Жапбаров Нұрғазы Әбсадықұлы Ағылшын тілін кәсіби бағдарлап оқытудағы аударманың рөлі

Тілдік білімді жетілдіру технологиясында аударманы пайдалану және оны техникалық дискурс негізінде ағылшын тілін оқыту практикасына енгізу

жүктеу/скачать 380.87 Kb.

бет	2/3
Дата	09.06.2016
өлшемі	380.87 Kb.
	#124191
түрі	Диссертация

1 2 3

Тілдік білімді жетілдіру технологиясында аударманы пайдалану және оны техникалық дискурс негізінде ағылшын тілін оқыту практикасына енгізу. Білім саласында «технология» деген термин салыстырмалы түрде жақын арада қолданыла бастады. Алғашқыда Батыс Европада пайдаланылса, қазір әлемнің барлық елінде пайдаланылады.

Шет тілін меңгеру технологиясы оқу процесін жетілдіру мен білім алушылардың техникалық жаңалықтарды пайдалана білуіне тікелей байланысты. Бұл ретте білімді оңтайландыру түрімен игеруге үлкен басымдық беріледі.

Оқудың технологиясы жөнінде С.И.Плаксидің сөзімен айтқанда төмендегі белгілері орын алады:

Концептуалдық. Әрбір білім беру технологиясы белгілі бір ғылыми концепцияға негізделуі керек. Бұл концепция өз мақсатына пәлсапалық, психологиялық, дидактикалық және әлеуметтік-педагогикалық жетістіктерді пайдалана отырып орындалады.
Жүйелілік. Технология жүйенің барлық белгілерін қамтиды. Олардың өзара байланысы мен тұтастығы қалыптасады.
Басқарылуы. Белгілі бір жетістікке жету үшін оқу процесін жоспарлау, жобалау кезең-кезеңмен ұйымдастырылады.
Тиімділік. Қазіргі таңда білім беру технологиясы бәсекелестік жағдайда өрістеуде. Бұл заңды құбылыс, өйткені білім белгілі бір стандартқа сай болып, шығыны аз, тиімділігі жоғары болуы тиіс.
Ұғынықты қабылдау. Біртекті оқу орындарында педагогикалық технологияны пайдалану мүмкіндігі (қайталау, ұғындыру).
Тәрбиелік тиімділік. Білім беру технологиясы өз-өзін тәрбиелік жағынан білім алушылардың гуманитарлық және творчестволық дамуына септігін тигізеді.

Техникалық дискурстың нысаны- кез келген өндіріс саласы тақырыбындағы мағыналы мәтін бола алады. Негізінен дискурс мәтіннің көлеміне тәуелсіз, бұл дегеніміз яғни сөйлем, сөз тіркесі, сөз, тіпті бір әріптің өзі дискурс түзіп, оған дискурс объектісі ретінде талдау жасалынып, адресант пен адресаттың қарым -қатынас түзу ерекшеліктері мен қасиеттері зерделенеді.

Кез келген дискурстық талдау барысы төмендегідей үш негізді құрайды:

1)дискурстық талдау өрісі;

2)дискурстық талдауға әсер етуші факторлар;

3)дискурстық талдау жолдары.

Американдық лингвист Д.Шифрин «Approaches to discourse» атты еңбегінде дискурстық талдаудың негізгі алты бағыты көрсетілген:

дискурсты сөйлеу актісі тұрғысында талдау;
дискурсты әлеуметтік лингвистика тұрғысында талдау;
дискурсты коммуникация этнографиясы тұрғысында талдау;
дискурсты прагматика тұрғысында талдау;
дискурсты екіжақты әңгімелесу тұрғысында талдау;
дискурсты құрылымдық-өзгермелілік тұрғысында талдау [7].

Зерттеу жұмысымызда негізінен ғылыми және ақпараттық функциональдық стильдердегі ағылшын тіліндегі техникалық дискурстарға талдау жасаймыз. Зерттеу жұмыстарына ағылшын тіліндегі дискурстар арнайы мұнай-газ саласының журналдарынан алынды.

«Issues of deep drilling» тақырыбындағы ғылыми функционалдық стиль жанрындағы техникалық дискурс.

Issues of deep drilling

The distinguishing feature of drilling wells in the Precaspian region is the great depth at which productive deposits are located and the presence of pre-salt, salt and post-salt deposits in sizes that are incompatible with drilling using current technology and drilling muds.

The deposits being drilled very widely in their characteristics, requiring the use of different types of drilling muds and technologies. The lithological variation, the strong capacity of the productive layers, the presence of anomalous high and low reservoir pressures and zones with very low stability of rocks, and finally corrosion from salt and sulfur cause serious complications during deep well drilling.

Therefore the main factors influencing the technical and economic indicators for deep drilling of oil and gas wells are complications and accidents that arise during technological operations. Moreover, losses from complications and accidents connected with the instability of the rock in the well fore remain rather high and can lead to the formation of caverns, breakdown of the well shaft walls, string sticking and collapse of the casing pipe.

It is worth nothing that in the complex geological conditions of the Precaspian region, production of both liquid hydrocarbons and natural gas is impossible without ensuring the solidity and stability of the rock that makes up the walls of exploration and production wells.

Therefore, the key to resolving the problems inherent in deep drilling lies in understanding the mechanism by which well pressure arises around deep wells, finding ways to forecast the character and intensity of this pressure, and developing equipment and technology allowing for active management of the condition of the well fore rock, thereby providing the means for predicting pressure changes and remedying the negative consequences of unstable walls.

The crucial significance of the density of drilling muds is the parameter for managing the stability of deep well walls. It depends on the depth of drilling, the solid, and deformative characteristics of the rock layers, the degree to which they decrease in the process of micro and macro crack formation in the zone of non-elastic deformations, and on the character interaction between the rock and the drilling muds.
At present, drilling of horizontal wells is being carried out on varying scales in many oil-producing countries of the world. As experience has shown, drilling reservoirs with the help of horizontal wells provides a number of both industrial and ecological advantages:
- an increase in the productivity of reservoirs ; - a decrease in the number of wells required to develop a field ;

- an increase in the duration of effective exploitation of wells as a result of reducing the formation of water-gas cones ; - fields that were previously considered uncommercial can now be developed; - mining pollution of the environment and better preservation of ecological conditions on the surface. Oilfield practice shows that horizontal wells make it possible to recover 10 to 20 times more oil than do vertical wells. It is especially effective to use multihole wells with horizontal bores in combination with various methods for preparing the well bore zone [8,9,10,11].

Тереңдікте бұрғылау мәселелері

Каспий аймағында бұрғылаудың ерекшелігі – оның үлкен тереңдікте жүргізілуі болып табылады. Ол кен орнындағы тұз қатпарлары әсерінен қолданып жүрген технология мен бұрғылау сұйықтықтары бұрғылауда көп нәтижеге жеткізе бермейді. Бұл өзге өңірдегі бұрғылау ережелерінің ерекшеліктері болып табылады. Өздерінің қасиеттеріне байланысты кеңінен бұрғыланып жатқан кен орындары түрлі бұрғылау сұйықтықтары мен технологияларды қолдануды қажет етеді. Металогиялық өзгерістер, өнім қабатындағы белгіленген межеден жоғары немесе төменгі қысымдар және тұрақтылығы өте төмен кен аймақтары мен күкірт пен тұздың әсерінен коррозиялану – тереңдікте ұңғыма жұмыстарын жүргізу кезінде үлкен қиындықтарға әкеледі. Мұнай мен газ ұңғымаларын тереңдікте бұрғылаудың техникалық және экономикалық сипатына әсер ететін негізгі факторларға технологиялық жұмыс кезіндегі қиындықтар мен апатты жағдайлар, ұңғымадағы жыныстың тұрақсыздығының әсерінен болатын қиындықтар мен апатты жағдайлар және қуыстардың пайда болуы, бағандардың қыстырылып қалуы және шегендеуші бағанның құлауы жатады. Каспий аймағында екі көмірсутек сұйықтығы мен табиғи газды өндіру- зерттеу және пайдаланылатын ұңғымалардың қабырғаларындағы жыныстың қаттылығы мен тұрақтылығына кепілдек бермейді.

Сол себепті тереңдікте бұрғылау кезіндегі проблемаларды шешу үшін терең ұңғымадағы қысымның жоғарылау механизмін оның жиілігі мен басқа да қасиеттерін алдын ала біліп, анықтау қажет. Сонымен қатар қабырғалардың тұрақсыздығынан болатын келеңсіз жағдайларды реттеу үшін және қысымның өзгеруін алдын ала көрсететін құралдар мен кен орнының жыныстарын өңдейтін құралдар мен құрылғыларды жасау қажет. Бұрғылау сұйықтығының маңыздылығы – терең ұңғымалардағы қабырғалардың тұрақтылығын басқаруға арналған параметрлері болып табылады. Бұл – қабатты бұрғылау тереңдігіне, тасты қабаттардың өзгеру қасиеттеріне, белгілі бөліктердегі қалпына келмейтін өзгерістер кезінде пайда болған үлкен – кіші жарықтардың кішірею дәрежесі және бұрғылау сұйықтығы мен кен жынысының өзара байланысуы белгілеріне байланысты. Қазіргі уақытта дүние жүзінің көптеген мұнай өндіретін елдерінде ұңғыманы горизанталды түрде бұрғылау жүйе(машстаб) өзгерген кезде қолданылады. Тәжірибе көрсеткендей, горизанталды түрде бұрғыланатын ұңғымалы аймақтың өндірістік және экологиялық ұтымды жақтары бар.

-аймақ(горизонт) өнімділігін арттыру;

-кен орнын игеруге қажетті ұңғыма санының азаюы;

-газды және сулы конустардың пайда болуы азаяды, соның нәтижесінде ұңғыманы тиімді пайдалану мерзімі ұлғаяды; -бұған дейін тиімді болмаған кен орындарды қазіргі таңда игеруге болады; -өндіру кезіндегі қоршаған ортаға келетін зиян азаяды және қоршаған орта жақсарады; Кен орындарының жұмысы көрсеткендей, горизанталды ұңғымалардың өндіру мүмкіндігі вертикаль ұңғымаларға қарағанда 10-20 есе көп, әсіресе горизантал бағаны бар көптүпті ұңғымаларды пайдалану тиімді. Бұрғылау ұңғыма аймағын дайындауда түрлі әдістер қолданылады.

Ғылыми техникалық дискурстың талдау өрісі. Дискурстың пәнаралық байланысы: мұнай-газ саласы, экология, экономика және химия. Дискурс жағдаяты – арнайы мұнай-газ өндіру саласының журналында орын алды, адресант/автор: мұнай-газ саласының маманы, адресат/қабылдаушылар – мұнай-газ және геология саласының мамандары, ғылымы ізденушілірі; қабылдаушы жасына шектеу жоқ, дегенмен дискурс ғылыми стильде жазылғандықтан арнайы білімі жоқ оқырмандарға терминдер түсініксіз болуы мүмкін; әлеуметтік статусы – кез-келген қоғам мүшесі, көбінесе мұнай-газ саласының орта және жоғары білімді мамандары. Техникалық дискурстың негізгі әсер етуші факторлары. Лингвистикалық емес ғылым салалары, яғни бұл дискурстың түзілуіне: біріншіден мұнай-газ өндірісі: елімізде мұнай өндірісін дамыту, яғни оны қалдықсыз әрі экологиялық ұтымды өз мүддемізге пайдалану үшін мұнай өндірісінде білімі және біліктілігі жоғары елдердің мамандарымен бірлесе отырып, аталмыш саланың қыр сырларын меңгеру ( а)The distinguishing feature of drilling wells in the Precaspian region is the great depth at which productive deposits are located, в) Oilfield practice shows that horizontal wells make it possible to recover 10 to 20 times more oil than do vertical wells.);

Екіншіден экологиялық: мұнай-газ кен өндірісінде болатын техникалық факторларға байланысты қоршаған ортаны қорғаудың алдын алу, экологиялық апаттарды болдырмау үшін жаңа заманауи әдіс-тәсілдерді қолдану (mining pollution of the environment and better preservation of ecological conditions on the surface);

Үшіншіден экономикалық: экономикалық дамудың негізгі көзі қазба байлықтарды игеру, соның ішінде жоспарланған, белгілі бір қатаң қадағаланған, ұтымды техникалық жүйе негізінде жүргізілген мұнай-газ өндірісі еліміздің экономикалық ахуалын арттырары сөзсіз. Ал, техникалық немесе антропогендік келеңсіздіктер салдарларынан мұнай өндірісі экономикалық мәселелерге әкеп соқтырады (Therefore the main factors influencing the technical and economic indicators for deep drilling of oil and gas wells are complications and accidents that arise during technological operations.);

Төртіншіден химия: мұнай құрамындағы және мұнай өндіру процесіндегі түрлі химиялық заттар мен газдардың бөлінуі, олардың зияндығын анықтып, қоршаған ортаны ластанудан сақтандыру немесе ілеспе табиғи газ секілді түзілістерді пайдаға жарату үшін мұнай-газ саласында химия ғылымы қатар жүреді (production of both liquid hydrocarbons and natural gas is impossible without ensuring the solidity and stability of the rock);

Дискурсты талдау жолдары: 1) сөйлеу актісінде автор басты идеяны қабылдаушыға тура және нақты жеткізген, сондай-ақ барлық мәліметтер нақты фактілерге негізделген, мәселен: «Precaspian region is the great depth at which productive deposits are located and the presence of pre-salt, salt and post-salt deposits in sizes that are incompatible with drilling using current technology and drilling muds» сөйлемде автор нақты мұнай кен өндіру аймағын көрсетіп, Каспий теңізінің дәлелденген географиялық ерекшеліктеріне байланысты белгілі фактілерге жүгініп дискурс түзіп отыр;

2) коммуникацияның қабылдаушылардың әлеуметтік, тілдік ерекшеліктеріне байланысты жалпы ғылыми (oil, gas, oil field, oil industry, ecology, environmental pollution, rock layer) және арнайы салалық (drilling reservoirs, horizontal wells, drilling wells, mining, non-elastic deformations, hydrocarbon, drilling mud) лексика терминдері қолданыс тапқан;

3) коммуникация этнографиясына келетін болсақ, ғылыми техникалық дискурс тарда негізінен нақты мәліметтер беріліп, дәлелденген фактілер көрсетіледі сол себепті автордың этностық ерекшелігі айқындалмайды. Яғни, аталмыш ғылыми техникалық дискурста паремиялар, идиома немесе тұрақты тіркестер қолданыс таппаған және автордың ұлттық дүниетанымдық ерекшелігі байқалмайды;

4) прагматика тұрғысында: автордың негізгі мақсаты – Каспий мұнай кен орнында жаңа ұтымды әрі экологиялық таза технологияны ендіру; автордың мақсатқа негізделген стратегиялары: 1) мәселенің туындау себебі (Therefore the main factors influencing the technical and economic indicators for deep drilling of oil and gas wells are complications and accidents that arise during technological operations), 2) мәселе салдары (Moreover, losses from complications and accidents connected with the instability of the rock in the well fore remain rather high and can lead to the formation of caverns, breakdown of the well shaft walls, string sticking and collapse of the casing pipe), 3) мәселені шешу жолы – жаңа технология ендіру (Therefore, the key to resolving the problems inherent in deep drilling lies in understanding the mechanism by which well pressure arises around deep wells, finding ways to forecast the character and intensity of this pressure, and developing equipment and technology), 4) мысал келтіру арқылы оның ұтымдылығын дәлелдеу(At present, drilling of horizontal wells is being carried out on varying scales in many oil-producing countries of the world. Thereby providing the means for predicting pressure changes and remedying the negative consequences of unstable walls), 5) жаңа технологияның артықшылықтары (drilling reservoirs with the help of horizontal wells provides a number of both industrial and ecological advantages), 6) алынған нәтижелер (Oilfield practice shows that horizontal wells make it possible to recover 10 to 20 times more oil than do vertical wells).

5) мәтіннің құрылымдық категориялары: «Issues of deep drilling» ғылыми техникалық дискурсын автор алты құрылымдық-логикалық бөлімдер негізінде оқырманға өз ойын монолог түрінде жеткізген: 1) мәселенің туындауы, 2) мәселе салдары 3) мәселені шешу жолы, 4) мысал келтіру 5) жаңа технологияның артықшылықтары, 6) алынған нәтижелер.

Аударма өнерінің мәні түрлі деңгейдегі трансформацияларды керекті жағдайларда жүзеге асыра алумен сипатталады. Яғни белгілі бір сөздерді контексттегі мағынасына сәйкес қолдану. Сөз мағынасының түрлі көлемінде трансформацияның семантикалық деңгейіне өту қажеттігі туады. Бұл жерде мағынасы неғұрлым ауқымды, яғни кең сөздерді мағынасы тар сөздермен аудару, тар мағыналы сөздерді кең мағыналы сөздермен аударуға қарағанда күрделірек болады. Сондықтан семантикалық деңгейдегі трансформацияларды дұрыс қолдана білу аудармашының кәсіби шеберлігіне байланысты болады.

Трансформацияның бір деңгейінен 2-деңгейіне өту кезінде сөз мағынасын конкретизациялау (нақтылау), генерализациялау (жалпылау), дифференциялау (саралау) құбылыстары қолданылады. Ағылшын тілінен ана тіліне аудару кезінде дифференция мен конкретизация тәсілдерін қолдану кең семантикалық болу мен кейде олардың қазақ тіліндегі тура сәйкестілігі табылмауымен түсіндіріледі.

Тілдік жүйелер бір-бірінен тек лексикалық тұрғыдан ғана емес, грамматикалық тұрғыдан да ерекшеленеді. Грамматикалық трансформацияларды қолдану қажеттігі грамматикалық және лексикалық сипаттағы себептерден туады. Аударма кезінде грамматикалық трансформацияның жиі жасалуы ана тілдеріндегі сөйлем құрылымының ағылшын сөйлемі құрылымымен сәйкес келмеуімен түсіндіріледі.

Грамматикалық трансформацияны жасауға төмендегі факторлар әсер етеді:

- Сөйлемнің синтаксистік қызметі.

- Сөйлемнің мағыналық құрылысы.

- Сөйлемнің контексті.

- Сөйлемнің экспрессивті стилистикалық қызметі.

- Сөйлемнің лексикалық тұрғыдан толықтырылуы.

Ағылшын тіліндегі сөйлемдердің сөз тәртібі тура, ал қазақ/орыс тілдеріндегі сөз тәртібі ауыспалы.

Зерттеу жұмысында ғылыми-техникалық мәтіндерге аударма жасау барысында төмендегідей трансформация түрлері қолданылды.

Орын алмастыру. Бұл - аудару үстінде түпнұсқа тілдегі элементтердің орналасу тәртібін аударма мәтінде өзгертіп беру. Алмастырылатын, әдетте, сөздер, сөз тіркестері, құрмалас сөйлемдерді құрастырушы сыңарлардың орын тәртібі, дербес сөйлемдердің тіркестегі орны.

Ауыстыру тәсіліне аударма барысында сөз таптарын, сөйлем мүшелерін, синтаксистік байланыс түрлерін, сондай-ақ лексикалық ауыстыруларды жатқызуға болады.

Сөз қосу түпнұсқада жоқ, бірақ аударма барысында қажет болған қосымша сөздерді қолдану дегенді білдіреді.

Сөз түсіру деп аударма барысында мазмұнға нұқсан келтірмеу шартымен белігілі бір сөздерді түсіруді айтамыз.

Сөз түрлендіру тәсілі де ағылшын тіліндегі біріккен сөздерді ана тіліне аударғанда ең көп қолданылатын тәсіл. Өйткені, ағылшын тілі мен қазақ тілі сияқты екі түрлі топқа жататын тілдердің материалдарын аудару барысында мәтінге көптеп түрлендіру жасауға тура келеді. Ол түрлендірулер кейде семантикалық деңгейде, кейде морфологиялық, кейде синтаксистік деңгейде болуы мүмкін.

Сурет 1 - Мәтіндерге аударма жасауда қолданылған трансформация түрлерінің пайыздық көрсеткіштері

Жоғарыда келтірілген техникалық мәтіндерді аудару барысындағы трансформация түрлерінің қолданыс аясына талдау жасай келе төмендегідей пайыздық көрсеткіштерге қол жеткіздік. Аталмыш мәтіндер ғылыми стильде жазылып, арнайы мамандық терминдері болғандықтан аударма барысында кейбір трансформация түрлерінің қолданыс аясы кең болса, ал келесілері керісінше тар көлемде қолданылды. Атап айтсақ, ағылшын тілінен ана тіліне аудару барысында түпнұсқа мәтіндегі элементтердің орналасу тәртібінің сәйкес келмеуіне байланысты аударма мәтінде орын алмастыру көбірек қолданыс тапты. Сонымен қатар, ағылшын тілі мен қазақ тілі сияқты екі түрлі топқа жататын мәтіндерді аударуда көп сөздерге семантикалық, морфологиялық, синтаксистік деңгейде түрлендіру жасауға тура келді. Мәтіндерді аудару барысында сөйлем мүшелеріне, сөз таптарына, синтаксистік байланыс түрлеріне, сондай-ақ лексикалық ауыстырулар жасадық. Мәтін нақты фактілерді қолдана отырып, тура және нақты жеткізілген, мәтінде жалпы ғылыми және арнайы салалық лексика терминдер қолданылуына байланысты трансформацияның сөз қосу және сөз түсіру түрлері аз қолданылды.

Қорытынды
Шетелдік ғылыми-техникалық мәтінді түсінуге мұндай бағыт кәсіби коммуникация саласындағы аудармашылар даярлаудың кезектілігін айқындайтыны сөзсіз. Оқытудың алғашқы кезеңінде білім алушыларды келіп жатқан мәтінді талдауға үйрету қажет. Жас аудармашы өзіне таныс емес сөздерді аудару үшін дереу сөздіктің көмегіне жүгінеді. Алайда мәтін мәні тек ол құрылған контексті талдағанда ғана түсінікті болады. Сондықтан да оқытушының ең алғашқы міндеті білім алушыларды шетелдік мәтінді кезектілікпен талдауға үйрету болып табылады. Мұнда грамматикалық, лингвистикалық немесе семантикалық талдау жөнінде сөз болып отырған жоқ, автор алдына қойған мақсаттары мен міндеттері, автор мен әлеуетті алушының сипаттамасын ескере отырып, ғылыми-техникалық мәтінді түсіну әдісі жөнінде яғни сөзді оны аудару мақсатында түсіну мен интерпретациялау жөнінде болып отыр. Мұнда аударма мәтінінде сөздің негізгі қызметі – ғылыми-техникалық ақпаратты берудің сақталуы мен оны түсіну алғашқы орынға шығады.

Диссертацияның негізгі мәселелерінің шешілуі жаратылыстану бағытындағы мамандықтарда шет тілін кәсіби бағдарлап оқытуды ұйымдастыруда аударманы пайдалану, аударманың функциясы мен модельдерін білу және оның көмегімен студенттердің кәсіптік-бағдарын айқындауға тікелей байланысты.

Зерттеу нәтижесінде мына төмендегі қорытындылар жасалды:

1)Жаратылыстану бағытындағы мамандықтарда шет тілін кәсіби бағдарлап оқытуда аударманы игерудің технологиясы мен тақырыптық мазмұнын байыту ғылыми техникалық, өндірістік және басқару салаларының қызметін үйлестіруде кәсіптік-бағдарды меңгерудің сапасына игі ықпал етеді.

2)Білім алушылардың творчестволық қызметінің шет тілін меңгеруде

аударманы пайдалана отырып жұмыс істеуге талпынысы инновациялық тұрғыдағы өзінше қызмет ұйымдастырудың мәденитанымдық ақпарат және құнды кәсіптік-бағдарды жүйелеу мен пайдалану ерекшеліктері болып табылады.

Аударма функциясын пайдалана отырып шет тілін кәсіби-бағдарлап оқыту принциптері оның құрылымы мен мазмұнына байланысты.

Бұл принциптерге мыналар жатады:

Жаңа материалды түсіндіру кезінде аударманы қолдану.
Аударманы контекст тапсырмасы мен мазмұнды жеткізудің әдісі ретінде қабылдау.
Аударманы білім алушының ақпаратты шетел тілінде түсіндіру құралы ретінде пайдалану әдісі.
Аударманы білім алушылардың сөйлеу дағдысын тексерудің әдісі ретінде қолдану.
Аударманы тілдік жүйелер және мәдени айырмашылықтарды салыстырудың әдісі ретінде қолдану.
Аударма және «пішін-мазмұн» деген қатынас.
Аудармаға тапсырма беру және білім алушылардың дағдыларын автоматтандырудағы рөлі.

Диссертацияда аударманың спецификалық ерекшеліктері, модельдері мен функциялардың жетістіктері қарастырылған. Ғылыми және ғылыми-әдістемелік әдебиетті зерттеу негізінде техникалық дискурс түсінігі нақтыланды. Дискурс- үрдіс, бірақ оны белгілі бір кезеңге тоқтатып, талдап, статистикалық түрде суреттеуге болады. Дискурсты зерттеп, талдауға алгоритм сай келеді. Бірақ ол алгоритм мәтінді талдаудағы алгоритмнен басқа болуы керек. Өйткені екеуінің зерттеу объектісі екі басқа. Дискурс- коммуниканттардың фонация, кинесика сияқты экстралингвистикалық факторларды ескергендегі сөйлеуінің жиынтығы.

Дискурстық талдаудың алгоритмі төмендегідей болуы мүмкін:

қарым-қатынас ситуациясын анықтау;
дискурс типін анықтау;
дискурс құрылымын анықтау;
коммуниканттардың рөлін анықтау;
сөйлеушінің сөйлеудегі семантикалық ерекшеліктері;
қабылдаушының сөйлеу семантикалық ерекшеліктерін зерттеу;
коммуниканттардың сөйлеу стратегиясы мен тактикасының интенциясын анықтау;
жалпы дискурстың семантикалық ерекшеліктерін анықтау;
дискурстың лексико-грамматикалық аспектісін айқындау[12].

Ең тиімді тұлғалық және кәсіби бағытталған технология жоба қызметінің технологиясы болып табылады. Бұл технологияны пайдалану білім алушыларда аудармамен жұмыс істеу біліктілігін, интеллектуалды және жалпы оқу біліктіліктерінің қалыптасуын қамтамасыз етеді. Сонымен катар білім алушылар келешек кәсіби қызметіне қажет жеке қасиеттерін игереді.

Шет тілін оқыту тәжірибесінде аударманы қолданудың арнайы әдістемесін жасау тәжірибелі сынаумен ұштастырылады.

Диссертация өндірістік, соның ішінде мұнай өңдеу, тасымалдау, сақтау проблемаларымен байланысты мәселелерді қамтыды. Бұл мәселенің ауқымдылығын ескере отырып білім алушыларға шет ел коммуниканттарымен тікелей байланысқа шығу және бұл мәселені шешу жолдары жайлы пікірлер алмасу, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау және экология бойынша әлемдік қауымдастық ақпараттарын іздеуді өздігінен жүзеге асыру ұсынылды. Тапсырмаларды дайындау, ақпаратты жинау барысында білім алушылар аудармамен жұмыс жасау спецификасын зерттеп мәліметтер базасы, кітапханалар және ғылыми-техникалық дискурстың басқа да ресурстарын пайдалана отырып, проблемалық жағдайларды өздігінен шешуді үйренді. Зерттеп отырған мәселені әрі қарай дамыту жаратылыстану бағыты мамандықтарында шет тілін оқыту үшін аударманы қолданудың диапазонын кеңейтуге бағытталған.

жүктеу/скачать 380.87 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3