препаратты мұхият зерттей отырып, көлемі әр түрлі көкке боялған ошақтарды байқауға болады. Олардың арасында жүзім шоғыры тәрізденіп бір жерге үйілген ботриомикоз ауруының қоздырғышын (грибогін-саңырауқұлағын) көреміз.Ошақтардың маңайында көптеп нейтрофильді лейкоциттер шоғырланған; көбі ыдырап ірің денешіктеріне айналған.

Микроскоптың үлкен ұлғайтқышымен қарасақ, саңырауқұлақ шоғырының негізі кішкентай түйіршіктер; шоғырдың сырт қабаты түр-сипатсыз қызғылт зат-зооглея.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу керек.

№75.Гистопрепарат.

Ағза:бүйрек. Гематоксилин -эозинмен боялған

Ұлпаның үстіңгі және астыңғы қабаттарын зерттей отырып,олардың құрылымының қатты зақымдалғанын байқауға болады. Түтіктер мен мальпигий денешіктері ыдырап семіп, кей жерді ол жалпақ алаң тәрізді.

Патологогистологиялық диагнозды анықтап, көрінген өзгерістерді дәптерге түсінігімен салу керек.

М А З М Ұ Н Ы

1.Патологиялық анатомия кафедрасының лабораториясы мен өлекселер соятын жерде (прозектория) жұмыс істеу тәртіптері.Өлекседе пайда болатын өзгерістерді зерттеу.

Патогистологиялық зерттеуге арналған материалды алу, консервілеу және жөнелту.

11.Некроздар.

Ш.Дистрофия.Дистрофиялар жөнінде жалпы түсінік.

Ш.1.Белоктік клеткалық дистрофиялар (диспрозеиноздар).

Ш.2.,Клеткааралық диспротеиноздар.

1У.Аралас диспротеиноздар.

У.Майлы дистрофия

У1.Минералды дистрофия

У11.Қан айналымы бұзылуының патоморфологиясы.

У11.1.Қызару (гиперемия).Қан тоқтау.Қан аздық (анемия) Қансырау (кровотечение).Қанталау (кровоизлияние).

У11.2. Тромбоз.Эмболия,Инфаркт.Домбығу.Шемен (водянка).

УШ. Жаңару және бейімделу процесстері.

УШ.1. Сему,гипертрофия,гиперплазия.

УШ.2. Жаңару (регенерация).Ұйымдасу (Ағзаизация).Құбылту(метаплазия)

1Х.Қабыну.

1Х.1.Альтеративті қабыну.

1Х.Жалқаяқты қабыну

1Х.3.Пролиферативті қабыну.