Жас ғалымдар, магистранттар, студенттер мен мектеп оқушыларының «хxi сәтбаев оқулары»
жүктеу/скачать 4.43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МАЙҚАЙЫң КЕНТІН ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҒАЛАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ жилГельдиновА К. д. студент, Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ
| «XXI Сәтбаев оқулары»
«СТУДЕНТТЕР» сериясы 6 Здоровье среды: методика оценки /Захаров В. М., [и др.] – М.: Центр экологической политики России. - 2000.- 68 с. 7 Пaвлoдaр oблысының жер қoйнaуын пaйдaлaну, қoршaғaн oртa және су ресурстaры бaсқaрмaсының ресми интернет-ресурсы [Электрондық ресурс]. - URL: https://www.tabigatpv.gov.kz/ category/610/sub/1060/page/1782/ 8 Бородина Н. А. и др. Деревья и кустарники СССР. — М.: Мысль, 1966. — С. 297—299 9 А.В. Албенский Культура тополей – М.: Государственное Лесотехническое издательство, 1946. – 45 с 10 Букштынов А. Д. Клён / Рец.: д-р с.-х. наук К. Б. Лосицкий (ВНИИЛМ). — М.: Лесная промышленность, 1982. — 88 с. МАЙҚАЙЫң КЕНТІН ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҒАЛАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ жилГельдиновА К. д. студент, Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ омАРов м. К. аға оқытушы, Павлодар педагогикалық университеті, Павлодар қ. омАРовА Г. м. аға оқытушы, Торайғыров университеті, Павлодар қ. Майқайың – Қазақстанның Павлодар облысы, Баянауыл ауданындағы қалалық типтегі елді мекен. Павлодардан оңтүстік- батысқа қарай 145 км жерде, Қазақ биігінің солтүстік шетінде орналасқан. Майкайн 1932 жылы құрамында алтын бар және полиметалл кен орындарын барлауға және пайдалануға байланысты пайда болды. «Май Қайың» – «Май қайыңы» қазақ тілінен аудармада. Экологиялық бағалау бойынша, Б. И. Кочуров, территорияның табиғи-ландшафтық жағдайларының адам өмір сүруіне және экономикалық қызметтің кез-келген түріне жарамдылығын (қолайлылығын) анықтау қажет. Территорияны экологиялық бағалауға табиғи жағдайдың сапасы мен оның техногендік факторлардың әсерінен өзгеруіне талдау кіреді, бұл экологиялық жағдайлардың ауырлығын анықтайды. Осылайша, аумақтың экологиялық бағалауын жүргізу оған тән экологиялық проблемаларды және олардың таралуының кеңістіктік дәрежесін анықтаудан, сондай-ақ жеке бар экологиялық проблеманың және олардың кешенінің зерттеу аймағындағы көріністің ауырлық дәрежесін анықтаудан тұрады. Факторлардың қоршаған қалалық ортаның жай-күйіне әсер етуіне кешенді баға алу үшін барлық факторлардың өзара әрекеттесуін, олардың тұрғындардың денсаулығына, объектілердің жұмыс істеу жағдайларына әсерін зерттеу қажет. Бүгінгі күнге дейін интегралды бағалау жүргізудің көптеген нұсқалары бар, әр түрлі сынақтан өткен аумақтар. Әр түрлі авторлардың кешенді бағалауы, әдетте, бірнеше параметрлер бойынша олардың орындалуын білдіреді, олардың көзқарасы бойынша ең маңыздысы. Нөмірді зерттеу осы тақырып бойынша жұмыстар осындай бағалауды жүргізудегі басты проблема бағалау критерийлерін таңдау болып табылады деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Кешенді бағалау жүргізудің әр түрлі нұсқалары осыдан шыққан [1, 53 б.]. –Ең жиі қолданылатын әдіс – бұл Б. И. Кочуров, оған сәйкес ландшафттардың антропогендік жүктемелерге төзімділік дәрежесін анықтай отырып, территорияның табиғи ландшафты дифференциациясы негізінде бағалау жүргізіледі. Антропогендік жүктеме ауаның ластануы, сулардың сарқылуы және ластануы, деградация және топырақтың ластануы, биотаның деградациясы және сарқылуы, жерлердің күрделі бұзылуы және жергілікті геожүйелердің бұзылуы сияқты параметрлер тұрғысынан талданады, параметрлердің әрқайсысына сәйкес индекстерді тағайындайды. және олардың қоршаған ортаға әсер ету күшін анықтау. Бұл әдіс кез-келген аумақты экологиялық жағдайдың ауырлығы тұрғысынан бағалауға мүмкіндік береді. Осы мақалада аумақтың күйін геоэкологиялық бағалауды жүргізу үшін ұсынылған әдістеме әр түрлі авторлардың осы саладағы қолда бар зерттеулерінің синтезіне негізделген. Бағалау картографиялық, баллдық, салыстырмалы талдау сияқты әдістерді қолдану арқылы жүзеге асырылады [2, 6 б.]. Майқайың елді мекенінің аумағын геоэкологиялық бағалау келесі алгоритм бойынша жүзеге асырылады: 1 Бағалау жүргізілетін критерийлерді анықтау. 2 Бағалау үшін таңдалған критерийлердің параметрлерін анықтау. 3 Бағалау шкаласын құру, оған сәйкес аумақ халыққа қолайлы жағдайлары бойынша рейтингке енеді. 4 Бағалауға негіз ретінде таңдалған жеке критерийлерге сәйкес карталар сериясын құру. |